Lewart - herb rodu Firlejów.

Firlejowie - polski ród magnacki herbu lewart .

Historia

Firlejowie w Polsce

Według Herbarza Polski Kaspra Niesieckiego , pierwszy pradziad Firlejów został sprowadzony do Polski przez króla Władysława Łokietka w 1317 roku. Był to Ostafi herbu Lewart, potomek Lamfrida margrabi prowincji Wielonieńskiej i pochodził z Frankonii , z Niemiec ( Bawaria ). W Polsce objął stanowisko stolnika Krakowskiego i zamieszkał wraz z rodziną w Dąbrowicy . Od sprawowanego urzędu tytułowano go z niemiecka firlejer, a powszechnie zwano Firlej. Firlejowie w okresie XV - XVII wieku należeli do najpotężniejszych rodów magnackich w Małopolsce . Wchodzili w koligacje z pierwszymi rodami Rzeczpospolitej - Wiśniowieckimi , Potockimi , Ossolińskimi , Opalińskimi , Leszczyńskimi . Piastowali wysokie urzędy państwowe ( kasztelana Krakowskiego, wojewodów , marszałków , hetmanów ) i kościelne ( prymasa , biskupa ). Za swoje zasługi otrzymali od królów wiele dóbr ziemskich. Wybudowali szereg zamków (np. Dąbrowica w XIV wieku i Janowiec ok. 1530 roku) i miejscowości (np. Lewartów w 1543 roku - obecnie Lubartów i Firlej w 1557 roku).

Od czasów Jana Firleja, Firlejowie byli zagorzałymi kalwinami ( protestantyzm ) potępianymi przez katolików . Choć większość synów Jana, przeszła na katolicyzm już w l.70 XVI wieku, to jedna gałąź rodu wytrwała w kalwinizmie aż do połowy XVII wieku gdy wygasła.

Z biegiem czasu ród Firlejów mocno podupadł, najbogatsze linie nie miały męskich potomków, a biedniejsze linie rozrosły się tak mocno, że spadły w szeregi średniej i ubogiej szlachty.

Historia rodu Firlejów nie jest w pełni znana i udokumentowana. Nieliczne opisy historyczne kończą się na roku 1730 . W roku 1995 w Janowcu powołano Towarzystwo Przyjaciół Janowca , które organizuje spotkania na temat rodu Firlejów i wydaje cykliczne opracowania.

Źródła

• Andrzej Przybyszewski, Firlejowie herbu Lewart, Radomyśl Wielki, 2008,
• Andrzej Szymanek, Mecenat kulturalny Firlejów ; Firlejowie w tradycji lokalnej Lubelszczyzny, Janowiec : TPJ, 2001, ISBN: 391362728