Gliptodonty
Doedicurus clavicaudatus
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	łożyskowce
Rząd	szczerbaki
Rodzina	gliptodonty
Nazwa systematyczna
†Glyptodontidae
Burmeister, 1879

Gliptodonty (Glyptodontidae) – rodzina wymarłych ssaków , większych i bardziej uzbrojonych krewnych dzisiejszych pancerników . Występowały w Ameryce Południowej od miocenu do końca plejstocenu . Gliptodonty żyjące na początku tej epoki posiadały jeszcze wiele cech prymitywnych i do takich właśnie należał Parapropalaehoplophorus septentrionalis, odkryty w dzisiejszym Chile i opisany stosunkowo niedawno, bo w 2007 . Kiedy z kolei 3 mln lat temu pojawił się Przesmyk Panamski , południowoamerykańskie gliptodonty dostały się na nieznane im wcześniej tereny Ameryki Północnej , tak jak wiele innych gatunków zwierząt w tym okresie.

Pancerz

Najbardziej charakterystyczną cechą tych zwierząt był solidny pancerz przypominający żółwi , skostniały i dobrze zachowany w skamieniałościach. U każdego z gatunków gliptodontów wzór na nim występujący był inny. Ponieważ w przeciwieństwie do dzisiejszych żółwi ssaki te nie były w stanie wciągać swej głowy pod pancerz, także na niej rozwinęło się kostne zabezpieczenie, przypominające twardy hełm . Przypominający buławę ogon otaczały chroniące go dodatkowo kostne pierścienie. Mogła być ona używana do obrony siebie i innych osobników swego gatunku przed drapieżnikami (podobnie czyniły ankylozaury pod koniec ery mezozoicznej – jest to jeden z ciekawszych przykładów konwergencji w dziejach Ziemi ). Gliptodonty cechowały się ogromnymi, zwłaszcza w porównaniu z dzisiejszymi pancernikami, rozmiarami. Typowy rodzaj, Glyptodon , osiągał rozmiary niewielkiego samochodu i mógł ważyć tonę. Tak dalece rozwinięte przystosowania obronne wiązały się z istnieniem wielkich i niebezpiecznych drapieżników , zdolnych do polowań na dobrze chronione stworzenia. W czasie ewolucji omawianej rodziny najgroźniejszymi drapieżcami na ich kontynencie byli przedstawiciele rodziny Phorusrhacidae – olbrzymie nielotne ptaki – oraz torbacze , takie jak Borhyaena i Thylacosmilus (do końca gelasu ) oraz koty szablozębne (od około 2 mln lat temu).

Pożywienie

Gliptodonty były roślinożercami . Jak inne, w tym także dzisiejsze szczerbaki , nie miały one ani siekaczy , ani też kłów (od tego pochodzi nazwa ich rzędu ). Miały one za to liczne zęby policzkowe zdolne do miażdżenia twardej roślinności, takiej jak trawy . Ich szczęki były głębokie, zaopatrzone w duże wyrostki stanowiące miejsce przyczepu potężnych mięśni używanych podczas pożywiania się.

Rodzaje

• † Doedicurus
• † Glyptodon (typowy)
• †Glyptotherium
• †Parapropalaehoplophorus

Wymarcie

Polowanie ludzi na gliptodonta

Zwierzęta te wyginęły pod koniec epoki lodowej razem z innymi przedstawicielami megafauny, takimi jak choćby jeszcze od nich większe naziemne leniwce – megateria . Przeżyły za to ich znacznie mniejsi, gorzej opancerzeni, jednak zwinniejsi i zapewne liczniejsi kuzyni – pancerniki , spotykane w Ameryce po dziś dzień.