Fryderyk Engels, Friedrich Engels, (ur.
28 listopada
1820
,
Barmen
(obecnie
Wuppertal
), zm.
5 sierpnia
1895
,
Londyn
) - niemiecki
filozof
i
socjolog
. Był jednym z głównych ideologów
komunizmu
, a także jednym z organizatorów i przywódców
I
i
II Międzynarodówki
.
Życie i twórczość
Był synem właściciela zakładów włókienniczych w Barmen i w Manchesterze, gdzie produkcja bawełny stała się rodzinną tradycją. Do historii przeszedł jako jeden z najbliższych współpracowników
Karola Marksa
(którego rodzinę utrzymywał) oraz twórców
marksizmu
i
socjalizmu naukowego
. W dziele Zasady komunizmu nakreślił wizję społeczeństwa po rewolucji dając wiele ogólnych, ale praktycznych wskazówek jak osiągnąć realizację idei komunistycznych. Wskazówek tych nigdy nie wykorzystano w żadnym państwie komunistycznym (przykładem może być
postulat
takiej organizacji systemu nauczania, aby robotnicy mogli się szybko przekwalifikowywać, co mogłoby zapobiegać bezrobociu i potrzebie tworzenia sztucznych miejsc pracy).
Po maturze podjął pracę w biurze jednej z fabryk ojca, później pracował w dużej firmie handlowej w
Bremie
. Służbę wojskową odbył w
Berlinie
, gdzie poznał zwolenników
Hegla
. Poglądy heglistów wpłynęły na ukształtowanie się światopoglądu młodego Fryderyka. W latach (
1842
-
1844
) pracował w zarządzie fabryki ojca w
Manchesterze
. W roku
1844
wyjechał do
Paryża
, gdzie poznał Karola Marksa. Zapisał się także do związku komunistów i innych organizacji robotniczych. Od roku
1844
był współpracownikiem wydawanych przez
Karola Marksa
i Arnolda Rugego: Deutsch-französische Jahrbücher.
W
1844
napisał wspólnie z Marksem traktat Święta rodzina, czyli krytyka krytycznej krytyki, w którym poddał krytyce
heglizm
. W latach (
1845
—
1848
) przebywa razem z Marksem w
Paryżu
i
Brukseli
. Na przełomie lat
1848
i
1849
należał do redakcji Neue Rheinische Zeitung. Z powodu udziału w powstaniu badeńskim uciekł do Anglii. W latach (
1856
-
1869
) mieszkał w Manchesterze, od
1870
pracował jako publicysta w Londynie, zakładał tam
I
i
II Międzynarodówkę
, brał udział w obronie
Komuny Paryskiej
.
Główne dzieła: Die Lage der arbeitenden Klasse in England (
1845
), Manifest der kommunistischen Partei (
1848
wraz z
Marksem
). Wydał z rękopisu drugi i trzeci tom Kapitału Marksa.
Pisma filozoficzne Engelsa poświęcone są głównie obronie i wyjaśnianiu pism
Karola Marksa
. Stworzył pojęcie
materializmu dialektycznego
. Fryderyk Engels był gorącym zwolennikiem odbudowy
Polski
i położenia kresu wpływów carskiej Rosji na stosunki wewnętrzne Niemiec. Swymi poglądami wywarł znaczny wpływ na stworzenie ideologii systemu komunistycznego w Związku Radzieckim.
Uznany za poważnego znawcę zagadnień wojny, aczkolwiek jego poglądy nie wywołały oddźwięku. W
1887
roku we wstępie niezbyt rozpowszechnionej broszury pisał: "Dla Prus-Niemiec niemożliwa już teraz żadna inna wojna prócz światowej. A byłaby to wojna światowa niebywałych dotąd rozmiarów, niebywałej siły..."
Po śmierci Engelsa w
1895
, jego zwłoki zostały skremowane, a prochy - zgodnie z życzeniem zmarłego - wrzucone do Atlantyku.
Dzieła tłumaczone na język polski
Po polsku wydano między innymi:
- Położenie klasy robotniczej w Anglii (
1845
);
- Wojna chłopska w Niemczech (
1850
);
- Rewolucja i antyrewolucja w Niemczech (
1851
);
- Rozwój socjalizmu od utopii do nauki (
1877
);
- Anty-Dühring (
1877
-
1878
);
- Pochodzenie rodziny, własności prywatnej i państwa (
1884
);
- Druga i trzecia część Kapitału (
1885
i
1895
);
- Ludwig Feuerbach (
1888
);
- Dialektyka przyrody (wydana w
1925
).
Linki zewnętrzne
