Franciszek Bujak (ur.
16 sierpnia
1875
we wsi
Maszkienice
, pow.
Brzesko
, zm.
21 marca
1953
w
Krakowie
) – historyk dziejów gospodarczych i społecznych
Polski
. Profesor historii
Uniwersytetu Jagiellońskiego
(1909–1918, 1946–1952),
Uniwersytetu Warszawskiego
(1919–1921) i
Uniwersytetu Jana Kazimierza
we Lwowie (1921–1941). Członek
PAU
od 1919 i
PAN
od 1952, prezes
Polskiego Towarzystwa Historycznego
(w latach 1932–1933 i 1936–1937). Polityk związany z
PSL "Piast"
i
SL
. Stworzył szkołę badawczą polskiej historii gospodarczej, zwłaszcza dziejów wsi. Inicjator serii wydawniczej Badania Dziejów Społecznych i Gospodarczych (1931–1950) oraz czasopisma
Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych
. Autor wielu prac, m.in. Studia nad osadnictwem Małopolski (1905), Wieś zachodniogalicyjska u schyłku XIX w. (1906). Autor pierwszej dojrzałej monografii socjologicznej wsi:
Żmiąca
wieś
powiatu limanowskiego
. Stosunki gospodarcze i społeczne (1903).
Życiorys
Pochodził z rodziny
chłopskiej
. Szkołę podstawową i średnią ukończył w
Bochni
. Studia humanistyczne (historyczne, geograficzno-historyczne i prawnicze) ukończył w latach 1894–1900 na Uniwersytecie Jagiellońskim pod kierunkiem profesorów:
Stanisława Smolki
,
Wincentego Zakrzewskiego
,
Anatola Lewickiego
,
Bolesława Ulanowskiego
.
W 1899 uzyskał doktorat z historii geografii, po czym zwrócił się w badaniach i zainteresowaniach naukowych ku historii społecznej i gospodarczej. W latach 1901–1902 odbył w
Lipsku
,
Rzymie
i
Genui
studia uzupełniające. Był następnie asystentem na Uniwersytecie Jagiellońskim, bibliotekarzem w
Bibliotece Jagiellońskiej
i archiwistą w
Archiwum Krajowym Aktów Grodzkich i Ziemskich w Krakowie
. W 1905 habilitował się na Uniwersytecie Jagiellońskim na podstawie pracy Studia nad osadnictwem Małopolski. Była to pierwsza praca z historii gospodarczej w dziejach nauki polskiej. Od 1905 do 1919 prowadził z tej dziedziny zajęcia na Uniwersytecie Jagiellońskim, tworząc pierwszy dydaktyczno-naukowy ośrodek historii gospodarczej; od 1909 jako profesor nadzwyczajny.
W 1919 związał się z Uniwersytetem Warszawskim, a także z Wyższą Szkołą Handlową w Warszawie, już jako profesor zwyczajny. Pełnił wówczas przez pewien czas funkcje publiczne, z których jednak szybko zrezygnował (w kwietniu 1920 został ministrem rolnictwa i dóbr państwowych w rządzie
Władysława Grabskiego
).
Od roku akademickiego 1920/1921 przeszedł do Uniwersytetu Jana Kazimierza we
Lwowie
, gdzie był profesorem i kierownikiem Zakładu Historii Społeczno-Gospodarczej. Pracował tam do 1939. Od połowy lat trzydziestych jego udział w zajęciach czysto dydaktycznych zmniejszył się. Część zajęć z historii społeczno-gospodarczej jako studium uniwersyteckiego przekazał swoim uczniom, docentom i asystentom. Prowadził jednak cały czas bardzo aktywną działalność naukową. Z uczniów i studentów tworzył zespoły badawcze (tematyczne), które dawały szansę na realizację głównych planów badawczych (tzw. Szkoła Bujaka).
Brał też czynny udział w życiu naukowym kraju i odgrywał w nim znaczną rolę jako organizator nauki.
Podczas sowieckiej okupacji Lwowa (1939–1941) wykładał historię gospodarczą na lwowskim
Uniwersytecie im. I. Franki
. W 1945 ekspatriował się ze
Lwowa
do Krakowa. W 1946 powierzono mu Katedrę Ekonomiki Spółdzielczej na Wydziale Rolniczym Uniwersytetu Jagiellońskiego (Studium Spółdzielcze). Z tego powodu nie objął proponowanej mu wcześniej Katedry Historii Gospodarczej i Geografii Politycznej na
Wydziale Humanistycznym
Uniwersytetu Poznańskiego
.
W pierwszych latach po wojnie włączył się aktywnie w prace naukowe i organizacyjne Komitetu Naukowego do Ziem Odzyskanych. W 1948 przeszedł na emeryturę, w 1949 opublikował ostatnią pracę naukową.
Linki zewnętrzne
