Galba
Imiona	Servius Sulpicius Galba
Panował jako	Servius Galba Imperator Caesar Augustus
nie zaliczony w poczet bogów
Czas panowania	9 czerwca 68 r. - 15 stycznia 69 r.
Data urodzin	25 grudnia 3 r. p.n.e. - Terracina
Data śmierci	15 stycznia 69 r. - Rzym
Moneta
Lista cesarzy rzymskich

Galba (Serwiusz Sulpicjusz Galba, Servius Sulpicius Galba, Servius Galba Imperator Caesar Augustus; ur. 25 grudnia 3 p.n.e. , zm. 15 stycznia 69 n.e.) - cesarz rzymski od 8 czerwca 68 r. do swojej śmierci. Jego panowanie zapoczątkowało rok czterech cesarzy .

Pochodzenie i droga do władzy

Urodził się jako Servius Sulpicius Galba niedaleko Terraciny , jak określił to Swetoniusz : "na lewo od drogi do Fundi".

Poprzez swego dziadka ze strony ojca ("znakomitszego za sprawą swego wykształcenia, niż rangi - jako że nie przekroczył statusu pretora ", "opublikował obszerną i skrupulatną historię" - Swetoniusz, który przewidział jego drogę do objęcia rządów), pochodził od Serwiusza Sulpicjusza Galby (pretor w 54 p.n.e. ). Ojciec Galby zdobył urząd konsula i chociaż był niski, garbaty i przeciętnie przemawiał, uchodził za pracowitego obrońcę w adwokaturze. Matką przyszłego władcy była Mummia Achaika, wnuczka Catullusa i prawnuczka Lucjusza Mummiusza Achaikusa. Rodzice Galby mieli jeszcze tylko jedno dziecko, starszego syna zwanego Gajuszem, który opuścił Rzym po roztrwonieniu większej części swego majątku i popełnił samobójstwo, ponieważ Tyberiusz nie pozwoliłby mu wziąć udziału w przydziale prowincji w jego roku. Po kolejnym ślubie ojca z Liwią Ocelliną, Galba został adoptowany przez macochę i przyjął jej imiona, stając się Lucjuszem Liwiuszem Ocellą zanim zasiadł na tronie cesarskim.

Pochodził ze szlacheckiego rodu i był bardzo bogatym człowiekiem, jednak zarówno poprzez urodzenie, jak i adopcję, nie był powiązany z żadnym z sześciu pierwszych cesarzy. We wczesnych latach wykazywał nadzwyczajne predyspozycje, toteż August i Tyberiusz przepowiadali jego przyszłą sławę.

W 20 r. stał się pretorem, w 33 zaś konsulem. Zyskał dobrą opinię w licznych prowincjach: Galii , Germanii , Africe oraz Hispanii ( Półwysep Iberyjski , teren obejmujący dzisiejszą Hiszpanię i Portugalię ), z powodu zdolności wojskowych, stanowczości oraz bezstronności. Po śmierci Kaliguli odmówił namowom przyjaciół do pokuszenia się o urząd cesarza, lojalnie służąc Klaudiuszowi . Przez pierwszą połowę rządów Nerona żył na emeryturze, aż do roku 61 , kiedy to władca Rzymu zlecił mu kierowanie prowincją Hispania Tarraconensis .

Wiosną 68 r. Galba został poinformowany, że Neron planuje go wyeliminować; dowiedział się także o powstaniu Windeksa w Galii . Początkowo był skłonny pójść za przykładem dowódcy nadreńskich wojsk, ale porażka i śmierć galijskiego zarządcy wznowiły jego wahania. Zapał Galby ożywiła jednak wieść, że poparcia udzielił mu prefekt pretorianów Nimfidiusz Sabinus . Do tego momentu ośmielał się jedynie nazywać się legatem senatu i ludu rzymskiego, ale po samobójstwie Nerona przyjął tytuł cezara i odbył marsz na Rzym .

Po śmierci Nerona Nimfidiusz Sabinus usiłował przejąć władzę przed przyjazdem Galby, nie mógł jednak pozyskać lojalności gwardii pretoriańskiej i został zabity. Po przybyciu do miasta w październiku 68 r. nowy cesarz spotkał się z żądaniami żołnierzy. Jego odpowiedzią było zabicie wielu z nich.

Panowanie i upadek

Najistotniejszy problem, z jakim zetknął się Galba podczas swoich krótkich rządów, związany był z przywróceniem państwowych finansów. Władca podejmował wiele niepopularnych decyzji, spośród których najbardziej niebezpieczną była odmowa wypłacenia pretorianom nagród pieniężnych, jakie były im w jego imieniu obiecane. Cesarz gardził poglądem, jakoby żołnierze powinni otrzymywać "łapówki" za lojalność. Oburzał pospólstwo swoim skąpstwem i niechęcią wobec przepychu. Zaawansowany wiek stłumił energię władcy, który znalazł się całkowicie pod kontrolą ulubieńców. Trzej z nich - Tytus Winiusz (został kolegą cezara jako konsul), Korneliusz Laco (dowódca gwardii pretorianów) oraz wyzwoleniec Galby, Icelus Marcjanusz - mogli kontrolować władcę. Z powodu wielkiego wpływu na cesarza byli oni nazywani "trzema pedagogami". Wszystko to sprawiło, że Galba stał się naprawdę nielubiany.

1 stycznia 69 r. dwa legiony w Germania Superior odmówiły przysięgi lojalności wobec władcy i przewróciły jego pomniki, żądając wybrania nowego cesarza. Następnego dnia sprzeciwili się również żołnierze w Germania Inferior - postanowili oni sami zdecydować, kto zasiądzie na tronie i okrzyknęli cezarem zarządcę swojej prowincji, Witeliusza . Wskutek wybuchu rewolty Galba uświadomił sobie, jak zła jest opinia o jego rządach oraz jak wysoki stopień społecznego niezadowolenia. W celu powstrzymania rosnącej burzy, zaadoptował swego koadiutora i spadkobiercę, Lucjusza Kalpurniusza Pizona . Ludność uznała wybór następcy za przejaw strachu, a pretorianie oburzyli się, ponieważ nie pojawiała się zwyczajowa donacja .

Marek Salwiusz Oton , niegdysiejszy zarządca Luzytanii i jeden z najwcześniejszych zwolenników Galby, rozczarowany tym, że to nie on, lecz Pizon objął miano następcy władcy, nawiązał kontakt z pretorianami, którzy przyjęli go swoim cesarzem. Galba, który natychmiast udał się na spotkanie z rebeliantami (był tak słaby, że musiał być trzymany w lektyce), napotkał oddział kawalerii i został zarżnięty niedaleko Lacus Curtius. Pizona zabito niedługo potem. Jak podaje Plutarch , w swoich ostatnich chwilach cesarz Galba miał nadstawić szyję i rzec: "Uderzcie, jeśli będzie to z pożytkiem dla Rzymian!"

Łącznie zabicie Galby zadeklarowało ok. 120 osób, pragnących zyskać przychylność Otona i mających nadzieję na nagrodę. Lista ich imion została spisana i trafiła w ręce Witeliusza, gdy ten przejął władzę po Otonie. Wszyscy, którzy się na niej znaleźli, zostali zabici.

Podczas późnego etapu swoich rządów na prowincji Galba był niedołężny i apatyczny, ale było to spowodowane zarówno upływem czasu, jak i chęcią, by nie przyciągać na siebie uwagi Nerona. Jak pisze Tacyt, wszyscy ogłosiliby go godnym cesarstwa, gdyby nigdy nie był cesarzem ("omnium consensu capax imperii nisi imperasset").

Zobacz też

• zestawienie chronologiczne cesarzy rzymskich

Bibliografia

• Cary M., Scullard H. H., Dzieje Rzymu. Od czasów najdawniejszych do Konstantyna. t. I, Warszawa 1992.
• Krawczuk A., Poczet cesarzowych Rzymu, ISKRY, Warszawa 2006.
• Krawczuk A., Poczet cesarzy rzymskich, ISKRY, Warszawa 2006.
• Swetoniusz, Żywoty cezarów., Ossolineum, Wrocław 1987.
• Tacyt, Dzieła t.I-II, Warszawa,1957, 2004.
• Władcy i wodzowie starożytności. Słownik, pod red. P. Iwaszkiewicz, W. Łoś, M. Stępień, Warszawa 1998.

Linki zewnętrzne

• De Imperatoribus Romanis

Poprzednik Neron

Cesarz rzymski 68 - 69

Następca Oton