Fregata żaglowa "La Boudeuse", Francja 1766-1800

Amerykańska fregata rakietowa USS "Reuben James" typu Oliver Hazard Perry

Fregata – klasa okrętów średniej lub dużej wielkości. Nazwa klasy istnieje co najmniej od XVI wieku do chwili obecnej, lecz przeznaczenie i charakterystyki fregat zmieniały się znacznie na przestrzeni epok. Nie należy jej mylić z fregatą w znaczeniu typu ożaglowania.

Opisane szerzej osobno rodzaje fregat (chronologicznie):

• fregaty (okręty żaglowe lub z napędem mieszanym)
• fregaty pancerne
• fregaty (okręty eskortowe)
• fregaty rakietowe

Początkowo, do XVI wieku fregatami nazywano różne małe jednostki wiosłowe, z pomocniczym ożaglowaniem. Wyodrębniona klasa fregat , jako żaglowych okrętów pełnomorskich, zaczęła się ustalać w XVI wieku i uformowała w wieku kolejnym. Do początku XIX wieku były to średnie lub duże okręty żaglowe, przeznaczone głównie do zadań rozpoznawczych i eskortowych oraz samodzielnych działań na odległych akwenach ( fregaty żaglowe ). Klasa ta ukształtowała się jako okręty trzymasztowe, z ożaglowaniem typu fregata . Ich wyporność wynosiła ok. 1000-2000 ton. W I połowie XIX w. obok żagli na fregatach pojawiły się maszyny parowe i napęd bocznokołowy , następnie śrubowy . Wszystkie fregaty parowe zachowywały jednocześnie nadal pomocnicze ożaglowanie , ich wyporność sięgała maksymalnie ok. 6000 ton.

W latach 60. XIX w. pojawiły się parowe fregaty pancerne , wkrótce też ożaglowanie na nich zanikło. Ich wyporność wynosiła ok. 4000-10000 ton. Dalsza ewolucja fregat nastąpiła dwutorowo: z fregat pancernych wykształciły się pancerniki , stając się główną klasą okrętów ( okrętami liniowymi ), natomiast nieopancerzone fregaty wyewoluowały w klasę lekko opancerzonych lub nieopancerzonych krążowników , przejmujących dotychczasowe zadania fregat. Klasa fregat jako takich zanikła.

Nowa klasa okrętów nazwanych fregatami pojawiła się podczas II wojny światowej , jako rodzaj okrętów eskortowych , służąca do ochrony konwojów i zespołów okrętów przed atakami okrętów podwodnych , a w mniejszym stopniu przed samolotami. Ich wyporność wynosiła ok. 1000-2500 ton. Od lat 60. XX w. fregaty o uzbrojeniu artyleryjskim były wypierane przez fregaty rakietowe , uzbrojone w wyrzutnie kierowanych pocisków przeciwlotniczych i przeciwokrętowych. Wyporność ich sięgała ok. 1000-4500 ton. Klasa ta następnie nabierała cech uniwersalności i w takiej postaci fregaty istnieją obecnie, będąc jedną z podstawowych i najliczniejszych klas okrętów.

Należy wspomnieć, że w latach 60. i 70. XX w. istniała duża niejednolitość w rozróżnianiu klas okrętów i w niektórych krajach fregatami oraz wielkimi fregatami nazywano także niszczyciele (do tej pory we Francji), a nawet krążowniki rakietowe .

Polska posiada jedynie dwie fregaty: ORP "Gen. K. Pułaski" i ORP "Gen. T. Kościuszko" (w 2008 pozostają w służbie).

Zobacz też

• fregata (okręt żaglowy) , fregata (żaglowiec)
• fregata (okręt eskortowy) , fregata pancerna , fregata rakietowa
• korweta
• niszczyciel eskortowy