Filogenetyczne drzewo życia w oparciu o koncepcję trzech domen wg Woese et al.

Domena (dominium) – kategoria systematyczna wyższa od królestwa , stosowana w klasyfikacji biologicznej , zaproponowana w 1974 przez Royalla T. Moore'a, a wprowadzona w 1990 roku przez Carla Woese , Otto Kandlera i Marka L. Wheelisa jako kategoria najwyższego poziomu (o najwyższej randze taksonomicznej). Domena jest kategorią równoważną proponowanym później przez innych systematyków nazwom, takim jak cesarstwo (imperium) lub nadkrólestwo (superregnum).

Uzasadnienie autorów

Mikolog Royall T. Moore zaproponował w 1974 wprowadzenie dodatkowych "super" kategorii, w tym domeny, z łacińskim odpowiednikiem Dominium^[1]. Domena miałaby być najwyższą kategorię systematyczną obejmującą, jako kategorie bezpośrednio podrzędne, dotychczasowe królestwa.

W 1990 Woese i inni^[2] stwierdzili, że dotychczasowy podział systematyczny organizmów na pięć królestw nie odzwierciedlał ówczesnego stanu wiedzy. Na podstawie badań molekularnych uznali, że życie na Ziemi powinno być systematyzowane w trzech grupach, którym nadali, zaproponowaną przez Moore'a, rangę domeny (ale z łacińskim odpowiednikiem regio) i nazwali: Bacteria, Archaea i Eucarya. Zaproponowane przez nich domeny objęły królestwa dotychczasowe oraz nowe, które – ich zdaniem – powinny zostać jeszcze opisane. Wprowadzenie nowej kategorii wyższej rangi miało na celu uniknięcie burzenia tradycyjnie utrwalonego podziału na królestwa.

W pracy z 1990 roku autorzy nie określili królestw dla Bacteria i Eucarya, ograniczając się jedynie do stwierdzenia, że będzie ich wiele, a ich zdefiniowanie wymaga dalszych analiz. Natomiast dla domeny Archaea zaproponowali podział na Euryarchaeota i Crenarchaeota.

Podział organizmów na trzy domeny

• bakterie (Bacteria)
  • poza właściwymi bakteriami obejmującą też sinice i prochlorofity
• archeony (Archaea) – obejmującą organizmy prokariotyczne o budowie wyraźnie odmiennej od bakterii
• jądrowce (Eucarya) – obejmującą ok. 60 niezależnych linii rozwojowych zgrupowanych prowizorycznie w 4 królestwa :
  • protisty (Protista)
  • grzyby (Fungi)
  • rośliny (Plantae)
  • zwierzęta (Animalia)

Podział ten został dokonany jedynie na podstawie porównania sekwencji rRNA , ale następnie znaleziono liczne fakty pasujące do niego. Z punktu widzenia biochemii i fizjologii komórek archeony są bardzo odmienne od bakterii właściwych. Niektóre cechy zbliżają je do jądrowców .

Alternatywne podziały

Istnieje też alternatywny podział na dwa cesarstwa (Prokaryota [Bacteria] i Eukaryota) z sześcioma królestwami, zaproponowany przez T. Cavaliera-Smitha w 2004 roku^[3].

• Cesarstwo: bakterie (Bacteria) – w pierwotnej wersji Prokaryota z królestwem Bacteria:
  • eubakterie (Eubacteria)
  • archeony (Archaea)
• Cesarstwo: jądrowce (Eukaryota):
  • Archezoa - prymitywne eukarionty bez chloroplastów i mitochondriów
  • Protozoa - jednokomórkowce bez ścian komórkowych, ale z mitochondriami
  • Chromista - głównie glony i niektóre grzyby
  • rośliny (Plantae) - łącznie z zielonymi glonami
  • grzyby (Fungi)
  • zwierzęta (Animalia).

Nie jest on jednak zbyt popularny, głównie ze względu na brak pewności co do pokrewieństw między grupami eukariontów .

Niektórzy systematycy są zdania, że rozdzielanie prokariontów na dwa taksony wysokiej rangi nie jest wystarczająco uzasadnione (np. Lynn Margulis ), bo mimo znaczących różnic biochemicznych są one jednak znacznie bardziej podobne do siebie niż do organizmów jądrowych . Wynika to z uznania planu budowy komórki za istotniejszą cechę systematyczną niż cechy biochemiczne – szczególnie że cechy biochemiczne mogą być „wymieniane” między nawet odlegle spokrewnionymi organizmami poprzez poziomy transfer genów .

Przypisy

Zobacz też

• Drzewo życia .