Fundusz Kościelny został powołany na mocy art. 8
ustawy
z
20 marca
1950
roku o przejęciu przez państwo dóbr martwej ręki, poręczeniu proboszczom posiadania gospodarstw rolnych i utworzeniu Funduszu Kościelnego i znajdować się miał pod nadzorem ministra administracji publicznej. Miesiąc później
Sejm
zreorganizował administrację centralną i m.in. powołał do życia
Urząd do Spraw Wyznań
. Odtąd Fundusz Kościelny do
1989
znajdował się w strukturze UdSW jako samodzielny referat.
Obecnie Fundusz Kościelny działa na rzecz wszystkich Kościołów i innych związków wyznaniowych posiadających uregulowany status prawny w Rzeczypospolitej Polskiej (także tych, którym państwo niczego zabrać nie mogło, gdyż powstały po roku 1950). Według rejestru
MSWiA
jest ich ponad 160, ale większość pieniędzy z Funduszu dostaje
Kościół katolicki
. Od 1990 roku jedynym źródłem finansowania Funduszu jest
budżet państwa
[1].
Organizacja funduszu
Organizację, organa i tryb działania Funduszu Kościelnego określa statut stanowiący załącznik do uchwały nr 148 Rady Ministrów z dnia 7 listopada 1991 r. w sprawie statutu Funduszu Kościelnego (M. P. Nr 39, poz. 279). Fundusz Kościelny nie posiada osobowości prawnej. Usytuowany jest w strukturze Departamentu Wyznań i Mniejszości Narodowych Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji.
Finansowanie
Fundusz Kościelny początkowo miał być finansowany przede wszystkim z dochodów z nieruchomości przejętych przez państwo na mocy ustawy (
dóbr martwej ręki
) oraz uzupełniająco poprzez dotacje państwowe uchwalane przez
Radę Ministrów
. Okazało się to niemożliwe - nie wiadomo, jakie są to dochody, ponieważ nigdy nie zinwentaryzowano zabranych Kościołom dóbr. Aktualnie - na mocy konkordatu - Fundusz Kościelny jest finansowany z budżetu państwa[1].
Wydatki z budżetu państwa na Fundusz Kościelny w złotych (w nawiasie całkowite wydatki Funduszu Kościelnego):
- 1990 - 2 000 000 (2 110 071)[2]
- 1991 - 4 656 000 (4 459 747)[2]
- 1992 - 7 800 000 (7 932 900)[2]
- 1993 - 9 360 000 (9 474 400)[2]
- 1994 - 11 000 000 (11 127 109)[2]
- 1995 - 15 000 000 (15 122 318)[2]
- 1996 - 22 100 000 (22 376 247)[2]
- 1997 - 25 400 000 (25 400 000)[2]
- 1998 - 28 579 000 (28 579 000)[2]
- 1999 - 36 778 000 (36 778 000)[2]
- 2000 - 67 834 000 (67 834 000)[2]
- 2001 - 132 280 000 (132 280 000)[2]
- 2002 - 75 719 000 (75 719 000)[2]
- 2003 - 78 333 000 (78 333 000) (0,04% wszystkich wydatków budżetu państwa)[2]
- 2004 - 78 333 000 (78 333 000) [2]
- 2008 - 97 908 000 [3]
- 2009 - 95 929 000 [4]
- 2010 - 86 336 000 [4]
Cele funduszu
W myśl pierwszego statutu Funduszu (z
1951
r.) jego działalność powinna obejmować: [5]
- Konserwację i odbudowę miejsc poświęconych kultowi religijnemu;
- Udzielanie duchownym pomocy materialnej oraz lekarskiej;
- W uzasadnionych wypadkach obejmowanie duchownych ubezpieczeniem chorobowym;
- Dotowanie związków wyznaniowych;
- Specjalne zaopatrzenie emerytalne duchownych "społecznie zasłużonych".
Obecnie cele Funduszu Kościelnego to m.in.: [6]
- dotowanie lub całkowite finansowanie składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne duchownych (całkowite dotyczty tylko misjonarzy i zakonnic klauzurowych)
- wspomaganie kościelnej działalności charytatywnej,
- wspomaganie kościelnej działalności oświatowo-wychowawczej i opiekuńczo-wychowawczej, a także inicjatyw związanych ze zwalczaniem patologii społecznych oraz współdziałania w tym zakresie organów administracji rządowej z Kościołami i innymi związkami wyznaniowymi,
- odbudowę, remonty i konserwację obiektów sakralnych o wartości zabytkowej.
Sposób rozdziału środków
Dotacje z Funduszu Kościelnego przyznawane są na wniosek osób prawnych Kościołów i innych związków wyznaniowych lub z inicjatywy własnej Zarządu Funduszu Kościelnego. Przy decydowaniu o przyznaniu dotacji Zarząd Funduszu korzysta z opinii przedstawicielstw, jakie przy Funduszu Kościelnym mogą tworzyć osoby prawne Kościołów i innych związków wyznaniowych oraz bezpośrednio władz kościelnych.
W pierwszym roku działalności (1951) Fundusz przekazywał środki na następujące cele:
- Odbudowa i konserwacja istniejących oraz budowa nowych obiektów sakralnych – 145.500 zł (
Kościół prawosławny
60.000,
Kościół Polskokatolicki
43.500,
Kościół Ewangelicko-Augsburski
30.000 i Centralna Muzułmańska Gmina Wyznaniowa 12.000);
- Pomoc materialna dla wymienionych z nazwiska duchownych (prawosławnego i polskokatolickiego) – 12.000;
- "Dotacje na wydatki osobowe i administracyjno-materialne" – 520.000 (w tym 340.000 dla Kościoła prawosławnego i 180.000 dla polskokatolickiego);
- Dla Kościoła ewangelicko-augsburskiego "na reorganizację prasy i organizację kursu" – 60.000
W
1956
roku większość kwot (3.349.997 zł) wydatkowanych na działalność statutową Fundusz przeznaczył na pomoc materialną poszczególnym tzw.
księżom patriotom
. Pozostałe pozycje wydatków to: konserwacja i odbudowa obiektów sakralnych i innych obiektów kościelnych Kościoła rzymskokatolickiego (1.012.051,46 zł) i wyznań niekatolickich (459.000 zł) oraz dotacje związków wyznaniowych (631.291,49 zł).
Krytyka
Fundusz jest krytykowany między innymi za - jak to określają krytycy - "stracenie racji bytu". Powstał on w założeniu jako rekompensata za szkody jakich doznał Kościół od państwa, a Kościół otrzymał już rekompensaty z nawiązką. Krytykowany jest fakt, że pieniądze z Funduszu dostają także Kościoły, których dobra państwo nigdy nie przejęło[7], jak również fakt, iż każdego roku ponad połowa pieniędzy Funduszu jest przeznaczana na ubezpieczenia dla duchowieństwa.[8]
Zobacz też
Przypisy
- ↑ 1,0 1,1
Gość Niedzielny - Wydanie Internetowe
- ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 2,11 2,12 2,13 2,14
- Racjonalista.pl - Fundusz Kościelny
- ↑
http://www.mf.gov.pl/_files_/budzet_panstwa/ustawy_budzetowe/na_2008/ustawa_budzetowa_na_2008.zip
Ustawa budżetowa na rok 2008, załącznik 2]
- ↑ 4,0 4,1
Kościół ma sponsora, a podatnicy podwyżkę VAT - Finanse - WP.PL
- ↑
Ustawa z 1950 o przejęciu dóbr martwej ręki - Racjonalista
- ↑
Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji
- ↑
6 kadencja, 36 posiedzenie, 2 dzień - Poseł Joanna Senyszyn
- ↑ >
- Racjonalista.pl