Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Grupy krwi

Grupy krwi

Pobranie krwi

Grupy krwi — zestawy antygenów , czyli cząsteczek powodujących gwałtowną odpowiedź układu odpornościowego , które występują na powierzchni czerwonych krwinek . W ramach tego samego gatunku może istnieć wiele różnych grup takich antygenów. Różnice mogą być niewielkie i sprowadzać się do obecności pojedynczych aminokwasów budujących białka lub monosacharydów tworzących wielocukry , które pokrywają krwinki . W innych przypadkach niektóre osobniki mogą cechować się występowaniem zupełnie innych cząsteczek antygenów nieobecnych w pozostałych grupach.

Do konfliktu między grupami krwi dochodzi w następujących przypadkach:

  • ciąża — jeżeli matka nie posiada pewnych antygenów, obecnych w krwi dziecka , może dojść do reakcji układu odpornościowego czyli konfliktu serologicznego ,
  • transfuzja krwi — przetoczenie krwi zawierającej niewłaściwe antygeny wywołuje reakcję obronną organizmu ( aglutynację - sklejenie krwinek), prowadząc do poważnych powikłań, ze zgonem włącznie.
  • przeszczep — podobnie jak w czasie transfuzji konieczne jest zapewnienie zgodności grup krwi, ale ze względu na możliwość odrzutu , pasować muszą również inne antygeny. W efekcie niektórzy pacjenci, np. wymagający przeszczepu szpiku mają szansę na odszukanie odpowiedniego dawcy dopiero wśród milionów niespokrewnionych dawców.

Każdy gatunek ma swój układ grup krwi. W medycynie wyróżnia się ponad dwadzieścia układów grup krwi . Największe znaczenie ze względów praktyki medycznej i diagnostycznej mają:

  • układ AB 0
  • układ Rh - antygeny C, c, D, E, e
  • układ Kell - antygen K, k, Kpa, Kpb

Spis treści

Układy grup krwi

Układy grupowe antygenów erytrocytarnych
UkładSymbolRodzaj antygenuLiczba antygenów
AB 0AB 0wielocukier
RhesusRhbiałka D, c, C, E, e47
MNSMNSglikozyloforyny A, B i E40
PP1glikosfingolipid1
KellKELendopeptydaza22
LutheranLUimmunoglobulina18
LewisLEwielocukier3
DuffyFYbiałko (receptor dla chemokin)6
KiddJKbiałko (transporter mocznika)3
DiegoDIbiałko (transporter anionów)9
YtYTenzym - acetylocholinesteraza2
XgXGglikoproteina - cz. adhezyjna/receptor1
SciannaS.C.glikoproteina - cz. adhezyjna/receptor3
DombrockDOenzym - ADP-rybozylotransferaza5
ColtonCObiałko - akwaporyna 3
Landsteiner-WienerLWglikoproteina - cz. adhezyjna/receptor3
Chido-RodgersCH/RGglikoproteina - składnik C4 dopełniacza9
HhHwielocukier - składnik glikokaliksu1
KxXKglikoproteina - transporter naurotransmiterów1
GerbichGEglikoproteina - wiąże błonę cytoszkieletu z cytoszkieletem7
CromerCROMglikoproteina - czynnik hamujący aktywację dopełniacza (CD55)10
KnopsKNglikoproteina - czynnik hamujący aktywację dopełniacza (CD35)5
IndianINglikoproteina - wiąże kwas hilauronowy (CD44)2
OkOKglikoproteina - receptor dla cyklofiliny (CD147)?
RaphMER2transmembranowa glikoproteina - wiąże się z integryną?
JMHJMHproteina - cz. adhezyjna/receptor?
IiIwielocukier?
GlobosidePglikolipid?
GILGILbiałko - akwaporyna?

Układ AB 0

Obecność antygenów tego układu stwierdza się nie tylko w krwinkach czerwonych , ale i wszystkich komórkach poza neuronami a w płynach ustrojowych (poza płynem mózgowo-rdzeniowym ) u ponad 80% populacji (tzw. wydzielacze). Występowanie antygenu A i B (jednego lub drugiego albo obu naraz) albo ich braku (grupa zero) zależy od dwóch genów.

Pierwszy odpowiada za syntezę enzymu dołączającego substancję podstawową (antygen) H (cukier). Występują dwa allele :

  • H - kodujący enzym
  • h - allel niemy (brak produktu białkowego)

U osób z genotypem hh pomimo obecności genów kodujących grupę krwi A lub B nie występują antygeny na erytrocytach, choć w ich surowicy są odpowiednie naturalne przeciwciała dla danej grupy AB0. Jest to tzw. grupa krwi " Bombay " Drugi enzym dołącza kolejną cząstkę cukru tworząc antygen A lub B. Występują trzy podstawowe allele :

  • A (istnieją podtypy różniące się stopniem ekspresji i antygenowości A1 - najsilniejszy i A2 oraz rzadsze: A3, Ax, Am)
  • B (istnieją podtypy Bx i Bm jednak nie mają znaczenia diagnostycznego)
  • 0 - allel niemy

Fenotypową grupę krwi kodują odpowiednio:

  • Grupę A1 mają osoby o genotypie: A10, A1A1, A1A2
  • Grupę A2 mają osoby o genotypie: A2A2 lub A20
  • Grupę B mają osoby o genotypie: BB lub B0
  • Grupę A1B mają osoby o genotypie: A1B
  • Grupę A2B mają osoby o genotypie: A2B
  • Grupę 0 mają osoby o genotypie: 00

Poza antygenami każda grupa krwi charakteryzuje się odpowiednim zestawem naturalnych przeciwciał należących do klasy IgM :

  • Grupa A1: anty-B
  • Grupa A2: anty-B i niekiedy anty-A1
  • Grupa B: anty-A
  • Grupa 0: anty-A i anty-B
  • Grupa A1B: brak naturalnych przeciwciał
  • Grupa A2B: mogą wystąpić anty-A1

Historia

Odkrycia grup krwi dokonał austriacki uczony Karl Landsteiner w 1901 roku. Natomiast Ludwik Hirszfeld wraz z Emilem von Dungernem stworzył podstawy nauki o grupach krwi, wprowadzając ich oznaczenie symbolami A, B, AB, i 0, co następnie w 1928 roku przyjęto na całym świecie. Równocześnie pierwszy zajmował się dziedziczeniem zróżnicowania grupowego krwi, co wykorzystał do wykluczania niepewnego ojcostwa.

Układ Rh

Nazwa Rh wzięła się od małp rezusów Rhesus, u których po raz pierwszy wykryto ten układ. Obejmuje ponad 47 antygenów, lecz 5 z nich, które kodowane są przez 3 geny, ma znaczenie praktyczne:

  • antygen C: genotypy CC lub Cc
  • antygen c: genotyp cc
  • antygen D: genotypy DD lub Dd. Allel d jest genem niemym i genotyp dd nie koduje żadnego antygenu
  • antygen E: genotypy EE lub Ee
  • antygen e: genotyp ee

Najsilniejszy jest antygen D i to jego obecność powoduje zaliczenie kogoś do grupy Rh+ a brak Rh-. Przeciwciała anty-D nie występują normalnie we krwi osób z grupą Rh-, natomiast mogą się pojawić po kontakcie z antygenem D. Wśród ludzi rasy białej około 85% posiada czynnik Rh.

Zasady krwiolecznictwa

Ogólny schemat zgodności grup krwi w układzie AB0. Osoba z grupą krwi 0 może być dawcą dla pozostałych grup, osoby z grupami A i B mogą być dawcami dla osób z grupą krwi AB.
  • przetaczana krew musi być zgodna w układzie AB0 i antygenie D układu Rh
  • wykonuje się próbę krzyżową : czy zachodzi aglutynacja między erytrocytami dawcy a surowicą biorcy oraz surowicą dawcy, a erytrocytami biorcy (eliminuje to błędy w określeniu grupy i konflikt serologiczny u osób z grupą " Bombay ")
  • u osób u których wystąpił kiedyś konflikt serologiczny dobiera się również krew w pozostałych 4 podstawowych antygenach układu Rh i zgodną w antygenie K układu Kell
  • w bardzo rzadkich przypadkach powstaje konflikt na tle niezgodności w układzie: MNSs - antygeny S i U, Kidd - antygen Ik, Kell - antygen K
Tabela zgodności grup krwi
BiorcaDawca
0-0+B-B+A-A+AB-AB+
AB+XXXXXXXX
AB-X X X X 
A+XX  XX  
A-X   X   
B+XXXX    
B-X X     
0+XX      
0-X       

Krew grupy 0- można przetoczyć każdej osobie. Chory mający grupę AB+ może otrzymać dowolną krew. Osoba posiadająca grupę krwi 0- ma najmniejszą szansę, że przypadkowy człowiek może być dla niej dawcą.

Częstotliwość występowania grup krwi w układach AB 0 oraz Rh w Polsce i na świecie

Grupa
krwi
Częstotliwość występowania w Polsce (%)[1]
A134
A26
B19
A1B7
A2B2
032
Rh+83
Rh-17

Układ Rh- pojawił się jako mutacja w Europie ok. 25-35 tys. lat temu, obecnie ma ten układ ok. 16% Europejczyków (najczęściej spotykany wśród Basków - ok. 35%). Układ Rh- występuje bardzo rzadko u rdzennych mieszkańców innych kontynentów (którzy nie mają przodków Europejczyków) - ma go zaledwie 9 na 10 000 osób w Afryce i 1 na 10 000 w pozostałych kontynentach. Spośród mieszkańców USA ok. 15% osób ma układ Rh-, gdyż wielu z nich ma korzenie europejskie (układ ten występuje np. u ok. 5-10% Afroamerykanów). Genotyp Dd ma ok. 40-45% Europejczyków, 3% rdzennych Afrykańczyków i mniej niż 1% rdzennych mieszkańców Azji, Ameryki i wysp Pacyfiku.[2]

Częstotliwość występowania grup krwi w układach AB 0 oraz Rh
Populacja0+A+B+AB+0−A−B−AB−
Polska[3]31%32%15%7%6%6%2%1%
USA38%34%9%3%7%6%2%1%
Wielka Brytania37%35%8%3%7%7%2%1%
Australia40%31%8%2%9%7%2%1%
Finlandia27%38%15%7%4%6%2%1%
Szwecja32%37%10%5%6%7%2%1%
Francja36%37%9%3%6%7%1%1%



Korelacje grup krwi w Polsce
Grupawystępowanie [%]biorca ma dawców [%]dawca ma biorców [%]
0-66100
0+313785
A-61246
A+327539
B-2825
B+155422
AB-1158
AB+71007

W Polsce grupę A- ma 6% ludzi. Dla człowieka z tą grupą można podać krew od 12% innych ludzi. Zaś jego krew może być podana 46% ludzi.

Dziedziczenie grup krwi (układu AB 0 oraz układu Rh)


Dziedziczenie grup krwi (układ AB 0)
RodzicRodzic
0ABAB
000 lub A0 lub BA lub B
A0 lub A0 lub A0, A, B lub ABA, B lub AB
B0 lub B0, A, B lub AB0 lub BA, B lub AB
ABA lub BA, B lub ABA, B lub ABA, B lub AB


Dziedziczenie układu Rh (D - oznacza występowanie antygenu D, d - oznacza jego brak)
RodzicRodzic
DD (Rh+)Dd (Rh+)dd (Rh-)
DD (Rh+)DD (Rh+)DD lub Dd (Rh+)Dd (Rh+)
Dd (Rh+)DD lub Dd (Rh+)DD lub Dd (Rh+) lub dd (Rh-)Dd (Rh+) lub dd (Rh-)
dd (Rh-)Dd (Rh+)Dd (Rh+) lub dd (Rh-)dd (Rh-)

Antygen D oddziedziczony choćby od jednego z rodziców decyduje o tym, że dziecko będzie miało układ Rh+. Może wystąpić przypadek, ukazany w tabelce, gdy oboje rodzice mają układ Rh+ a ich dziecko będzie miało układ Rh-. Natomiast jeżeli oboje rodzice mają układ Rh-, a więc nie mają antygenu D, wtedy ich dziecko też go nie będzie miało i oddziedziczy układ Rh-.

Przypisy

  1. Częściowo na podstawie Medycyna Sądowa pod. red Stefana Raszeji; PZWL W-wa 1990.
  2. Re: Is the RH negative blood type more prevalent in certain ethnic groups?
  3. Na podstawie danych Regionalnego Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa we Wrocławiu. [1]

Przeczytaj !


Inne hasła zawierające informacje o "Grupy krwi":

Nadciśnienie tętnicze ...

Adwentyzm ...

Oddychanie komórkowe ...

Sztuka ...

Vytautas Landsbergis ...

Albumina ...

1972 ...

Globuliny ...

Grzyby ...

Białka złożone ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Grupy krwi":

21 Alkohol i inne używki. Kolizje i wypadki (plansza 3) ...

21 Alkohol i inne używki. Kolizje i wypadki (plansza 4) ...

21 Alkohol i inne używki. Kolizje i wypadki (plansza 1) ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie