Fretka
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	ssaki żyworodne
Szczep	łożyskowce
Rząd	drapieżne
Rodzina	łasicowate
Rodzaj	Mustela
Gatunek	tchórz zwyczajny
Podgatunek	fretka
Nazwa systematyczna
Mustela putorius furo[1]
Linnaeus , 1758

Fretka (Mustela putorius furo) – niewielki drapieżnik z rodziny łasicowatych (Mustelidae), udomowiona forma tchórza zwyczajnego lub tchórza stepowego . Od lat 80. XX-wieku rośnie popularność fretki jako zwierzęcia domowego . Znalazło to wyraz we włączeniu fretek (obok psów i kotów) do grupy zwierząt podróżujących z paszportami dla zwierząt domowych w krajach UE . Jednak nie wszystkie kraje podchodzą z taką wyrozumiałością do domowych pupili. W Portugalii, na przykład, obowiązuje zakaz hodowania (bez odpowiedniej zgody) i przewożenia fretek ze względu na ryzyko hybrydyzacji pomiędzy fretkami domowymi i dzikimi.

Zachowanie

Fretki pozwalają się oswoić i mogą być dobrymi towarzyszami. Wymagają jednak dużej cierpliwości i zainteresowania ze strony właściciela. Żywiołowy charakter i nieustraszona natura dają wybuchową mieszankę w połączeniu z brakiem zahamowań i skłonnością do podgryzania. Nie jest to pupil dla każdego. Przy pochopnym zakupie, niemiłym zaskoczeniem może okazać się też intensywny zapach zwierzęcia, nie dający się porównać z zapachem psa czy kota. W okresie rui staje się mocniejszy a przestraszone zwierzę puszcza niekiedy popularnie tzw. "bąka". Jest to wydzielina z gruczołów około odbytowych służąca do odstraszania napastnika. Trudno też przyuczyć fretkę do korzystania z kuwety. Fretki żyją przeciętnie 6-10 lat, a w sprzyjających warunkach 8-12 lat.

Opis

Długość ciała wraz z ogonem: 40-70 cm. Samiec większy od samicy. Masa ciała: samica do ok. 1,2 kg, samiec 1,6-2,5 kg. Fretka występuje w wielu odmianach barwnych jak:

• Tchórz Polski (Golden) Fretka

Pysk – krótki, zaokrąglony. Nos – czarny Oczy – czarne Maska – biała w kształcie lit. T lub V, pożądane białe gwiazdki nad oczami Okrywa – ciemnobrązowa, dopuszczalna brunatna Podszerstek – ecru do pomarańczowego

• Cynamon

Nos – jasny, preferowany beżowy, dopuszczalne przebarwienia: lit T, H lub obwódki Oczy – ciemno rubinowe do czarnych Maska – w kształcie lit. T lub V Okrywa – ruda Podszerstek – pożądany ecru, dopuszczalny biały

• Arlekin

Skarpetki: idealne: symetrycznie rozmieszczone, sięgające powyżej stawu skokowego dopuszczalne: niesymetryczne, sięgające przynajmniej do stawu skokowego Krawat: idealny: duży, biały, schodzący wyraźnie poniżej nasady szyi dopuszczalny: odcienie bieli do żółtego, sięgający przynajmniej do nasady szyi Końcówka ogona – pożądana biała Inne białe plamy (np. na brzuchu) powinny występować symetrycznie.

• Silver

Nos – czarny, dopuszczalny różowy Oczy – czarne, dopuszczalne ciemno-burgundowe Maska – w kształcie lit. T lub V, dopuszczalna niepełna Okrywa – mieszana (włos czarny i biały), pożądana wyrównana Podszerstek – biały

• Fretka Pandowata

Idealna – głowa biała do linii barków, łapy, pas barkowy oraz ogon mocno kontrastujący z głową. Dopuszczalne – głowa do linii barków w kolorze ecru, łapy, pas barkowy oraz ogon mocno kontrastujący z głową. Niedopuszczalne – maska lub przebarwienia wokół oczu, znikomy kontrast między kolorem głowy a kolorem łap, pasa barkowego oraz ogona. Inne białe plamy (np. na łapach czy brzuchu) powinny występować symetrycznie. Końcówka ogona – pożądana biała

• Fretka Pastelowa

Nos – różowy lub jasny, dopuszczalne przebarwienia: lit T, H lub obwódki Oczy – ciemno rubinowe do czarnych Maska – w kształcie lit. T lub V Okrywa – łagodne pastelowe brązy, niedopuszczalne odcienie czerwieni Podszerstek – pożądany biały, dopuszczalny ecru

• Albinos

Nos – różowy bez przebarwień Oczy – czerwone do burgundowych Maska – brak Okrywa – biała, dopuszczalne sezonowe, miejscowe przebarwienia (jasnożółte) Podszerstek – biały

• Biała Ciemnooka DEW – Dark Eyed White

Oczy – burgundowe do czarnych Maska – brak Okrywa – idealna biała, dopuszczalne skoncentrowane przebarwienia (do 10% powierzchni ciała) Podszerstek – biały

• Tchórz Czarny

Nos – czarny bez przebarwień Oczy – czarne Maska – idealna: brak, dopuszczalna: gwiazdki nad oczami Okrywa – czarna Podszerstek – idealny: czarny, dopuszczalny: brunatny

Fretka na śniegu

Rozród

Trwa ok. 42 dni; w miocie ok. 8 młodych. Samica może mieć do dwóch miotów rocznie, jednak jest to dla niej bardzo wyczerpujące. W dobrych hodowlach domowych hodowcy rozmnażają fretki raz w ciągu roku, zwykle na wiosnę, kiedy to zaczyna się ruja tych zwierząt.

Udomowienie

Nie jest znane miejsce ani okres domestykacji tchórza. Wiadomo, że nastąpiło to w basenie Morza Śródziemnego. Niewykluczone, że miejscem tym był Egipt, choć bardziej prawdopodobne wydaje się, że to Europejczycy oswoili tchórza. Znane były w starożytnym Egipcie, Rzymie oraz Grecji.

Najstarsze odkryte szczątki fretek pochodzą z ok. 1500 p.n.e., dlatego przypuszcza się, że ich udomowienie nastąpiło jeszcze wcześniej.

Znaczenie dla człowieka

Podobnie jak pozostałe gatunki rodzaju Mustela fretka była i nadal jest cennym zwierzęciem futerkowym , bywa również wykorzystywana jako zwierzę laboratoryjne . Fretki od wieków używane były do polowań na króliki . Były również hodowane w Europie przed upowszechnieniem się kota domowego jako zwierzęta domowe tępiące myszy. Prawdopodobnie samiec fretki ( albinos ) widnieje na słynnym obrazie Leonarda da Vinci " Dama z łasiczką ".

Ciekawostki

• Fretka, znana z dobrze rozwiniętego instynktu łowieckiego, od dawien dawna używana była do polowania na króliki . Na polowanie wychodzono zwykle rano; odnalazłszy norę, zakładano przy każdym z kilku otworów workowatą, mierzącą ok. 1 m sieć, po czym wpuszczano fretkę przez otwór główny. Uciekający królik wpadał w zastawioną sieć, gdzie chwytany był przez myśliwego lub zaduszany przez fretkę. Samą fretkę należało schwytać, gdy tylko ukazywała się u wylotu nory, w przeciwnym razie wracała do nory króliczej i układała się w niej do spoczynku. Informacje o używaniu do polowania fretek (bądź innych łasicowatych) znajdujemy już w "Geografii" Strabona (w opisie zwalczania plagi królików na Balearach ).

Przypisy