Francis Poulenc (ur. 7 stycznia 1899 w Paryżu , zm. 30 stycznia 1963 w Paryżu) — kompozytor francuski.

Jego wszechstronne zainteresowania kompozytorskie zaowocowały wieloma sonatami na różne instrumenty (m.in. Sonate pour violoncelle et piano), cyklami pieśni (Banalités, Chansons villageoises), operami (Les mamelles de Tirèsias, Dialogi karmelitanek), kantatami (Bal maskowy, Postać ludzka), koncertami zarówno na fortepian, jak i klawesyn, baletem (Łanie w Monte Carlo) oraz wieloma innymi utworami orkiestrowymi jak i wokalnymi. Tworzył także muzykę filmową.

Życiorys

Francis Poulenc urodził się 7 stycznia 1899 roku w Paryżu. Od najmłodszych lat muzyka była częścią jego życia, gdyż jego matka często grywała na fortepianie. Wkrótce i mały Francis rozpoczął naukę gry na tym instrumencie.

W wieku 19 lat przyszły kompozytor odbył służbę we francuskim wojsku, gdzie przebywał 10 dni w wojskowym więzieniu za przedłużanie pobytu w Paryżu.

Jego małą ojczyzną był właśnie Paryż, Poulenc od dziecka wolał życie w wielkim mieście niż na wsi. Jednak, aby hałas wielkiej aglomeracji nie zakłócał kompozytorskiej pracy Francuza, spędzał on bardzo wiele czasu w dolinie Loary .

Poulenc nigdy nie ukrywał swojej orientacji seksualnej – był osobą homoseksualną ^[1] . Jego pierwszym partnerem był malarz, Richard Chanelaire, któremu zadedykował jeden ze swoich koncertów, Concert champêtre. Powiedział również: "Ty zmieniłeś moje życie, jesteś światłem moich trzydziestu lat, powodem życia i pracy".

Wielki wpływ na życie i twórczość Poulenca miał fakt śmierci jego partnerów. W 1923 roku zmarł na dur brzuszny jego o 4 lata młodszy partner, powieściopisarz Raymond Radiguet .

W 1950 roku krytyk Claude Rostand opisał w artykule w „Paris-Presse” Poulenca krótko: „Pół mnich, pół łobuz”. Francis był entuzjastą mostów, miłośnikiem psów, hipochondrykiem, nie był pewny siebie i był uzależniony od leków nasennych.

Twórczość

Francis Poulenc nigdy nie ukończył żadnych studiów muzycznych, uczył się tylko gry na fortepianie u Ricardo Viñesa, wybitnego pianisty, oraz studiował prywatnie kompozycję u Charlesa Koechlina. Dalsze studia uniemożliwił mu wybuch I wojny światowej. Muzyka Poulenca, należąca do stylu neoklasycystycznego, jest bardzo urozmaicona, gdyż bardzo wiele czynników miało wpływ na jego twórczość. Największy wpływ na Francuza mieli tacy kompozytorzy, jak Igor Strawiński i Emmanuel Chabrier , a także popularna muzyka francuska i vaudeville (styl teatralny, znany również jako variety). Czerpał również z twórczości Beli Bartoka , Arnold Schönberga , Claude’a Debussy’ego i Maurice’a Ravela . W 1914 roku Poulenc oglądał balet „ Święto wiosny ” Strawińskiego, którym dyrygował Pierre Monteux . Wiele lat później powiedział: „Nawet dziś drżę z emocji na myśl o cudzie tej produkcji: harmonijny wszechświat nagle otwarty naprzeciwko mnie. Moja muzyka nigdy nie zapomniała tego pierwszego pocałunku miłości”.

Poulenc był wzrokowcem, więc na jego pracę wpływały często sztuki wizualne, takie jak malarstwo, literatura czy rzeźba. Uczestniczenie w takich imprezach, jak Cinq Poémes de Paul Éluard pozwalało mu uprościć swoją muzykę, sprawić, by była zrozumiana dla szerokiej rzeszy słuchaczy.

Rapsodie nègre napisana w 1917 roku na baryton, fortepian, kwartet smyczkowy, flet i klarnet, składa się z bezsensownych wyrazów, napisanych przez czarnoskórego liberyjskiego poetę. Ten fragment trzymał go na uboczu Paryskiego Konserwatorium. Po I wojnie światowej Poulenc, wraz z grupą młodych kompozytorów – jego bliskich przyjaciół, założył Les Six (Grupę sześciu). W jej skład wchodzili zwolennicy innego kompozytora tej epoki, Erika Satie , tj.: Georges Auric , Louis Durey , Arthur Honegger , Darius Milhaud , Francis Poulenc i Germaine Tailleferre (jedyna kobieta w grupie). Nazwa zespołu nawiązywała do nazwy innej grupy kompozytorów, Rosyjskiej Piątki zwanej Potężną Gromadką . Grupa była związana także z pisarzem Jeanem Cocteau . W 1918 roku napisali oni niesamowicie prosty Trois Mouvements perpétuels. Poulenc wnosił własny wkład w styl Les Six, zainspirowany utworami, takimi jak Cocardes. Poulenc przejął dadaistyczne techniki kompozytorskie i tworzył melodie przeznaczone dla ogółu Paryżan. Z powodu jego umiejętności pianistycznych, utwory właśnie dla tego instrumentu zdominowały jego wczesną twórczość.

Jego przyjaźń z takimi poetami z Montparnasse ’u (dzielnica Paryża), jak Guillaume Apollinaire , Max Jacob i Paul Eluard spowodowała, że napisał ponad 150 piosenek artystycznych. Poulenc jest także autorem kilku baletów: Les biches (Łanie) ( leitmotiv z ronda był sygnałem wywoławczym popularnego w latach 60. XX w. programu popularnonaukowego Eureka ) i „koncertu choreograficznego” Aubade (Poranna serenada) do własnego libretta, wystawionego na prywatnym przyjęciu u hr. De Noailles. Wspólnie z innymi członkami Grupy Sześciu uczestniczył w napisaniu muzyki do ekstrawaganckiego baletu Jeana Cocteau Les Maries de la Tour Eiffel (Małżonkowie z Wieży Eiffla).

Francuz komponował również wspaniałą muzykę orkiestrową. W dodatku do liczby chóralnych utworów, w 1936 zaczął tworzyć bardziej posępne, proste dźwięki po tym, jak nawrócił się na wiarę katolicką. Te religijne dodatki są widoczne w wielu jego najbardziej rozpoznawanych kompozycjach. Jednakże Poulenc najbardziej lubił komponować opery. Francis Poulenc najwięcej inspiracji czerpał z prac Tomasa Luisa da Victorii . Swoją pierwszą operę przygotowaną dla paryskiej Opéra-Comique w 1947 roku, Poulenc postanowił napisać w duchu swoich wcześniejszych piosenek i jeszcze raz sięgnął do twórczości Apollinaira. Inna opera Poulenca napisana w 1957 roku na zlecenie Ricordiego dla La Scali jest jego najsłynniejszą operą. Opowiada ona o dokonaniach Karmelitanek podczas Rewolucji Francuskiej i jest oparta na powieści Gertrudy von Le Fort Die Letzte am Schafott (Ostatnia na szafocie). Ostatnia opera kompozytora była jednoaktową tragedią zatytułowaną La Voix Humaine (Głos ludzki). Jej premiera odbyła się 6 lutego 1959 roku. Oprócz tych trzech oper, Poulenc skomponował kilka koncertów na organy, klawesyn i fortepian, mszę oraz muzykę kameralną tylko z kilkoma utworami na orkiestrę. Francis Poulenc lubił instrumenty dęte drewniane, lecz nie starczyło mu życia na napisanie utworu na każdy z nich. Zdążył napisać jedynie sonatę na flet, obój i klarnet. Francis Poulenc zmarł na atak serca 30 stycznia 1963 roku i został pochowany na Cmentarzu Père Lachaise w Paryżu.

Dzieła

• Opery : Dialogues des Carmélites, "Dialogi karmelitanek" - 1957  ; La Voix humaine (Głos ludzki) - 1959 .
• Opera komiczna : Les Mamelles de Tirésias (Cycki Terezjasz) - 1947
• Dzieła religijne : Litanies à la Vierge noire de Rocamadour - 1936 , Gloria pour soprano solo, chœupour piano et orchestre
• Sonata na flet i fortepian ( 1957 ) poświęcona pamięci Madame Sprague Coolidge powstała we współpracy z flecistą Jeanem-Pierre'em Rampalem
• L’Histoire de Babar , le petit éléphant (Historia Babara, małego słonia) na głos recytujący i fortepian (Zorkiestrowana później przez Jeana Françaix)
• Koncert na organy, instrumenty strunowe i kotły, Koncert na dwa fortepiany, Concert champêtre na klawesyn dedykowany Louise de Vilmorin.

Pisma muzyczne

• Journal de mes mélodies. Editions Grasset (1964).
• Journal de mes mélodies. Paris (1993).
• Correspondance 1910-1963. Paris / Fayard, (1994).
• A Bâtons Rompus.

Przypisy