|
Francisco Pizarro
Francisco Pizarro - (ur. 16 marca 1478 w Trujillo, zm. 26 czerwca 1541 w Limie) – hiszpański konkwistador, który podbił imperium Inków, a także założył miasto Lima, współczesną stolicę Peru. Historycy twierdzą że prawdopodobnie do końca życia był analfabetą.
Biografia
Młodość
Francisco Pizarro był nieślubnym dzieckiem ze związku hiszpańskiej wieśniaczki, Franciski González Mateos, z Gonzalo Pizarro Rodriguezem de Aguilar, szlachcicem i kapitanem hiszpańskiej armii. Nie ma pewności co do daty jego urodzenia (najbardziej prawdopodobna jest data 16 marca 1478, ale są źródła podające nawet rok 1471), niewiele wiadomo o najwcześniejszym okresie jego życia. Pojawiły się plotki, iż tuż po urodzeniu Francisco matka porzuciła go na schodach kościoła pod wezwaniem Najświętszej Maryi Panny w Trujillo. Pewne jest, że jako młody chłopak zarabiał na życie, pasąc świnie. Prawdopodobnie do końca życia pozostał analfabetą.
Francisco już jako dorosły człowiek poznał swych przyrodnich braci, z których najstarszy Hernando (jedyny ślubny syn ich ojca) był młodszy od niego o ponad 20 lat. Pozostali bracia to Juan i Gonzalo. Wszyscy oni brali udział w podboju Peru.
Pizarro był kuzynem Hernana Cortesa, zdobywcy Meksyku.
Wyprawy do Ameryki Południowej
Od 1502 roku brał udział w wyprawach w Ameryce. W 1513 r. towarzyszył Vasco Nunezowi de Balboa w ekspedycji podczas której przekroczono przesmyk panamski. W ten sposób Balboa i jego ludzie stali się pierwszymi Europejczykami, który zobaczyli Ocean Spokojny. Kiedy rok później gubernatorem "Złotej Kastylii" jak nazywano tereny dzisiejszej Panamy został Pedro Arias de Ávila, Pizarro szybko stał się jego bliskim współpracownikiem. "Wykazał się" aresztowaniem Balboi, jak i zeznawaniem przeciwko niemu na jego procesie, po którym został ścięty.
Pierwsza wyprawa do Peru
W 1522 r. Hiszpanie usłyszeli o krainie pełnej złota, która nazywała się Virú. Te doniesiena połączone z zakończonym sukcesem podbojem Meksyku przez Hernana Cortesa, podziałały na wyobraźnię Pizarra.
W 1524 poznał dwóch ludzi: księdza Hernando de Luque i żołnierza Diego de Almagro. Mężczyźni zawarli sojusz, w którym przyrzekli sprawiedliwie podzielić się spodziewanym bogactwem. 13 września 1524 r. za aprobatą gubernatora Ariasa de Avili, wyruszyła ekspedycja z 80 ludźmi i 40 końmi. Z powodu złej pogody, braku żywności i potyczek z tubylcami wyprawa zakończyła się porażką.
Druga wyprawa do Peru
Dwa lata po swej pierwszej wyprawie, Pizarro i jego ludzie postanowili znowu zorganizować ekspedycję. Gubernator de Avila nie był jednak skory do wydania kolejnego pozwolenia, mając w pamięci skutek poprzedniej wyprawy. Szczęście się jednak uśmiechnęło do nich po tym jak de Avila został zastąpiony przez Pedro de los Riosa, który wyraził zgodę na ekspedycję. W sierpniu 1526 r. Pizarro wyruszył z dwoma statkami i 160 ludźmi docierając do rzeki San Juan w dzisiejszej Kolumbii. Drugi statek pod dowództwem Bartolomé Ruiza, przekroczył równik, dotarł w pobliże dzisiejszego Peru. Tam przechwycił tratwę z tubylcami i ich towarami. Oprócz tkanin i ceramiki znaleziono złoto, srebro i szmaragdy. Ruiz pożeglował na północ, gdzie spotkał Pizarro i jego ludzi wyczerpanych po walkach z tubylcami. W tym samym czasie do San Juan przybył Diego de Almagro wraz z posiłkami. Konkwistadorzy ruszyli w stronę miejsca, gdzie przechwycono tratwę. Konkwistadorzy dotarli do obecnego miasta Atacames. Opór mieszkańców sprawił, że Hiszpanie wycofali się.
Pizarro wycofał się na mała wyspę Isla de Gallo. Almagro i Ruiz postanowili wrócić do Panamy po posiłki. Gubernator de los Rios nie był jednak zainteresowany kolejną ekspedycją, po tym jak dowiedział się o niepowodzeniu wyprawy. Pizarro wygłosił przemowę do swoich ludzi, zachęcając ich do pójścia z nim. Z Pizarro zdecydowało się zostać zaledwie 13 ludzi, a reszta wróciła do Panamy. Gubernator, po namowach Almagro i Luque w końcu zgodził sie na przyznanie kolejnego statku, ale tylko po to aby Pizarro i jego ludzie zostali ściągnięci w ciągu 6 miesięcy, a ekspedycja miała zostać zakończona. Pizarro wrócił po osiemnastu miesiącach do Panamy, uprzednio docierając do regionu Tumbes w północno-zachodnim Peru.
Trzecia wyprawa do Peru
Wiedząc, że nie uzyska zgody gubernatora, wiosną 1528 r. Pizarro wyruszył do Hiszpanii. Tam uzyskał audiencję u króla Karola I. Monarcha był zachwycony opowieściami o bogactwach terytorium, które zbadał i obiecał poparcie go. Jednak to królowa Izabela Portugalska podpisała Kapitulację z Toledo, dokument na mocy którego Pizarro został gubernatorem i Adelantado nowopodbitych terytoriów. Dokument nakładał również obowiązek stworzenia oddziału liczącego minimum 250 ludzi. Pizarro zwerbował jednak zaledwie 180 ludzi oraz 37 koni. 27 grudnia 1530 r. trzecia wyprawa do Peru wyruszyła z Panamy.
W lipcu 1532 wylądował na wybrzeżu dzisiejszego Ekwadoru. Tam musiał stoczyć walkę z plemieniem Puna, którą wygrał. Na jego szczęście dotarły posiłki pod dowództwem Hernando de Soto. Następnie konkwistadorzy ruszyli w głąb imperium Inków. Po kilku miesiącach marszu, konkwistadorzy dotarli do Cajamarki. Tam na spotkanie z Atahualpą wysłał de Soto, dominikanina Vincente de Valverde i tłumacza. Valverde nakłaniał władcę do przejścia na chrześcijaństwo i poddanie się władzy Hiszpanii, w przeciwnym wypadku zostałby uznany za wroga Hiszpanii. Atahualpa odmówił spełnienia żądań, rzucając Biblią w twarz dominikanina. To był sygnał do ataku. Najpierw Hiszpanie ostrzelali zgromadzonych na placu Inków z dział i arkebuzów, a następnie ruszyli do ataku. W trakcie rzezi zginęło ok. 5 tys. Inków, a sam Atahualpa został uwięziony. Licząc na uwolnienie, władca obiecał wypełnić pokój do wysokości ręki złotem i dwa razy srebrem. Pizarro nigdy nie zamierzał go uwolnić i po uzyskaniu okupu Atahualpa został zamordowany po sfingowanym procesie w 1533[1].
W 1533 Hiszpanie zajęli stolicę Imperium, Cuzco, co było zwieńczeniem podboju Peru. 18 stycznia 1535 r. nad brzegiem Oceanu Spokojnego, założono miasto Ciudad de los Reyes, znane dziś jako Lima i które zostało stolicą wicekrólestwa Peru.
Konflikt z Diego de Almagro i śmierć
W 1537 r. Diego de Almagro wrócił do Cuzco po nieudanej wyprawie do Chile[2]. Chcąc zagarnąć bogactwa Cuzco dla siebie, zajął miasto, wykorzystując fakt, że wojska Hernanda Pizarra, brata Francisco, wyruszyły w Andy celem stłumienia buntu Manco Inci. Kiedy Hernando wrócił z wojskiem, został pokonany a on sam wraz z innym bratem Gonzalem został aresztowany. Pizarro wysłał armię pod dowództwem Alonso de Alvarado celem odbicia miasta, ale jego armia została pokonana. Alvarado został wzięty do niewoli. Później Gonzalo i de Alvarado uciekli z niewoli. Pizarro postanowił uwolnić swojego brata Hernando obiecując Almagro kontrolę nad Cuzco. Pizarro jednak nigdy nie zamierzał oddawać miasta swojemu dawnemu towarzyszowi, a negocjacje wykorzystał do zebrania sił. Almagro został pokonany w bitwie pod Las Salinas w kwietniu 1538 r. i pojmany przez Pizarra i jego braci. Almagro został w lipcu tego samego roku stracony[3].
Syn de Almagro, także Diego zwany El Mozo, postanowił pomścić śmierć ojca. 26 czerwca 1541 r. grupa dwudziestu uzbrojonych zwolenników El Mozo wtargnęła do pałacu gubernatora w Limie i po krótkiej walce zamordowała Pizarra.
Inne hasła zawierające informacje o "Francisco Pizarro":
XVI wiek
- uczony angielski, katolicki święty-męczennik. N
Hans Neusiedler
- niemiecki kompozytor
renesansowy
. O P
Francisco Pizarro
Paracelsus
- słynny lekarz.
Giovanni Pierluigi da Palestrina
- wybitny kompozytor włoski ...
1972
...
1977
...
1852
...
1863
...
1848
...
1932
...
1843
...
1951
...
1969
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Francisco Pizarro":
221. Przemiany powojenne na bliskim i dalekim wschodzie (plansza 15)
...
220 W przededniu wojny (plansza 5)
...
Sekretny obrzęd, ludowa moralność i przestrogi gości z zaświatów - czyli tematyka ˝Dziadów cz. II˝ A. Mickiewicza (plansza 9)
...
|
