Frank Lloyd Wright (właśc. Frank Lincoln Wright, FLW, ur.
8 czerwca
1867
w
Richland Center
w stanie
Wisconsin
, zm.
9 kwietnia
1959
w
Phoenix
, stan
Arizona
,
USA
) – amerykański
architekt
modernistyczny
, jeden z najważniejszych projektantów
XX wieku
.
Czerpał natchnienie z natury, a do swych prac wykorzystywał naturalne materiały budowlane. Choć jego projekty stały się inspiracją dla rozwoju
stylu międzynarodowego
, nie identyfikował się z nim i nie podzielał fascynacji funkcjonalistyczną sztuką architektoniczną – można go nazwać prekursorem
architektury organicznej
, czyli wkomponowanej i zespolonej z naturą. Jego budowle charakteryzowała przy prostocie bryły i dużej funkcjonalności rzutu ornamentyka, także w postaci ukrytego
ornamentu
, nie stronił też od form monumentalnych (Civic Center w Marin County,
Kalifornia
).
W
1885
rozpoczął studia inżynierskie na Uniwersytecie Stanowym Wisconsin, był członkiem bractwa Phi Delta Theta. Przerwał naukę w
1887
, w
1889
uzyskał jednak dyplom. Szkołę opuścił, by przenieść się do
Chicago
i podjąć pracę w studio architektonicznym Adler and Sullivan. Od
1890
wykonywał całą pracę projektową w firmie. Odszedł po siedmiu latach i w
1893
założył własną praktykę w
Chicago
. Do 1901 miał na swoim koncie około 50 ukończonych projektów. Pierwszą żoną Wrighta była Catherine Lee "Kitty" Tobin (1871–1959), z którą miał sześcioro dzieci i którą opuścił w 1909 dla Marthy "Mamah" Borthwick (1869 - 1914). W 1922 roku poślubił Maude "Miriam" Noel, swoją współpracownicę. Małżeństwo rozpadło się już po roku. W 1928 roku Wright ożenił się z Olgivanną Hinzenberg (z d. Olgivanna Ivanovna Lazovich), uczennicą
G.I. Gurdżijewa
, który gościł parę razy w Taliesinie. Jego spotkanie z Wrightem opisuje Robert Lepage w "Geometrii cudów".
W latach
1901
-
1911
projektował domy w
stylu preriowym
("Prairie Houses"), nazywane tak ze względu na ich dopasowanie do krajobrazu w okolicach Chicago. Wright odegrał również ważną rolę w tworzeniu koncepcji "planu otwartego" dla wnętrz.
W 1911 r. zaprojektował własny dom-studio tzw. Taliesin (od imienia walijskiego poety z VI w., dosłownie oznacza "błyszcząca brew"), w pobliżu Spring Green w stanie
Wisconsin
. Kompleks ten był jednokondygnacyjną strukturą na planie litery L, z jednej strony wychodzącą na jezioro, w drugiej części mieszczącą studio Wrighta. Taliesin było dwukrotnie niszczone przez pożar. Obecny budynek zwany jest Taliesin III. W latach trzydziestych Wright zaprojektował zimowe studio w
Arizonie
– Taliesin West.
Jedną ze słynniejszych konstrukcji autorstwa FLW jest Fallingwater, budowany w latach 1935-1939 dla E.J. Kaufmanna w Bear Run, w stanie
Pensylwania
. Według pomysłu Wrighta domownicy powinni znaleźć się jak najbliżej natury; stąd pod częścią domu, na który składa się seria wolnonośnych balkonów i tarasów, przepływa strumień. Do budowy elementów pionowych wykorzystano kamień, do elementów poziomych – beton. Dom kosztował 155 tysięcy dolarów, gaża architekta wyniosła 80 tys. dol.[]
Najbardziej znanym zrealizowanym projektem Wrighta było
Muzeum Guggenheima w Nowym Jorku
. Budowla w kształcie białej spirali powstawała przez 17 lat (1942-1959). Wznosi się przy Piątej Alei. Niezwykła geometria scentralizowanego wnętrza umożliwia zwiedzającym przemieszczanie się po łagodnie opadającej spiralnej rampie podczas oglądania wystaw czasowych.
Ciekawostki
- Niewykluczone, że postać architekta Howarda Roarka, bohatera powieści "Źródło"
Ayn Rand
jest wzorowana na FLW.
- 8 czerwca obchodzony jest dzień Franka Lloyda Wrighta.
- Dom na
Mount Rushmore
, należący do Phillipa Vandamma, bohatera filmu
Północ, północny zachód
w reżyserii
Alfreda Hitchcocka
, wbrew powszechnemu przekonaniu nie jest projektem FLW, choć styl Wrighta nadano mu świadomie. W rzeczywistości dom ten nigdy nie istniał naprawdę, jego makietę zbudowano w
Culver City
, siedzibie MGM Studios.
- W 1956 r. przedstawił koncepcję budowy
The Illinois
, wysokiego na milę wieżowca w
Chicago
.
- Twórcą pierwszej książkowej biografii Wrighta w języku polskim jest
Waldemar Łysiak
.
Linki zewnętrzne
