Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Franciszek Józef I

Franciszek Józef I

Franciszek Józef I
Franz Joseph I
I. Ferenc József

z Bożej łaski cesarz Austrii, apostolski król Węgier, król Czech, Dalmacji, Chorwacji, Slawonii, Galicji, Lodomerii i Ilyrii, król Jerozolimy etc, etc...
Cesarz Austrii
Okres panowaniaod 2 grudnia 1848
do 21 listopada 1916
Poprzednik Ferdynand I Habsburg
Następca Karol I Habsburg
Król Węgier
Okres panowaniaod 8 czerwca 1867
do 21 listopada 1916
Poprzednik Ferdynand I Habsburg
Następca Karol I Habsburg
Król Czech
Okres panowaniaod 2 grudnia 1848
do 21 listopada 1916
Poprzednik Ferdynand I Habsburg
Następca Karol I Habsburg
Dane biograficzne
Dynastia Habsbursko-Lotaryńska
Urodzony 18 sierpnia 1830
Wiedeń
Zmarł 21 listopada 1916
Wiedeń
Ojciec Franciszek Karol Habsburg
Matka Zofia Wittelsbach
Żona

Elżbieta Bawarska

Dzieci

Zofia
Gizela
Rudolf
Maria Waleria

Odznaczenia

Franciszek Józef I, niem. Franz Joseph I, węg. I. Ferenc József (ur. 18 sierpnia 1830 w pałacu Schönbrunn koło Wiednia , zm. 21 listopada 1916 tamże) – przedstawiciel domu habsbursko-lotaryńskiego , od 1848 cesarz Austrii i apostolski król Węgier (koronowany w 1867 ).

Oficjalny tytuł

Franciszek Józef I z Bożej Łaski cesarz Austrii,
apostolski król Węgier,
król Czech, Dalmacji, Chorwacji, Slawonii, Galicji, Lodomerii i Ilyrii,
król Jerozolimy etc, etc...
arcyksiążę Austrii,
wielki książę Toskanii i Krakowa,
książę Lotaryngii, Salzburga, Styrii, Karyntii, Krajiny i Bukowiny,
wielki książę Siedmiogrodu,
margrabia Moraw,
książę Górnego i Dolnego Śląska, Modeny, Parmy, Piacenzy, Guastalli, Oświęcimia i Zatora,
Cieszyna, Frulii, Raguzy i Zadaru,
uksiążęcony hrabia Habsburga i Tyrolu, Kyburga, Gorycji i Gradiszki,
książę Trydentu i Brixen,
margrabia Łużyc Dolnych i Górnych oraz Istrii,
hrabia Hohenembs, Feldkirch, Bregenz, Sonnenebergu,
pan Triestu, Cattaro i Marchii Słoweńskiej,
wielki wojewoda województwa Serbii, etc, etc, ...

W oryginale:

Von Gottes Gnaden Kaiser von Österreich;
Apostolischer König von Ungarn;
König von Böhmen, von Dalmatien, Kroatien, Slawonien, Galizien, Lodomerien und Illyrien;
König von Jerusalem etc.
Erzherzog von Österreich;
Großherzog von Toskana und Krakau;
Herzog von Lothringen, von Salzburg, Steier, Kärnten, Krain und der Bukowina;
Großfürst von Siebenbürgen;
Markgraf von Mähren;
Herzog von Ober- und Nieder-Schlesien, von Modena, Parma, Piacenza und Guastalla,
von Auschwitz und Zator, von Teschen, Friaul, Ragusa und Zara;
gefürsteter Graf von Habsburg und Tirol, von Kyburg, Görz und Gradiska;
Fürst von Trient und Brixen;
Markgraf von Ober- und Nieder-Lausitz und in Istrien;
Graf von Hohenembs, Feldkirch, Bregenz, Sonnenberg etc.;
Herr von Triest, von Catarro und auf der windischen Mark;
Großwoiwode der Woiwodschaft Serbien etc. etc.

1830-1848. Przerwana młodość

Franciszek Józef I

Franciszek Józef był najstarszym synem arcyksięcia Franciszka Karola , brata i następcy cesarza Ferdynanda I oraz Zofii Wittelsbach , księżniczki bawarskiej. Miał czworo rodzeństwa:

Wychowywał się w pałacu Schönbrunn , odebrał staranne wykształcenie (posługiwał się kilkoma językami; umiał także wypowiedzieć kilka słów po polsku, choć w oficjalnych kontaktach używał tylko niemieckiego i węgierskiego) oraz już w młodych latach przeszedł szkolenie wojskowe.

Dramatyczne wydarzenia Wiosny Ludów w monarchii habsburskiej uświadomiły otoczeniu cesarskiemu (cesarz, Ferdynand I , zwany Dobrotliwym, był osobą o bardzo ograniczonych możliwościach umysłowych i chorą, nie sprawującą praktycznie władzy) konieczność zmian. Zdecydowano się skłonić Ferdynanda do abdykacji. W takiej sytuacji korona przypadałaby wg zasad dziedziczenia jego bratu, Franciszkowi Karolowi . Zgodzono się jednak co do tego, że tron powinna objąć osoba młoda i pozbawiona zobowiązań wobec zrewoltowanych ludów monarchii. W takiej sytuacji Franciszek Karol zrezygnował z korony na rzecz swego najstarszego syna, Franciszka Józefa (początkowo nowy monarcha miał być znany jako Franciszek II, ale uznano, że Franciszek Józef sygnalizuje rozpoczęcie nowego rozdziału).

2 grudnia 1848 , w przypadkową, acz nieszczęśliwą rocznicę koronacji cesarskiej Napoleona I , w pałacu biskupim w Ołomuńcu osiemnastoletni Franciszek Józef I został proklamowany Cesarzem Austrii.

1848-1852. W dobie Wiosny Ludów

Pierwszym zadaniem nowego cesarza było stłumienie wstrząsających cesarstwem rewolucji. Stopniowo udało mu się uspokoić sytuację w większości krajów cesarstwa; w marcu 1849 roku rozwiązał obradujący w Kromieryżu sejm austriacki. Najpoważniejsze problemy wiązały się z sytuacją na Węgrzech, gdzie trwało powstanie . Franciszek Józef był zmuszony prosić o pomoc cara Rosji, Mikołaja I . Na Węgry wkroczyła armia rosyjska pod dowództwem feldmarszałka Iwana Paskiewicza . Stłumienie do jesieni 1849 roku tego ruchu pozwoliło mu umocnić swoją władzę. Wydany w 1851 roku Patent sylwestrowy cofał ustępstwa konstytucyjne z okresu Wiosny Ludów i kierował Austrię z powrotem na tory absolutyzmu.

1852-1867. Dwie pierwsze dekady

Cesarz Franciszek Józef I
w stroju paradnym formacji feldjegrów (strzelców polnych)
Witraż w kościele w Kutnej Horze, upamiętniający wizytę cesarza

18 lutego 1853 roku dokonano w Wiedniu zamachu na cesarza. Zamachowcem był Węgier Janos Libenyi. Na pamiątkę ocalenia życia monarchy postawiono kościół wotywny.

Poszukiwania żony dla Cesarza, w które zaangażowana była głównie matka Franciszka Józefa, Zofia , zakończyły się powodzeniem latem 1853 roku. Jego małżonką miała zostać Helena , księżniczka bawarska z rodu Wittelsbach . Jednak wydarzenia potoczyły się inaczej. Młody cesarz zakochał się z wzajemnością w jej rodzonej siostrze Elżbiecie znanej również jako Sissi. Zaowocowało to małżeństwem. Dość bliskie pokrewieństwo (Zofia również pochodziła z tego rodu) nie stanowiło w tym okresie przeszkody. Ślub odbył się 24 kwietnia 1854 roku w wiedeńskim kościele Augustianów. Z małżeństwa miał czwórkę dzieci: arcyksięcia Rudolfa oraz Zofię , Gizelę i Marię Walerię .

W 1854 roku, w czasie wojny krymskiej Austria pośrednio wystąpiła przeciw Rosji . Był to poważny błąd polityczny. Okupacja Mołdawii i Wołoszczyzny nie przyniosła – oprócz ogromnych wydatków – żadnych skutków dla cesarstwa, a stosunki Franciszka Józefa z nowym władcą Rosji, Aleksandrem II , zamiast przyjacielskich były co najmniej chłodne. Zimą demonstrując przynależność Lombardii i Wenecji do cesarstwa odbył wraz z żoną podróż po tych krajach.

W 1859 roku Franciszek Józef mianował Polaka Agenora Gołuchowskiego ministrem spraw wewnętrznych. Zaplanował on reformę cesarstwa w duchu daleko idącego federalizmu. Zasady te zawierał tzw. dyplom październikowy . W 1861 roku jednak pod wpływem opinii konserwatywnych kół wydany zostaje tzw. patent lutowy , który, pozostawiając co prawda sejmy poszczególnych krajów, znacznie ograniczał ich kompetencje.

Franciszek Józef I

Równocześnie postępuje upadek przewodniej roli Austrii w Związku Niemieckim . Obrady zwołanego po raz ostatni przez cesarza Austrii sejmu ukazały niechęć Prus do polityki cesarza. Król Prus Wilhelm I Hohenzollern nie przyjechał na sejm, a Otto von Bismarck dążył do usunięcia Austrii ze Związku. W wyniku działań wojennych z Francją i Piemontem w 1866 roku Austria utraciła Wenecję na rzecz Włoch , przegrała również wojnę z Prusami o pozycję hegemona w Związku Niemieckim, który został rozwiązany. Klęska ta uświadomiła Franciszkowi Józefowi konieczność bardzo radykalnych zmian dla ratowania monarchii.

1867-1889. Władca monarchii konstytucyjnej

Franciszek Józef, aby ratować państwo Habsburgów, zmuszony został do porozumienia się z Węgrami. W 1867 powstały dualistyczne Austro-Węgry , a 8 czerwca 1867 cesarz został koronowany koroną świętego Stefana na "Apostolskiego Króla Węgier", uznając tym samym równość Węgier wobec Cesarstwa Austrii. Na mocy ugody Austria i Węgry miały osobne parlamenty i rządy jednak wspólne były trzy ministerstwa: spraw zagranicznych, wojny i finansów (to ostatnie opłacało koszty dwóch pierwszych). Wobec wojny francusko-pruskiej Franciszek Józef zajął neutralne stanowisko. W latach 1872 - 1873 doszło do zbliżenia z Rzeszą i Rosją, co znalazło swój wyraz w Sojuszu Trzech Cesarzy . Podczas kongresu berlińskiego Austria uzyskała zgodę na okupację Bośni i Hercegowiny , co może być przykładem na niezdecydowaną politykę cesarza – zamiast z całą siłą poprzeć ruchy południowosłowiańskie, bądź wystąpić razem z Turcją przeciw Rosji Franciszek Józef zadowala się okupacją biednego obszaru, pogłębiając niechęć żywioną do Austrii ze strony ludności południowosłowiańskiej. Efektem wzrostu zagrożenia ze strony Rosji na Bałkanach było zawarcie sojuszu wojskowego z Niemcami ( 1879 ), do którego trzy lata później przystąpiły Włochy. Uformowało się w ten sposób Trójprzymierze , jeden z dwóch wielkich bloków militarnych w Europie.

We wrześniu 1880 roku cesarz odbył podróż do Galicji. Został owacyjnie przyjęty przez mieszkańców oraz obiecał pomóc w restauracji Zamku Królewskiego na Wawelu . Szokiem dla cesarza było morderstwo jego żony Elżbiety Bawarskiej (1898) oraz domniemane samobójstwo Rudolfa w Mayerlingu . Następcą tronu został brat cesarza, arcyksiążę Karol Ludwik . Z kolei po śmierci Karola następcą tronu został jego syn, arcyksiążę Franciszek Ferdynand . W sierpniu jako najstarszy i najczcigodniejszy monarcha świata chrześcijańskiego zgłosił po raz ostatni w historii veto (tzw. ekskluzywę ) w czasie konklawe . W imieniu cesarza veto do wyboru kardynała Rampolli zgłosił kardynał Jan Puzyna , biskup krakowski.

1889-1916. Ostatnie lata

Pomnik Franciszka Józefa w Wiedniu

W czerwcu 1908 roku obchodził 60. rocznicę wstąpienia na tron, co świętowano bardzo uroczyście. Zjawiło się wtedy w Wiedniu z życzeniami wiele koronowanych głów z całej Europy, by wymienić tylko Edwarda VII , króla angielskiego czy wszystkich książąt niemieckich na czele z Wilhelmem II, Cesarzem Niemiec. Hołd ten znacznie umocnił prestiżowo Austro-Węgry, pogrążające się jednak coraz silniej w zależność wobec Niemiec.

Jesienią tego roku Austro-Węgry ogłosiły aneksję Bośni i Hercegowiny . Doprowadziło to do zaostrzenia sytuacji na Bałkanach . Kilka lat później, 28 czerwca 1914 roku w Sarajewie zabity zostaje następca tronu Franciszek Ferdynand . 28 lipca Austria wypowiedziała Serbii wojnę, co w konsekwencji doprowadziło do wybuchu I wojny światowej .

Krypta Cesarska w Kościele Kapucynów, wiązanki ulubionych fiołków alpejskich na katafalku Cesarza

Franciszek Józef zdawał sobie sprawę, że wojna źle rokuje dla monarchii Habsburgów i podobno tuż przed śmiercią zamierzał zawrzeć z państwami Trójporozumienia pokój za wszelką cenę. Znane są jego słowa, że monarchia idzie na dno, ale przynajmniej z honorem. Jednym z ostatnich dokumentów, jakie podpisał, był akt 5 listopada , powołujący samodzielne państwo polskie pod patronatem Niemiec i Austro-Węgier.

Zmarł 21 listopada 1916 w pałacu Schönbrunn. Pochowany został w Krypcie Cesarskiej pod Kościołem Kapucynów , między swoją żoną a synem.

Ocena panowania

Jego panowanie przyniosło Austrii prawie pół wieku pokoju, ale uzależniło ją politycznie od Niemiec.

O poważaniu, jakim cieszył się w społeczeństwie Franciszek Józef I świadczy to, że przed 50-leciem panowania cesarz poprosił swoich poddanych, aby w ramach prezentu wysłali mu pocztówki z widokami swoich rodzinnych miejscowości. 2 grudnia 1898 otrzymał około 10 mln kartek pocztowych[1].

Najbardziej widocznym pomnikiem cesarza jest wygląd Wiednia – stolica monarchii została gruntownie przebudowana, stając się prawdziwą europejską metropolią.

Genealogia

Prapradziadkowie

cesarz rzymski
Franciszek I Lotaryński
(1708-1765)
∞ 1736
Maria Teresa Habsburg
(1717-1780)

król Hiszpanii
Karol III Hiszpański
(1716-1788)
∞ 1738
Maria Amalia Wettyn
(1724-1760)

król Hiszpanii
Karol III Hiszpański
(1716-1788)
∞ 1738
Maria Amalia Wettyn
(1724-1760)

cesarz rzymski
Franciszek I Lotaryński
(1708-1765)
∞ 1736
Maria Teresa Habsburg
(1717-1780)

Christian III Wittelsbach
(1674-1735)
∞1719
Karolina Nassau-Saarbrücken
(1704–1774)

Józef Karol Wittelsbach
(1694-1729)
∞1717
Elżbieta Augusta Wittelsbach
(1693-1728)

wielki książę Badenii
Karol Fryderyk Badeński
(1728-1811)
∞ 1751
Karolina Hessen-Darmstadt
(1723-1783)

landgraf Hesji-Darmstadt
Ludwik IX
(1719-1790)
∞ 1741
Karolina Wittelsbach
(1721-1774)

Pradziadkowie

cesarz rzymski
Leopold II Habsburg
(1747-1792)
∞ 1765
Maria Ludwika Burbon (1745-1792)

król Hiszpanii
Ferdynand I Burbon
(1751-1816)
∞ 1768
Maria Karolina Habsburg
(1752-1814)

Fryderyk Michał Wittelsbach
(1724-1767)
∞1746
Maria Franciszka Wittelsbach
(1724-1794)

Karol Ludwik Badeński
(1755-1801)
∞ 1774
Amalia Fryderyka Hessen-Darmstadt
(1754-1832)

Dziadkowie

cesarz Austrii
Franciszek II Habsburg
(1768-1835)
∞ 1790
Maria Teresa Burbon-Sycylijska
(1772-1807)

król Bawarii
Maksymilian I Józef Wittelsbach
(1756-1825)
∞ 1797
Karolina Fryderyka Badeńska
(1776-1841)

Rodzice

arcyksiążę
Franciszek Karol Habsburg (1802-1878)
∞ 1824
arcyksiężna
Zofia Wittelsbach (1805-1872)

Franciszek Józef I (1830-1916) , Cesarz Austrii

Żona

Elżbieta Bawarska (1837-1898)

Dzieci

Zofia Habsburg-Lotaryńska
(1855-1857)

Gizela Habsburg-Lotaryńska
(1856-1932)
∞1873
Leopold Bawarski
(1846-1930)

Rudolf Habsburg-Lotaryński
(1858-1889)
∞1881
Stefania Klotylda Koburg
(1864-1945)

Maria Waleria Habsburg-Lotaryńska
(1868-1924)
∞1890
Franciszek Salwator Toskański
(1866-1939)

Bibliografia

  • Batowski Henryk, Rozpad Austro-Węgier, Kraków 1982.
  • Dickinger Christian, Franciszek Józef I, Warszawa 2006.
  • Grodziski Stanisław , Franciszek Józef I, Wrocław 1983.
  • Kiste John Van der, Franciszek Józef. Prywatne życie ostatniego wielkiego cesarza Europy, Warszawa 2006.
  • Kugler Georg, Franciszek Józef i Elżbieta, Łódź 2002.

Zobacz też


Poprzednik
Ferdynand I Habsburg
cesarz Austrii
1848 - 1916
Następca
Karol I Habsburg
Poprzednik
Ferdynand I Habsburg
król Węgier
1848 - 1916
Następca
Karol IV Habsburg
Poprzednik
Ferdynand I Habsburg
król Czech
1848-1916
Następca
Karol III Habsburg
Poprzednik
Ferdynand I Habsburg
król Galicji i Lodomerii
1848-1916
Następca
Karol I Habsburg
Poprzednik
Ferdynand I Habsburg
Król Lombardii i Wenecji
1848 - 1859 / 1866
Następca
teren przyłączono do Włoch
Poprzednik
Ferdynand I Habsburg
arcyksiążę Austrii
1848 - 1916
Następca
Karol I Habsburg
Poprzednik
Ferdynand I Habsburg
wielki książę Krakowa
1848 - 1916
Następca
Karol I Habsburg
Poprzednik
Ferdynand I Habsburg
wielki książę Siedmiogrodu
1848 - 1916
Następca
Karol I Habsburg
Poprzednik
Ferdynand I Habsburg
Prezydent Związku Niemieckiego
1848-1866
Następca
Wilhelm I Hohenzollern (Prezydent Związku Północnoniemieckiego)
Poprzednik
Ferdynand I Habsburg
głowa Domu Habsburskiego
1848-1916
Następca
Karol I Habsburg

Przypisy

  1. Kartocha, Dopiśnica, Niedyskretka, czyli... dawna pocztówka, Gazeta Wyborcza, 2 marca 2010


Inne hasła zawierające informacje o "Franciszek Józef I":

Adwentyzm ...

Tampere ...

Brno ...

XVI wiek ...

1972 Malfatti 19721972Sicco L. Mansholt1972 PatriarchaKonstan-tynopola 1948 Atenagoras I 19721972 Demetriusz I 1991 Premier Korei Północnej 1948 Kim Ir Sen 19721972 Kim Il 1976 Prezydent Kuby 1959 Osvaldo Dorticós Torrado 1976 KsiążęLiechten-steinu 1938 Franciszek Józef II 1989 PremierLiechtensteinu 1970 Alfred Hilbe 1974 WielkiksiążęLuksemburga 1964 Jan 2000 PremierLuksemburga 1959 Pierre Werner 1974 Król Maroka 1961 Hassan II 1999 PrezydentMeksyku 1970 Luis Echeverría Álvarez 1976 KsiążęMonako 1949 Rainier III 2005 SekretarzgeneralnyNATO 1971 Joseph Luns ( Hol. ) 1984 PrezydentNiemiec 1969 Gustav ...

Grzyby ...

Dwudziestolecie międzywojenne na świecie ...

Elegia ...

1749 ...

1884 1 czerwca Boże Ciało : 12 czerwca KrólestwoKongresowe 1881 Aleksander III Romanow 1894 WielkieKsięstwoPoznańskie 1861 Wilhelm I 1888 Afganistan 1880 Abdur Rahman Chan 1901 Argentyna 1880 gen. Julio Argentino Roca 1886 Austria 1848 Franciszek Józef I 1916 KrólBawarii 1864 Ludwik II 1886 Król Belgii 1865 Leopold II 1909 PremierBelgii 1878 H.-J.-W. Frère-Orban18841884 Jules Malou 18841884August Beernaert 1894 PrezydentBoliwii 1880 Narciso Campero18841884Gregorio Pacheco 1888 CesarzBrazylii 1831 Pedro II 1889 Bułgaria 1879 Aleksander ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Franciszek Józef I":

203 Okres międzywojenny na świecie. Postęp techniczny i kryzys gospodarczy (plansza 8) ...

208 Walki o granice II Rzeczypospolitej (plansza 8) ...

208 Walki o granice II Rzeczypospolitej (plansza 2) ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie