Ferdynand Ruszczyc herbu Lis (ur. 10 grudnia 1870 w Bohdanowie koło Oszmiany , zm. 30 października 1936 tamże), polski malarz, grafik, rysownik, scenograf, pedagog.

Malował głównie krajobrazy. Reprezentował symboliczny nurt Młodej Polski . Był autorem ilustracji, winiet i okładek książkowych. Projektował m.in. plakaty , ekslibrisy i znaczki . Pisał też artykuły o zabytkach Wileńszczyzny.

Rodzina

Rodzina Ruszczyców wywodziła sie znad Buga . Dziadkowie, Ferdynand i Anna z Czechowiczów mieli 9. dzieci. Ojciec, Edward, kapitan armii carskiej , absolwent brzeskiej szkoły wojskowej - Korpusu Kadetów. Matka, Alwina, z domu Munch, była Dunką. Pochodziła z Nexø na Bornholmie . Ojciec, Marcus Munch był właścicielem statku pływającego po Bałtyku. Rodzice Ferdynanda poznali się w Lipawie na Łotwie, gdzie Edward służył w wojsku. Gniazdem rodzinnym Ruszczyców była posiadłość ziemska w Bohdanowie, które rodzina musiała, w wyniku represji po Powstaniu styczniowym na pewien czas opuścić. Do swojego majątku powrócili z Mińska w 1888 . Ruszczycowie mieli pięcioro dzieci, cztery córki oraz najmłodszego syna Ferdynanda.

Dzieciństwo i młodość

Zgodnie z przyjętym na dworach szlacheckich zwyczajem Ferdynand Ruszczyc do trzynastego roku życia uczył się w domu. W 1883 został posłany do gimnazjum. Równocześnie z nauką szkolna uczył się rysunku. Gimnazjum ukończył z wyróżnieniem w 1890 . W tym samym roku rozpoczął studia prawnicze na Uniwersytecie w Petersburgu . Nie zaniedbał jednak kształcenia artystycznego i uczęszczał, jako wolny słuchacz na wykłady na petersburskiej Akademii Sztuk Pięknych .

Za zgodą rodziców, po dwu latach zrezygnował ze studiów prawniczych i zdał egzamin na Akademię Sztuk Pięknych, na której latach 1892 - 1897 studiował malarstwo pod kierunkiem Iwana Szyszkina i Archipa Kuindżiego . Podróżował m.in. na Krym , do Francji , Niemiec , Włoch i Szwecji (wyjazdy studyjne).

W 1897 debiutował na wystawie prac dyplomowych ASP w Petersburgu i do 1900 jego prace były prezentowane podczas dorocznych wystaw tej akademii.

Życie i twórczość

Po ukończeniu Akademii, w 1898 , przeniósł się do rodzinnego Bohdanowa. W latach 1898 - 1902 odbył szereg podróży studyjnych, m.in. do Monachium , Berlina , Drezna , Paryża , Wenecji . Po powrocie z jednego z takich wyjazdów, w 1898 , namalował jeden z najbardziej znanych obrazów Ziemia. Pierwsza wystawa prac Ruszczyca miała miejsce w Wilnie w 1899 . W mieście tym poświęcił się działalności społeczno-pedagogicznej i organizacyjnej, m.in. współpracował z teatrem wileńskim. Od 1900 był członkiem Towarzystwa Artystów Polskich "Sztuka". W tym samym roku wziął udział w wystawie zorganizowanej z okazji 500 lecia Uniwersytetu Jagiellońskiego . W 1903 zorganizował w Wilnie wystawę Ars (pierwotnie wystawa miała nazywać się Sztuka, lecz nazwę zmieniono pod naciskiem carskiej cenzury). Od 1904 był profesorem warszawskiej Szkoły Sztuk Pięknych , a w 1907 przejął katedrę pejzażu na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie .

10 października 1913 43-letni artysta zawarł związek małżeński z młodszą od siebie o 22 lata Reginą Giną Rouck. Mieli córkę Janinę (ur. 1914 ), syna Bohdana ( 1915 ), syna Oskara ( 1917 ) oraz córkę Ewę ( 1922 ).

W latach 1916 - 1917 w dworze Ruszczyców w Bohdanowie stacjonowały wojska niemieckie, artysta z rodziną zajmował dwa pokoje. W 1918 Bohadanów został zajęty przez Armię Czerwoną . Ruszczyc czynnie uczestniczył w walkach o Wileńszczyznę . Wstąpił do tzw. Armii Ochotniczej . Był współorganizatorem oraz czterokrotnym (od 1919 ) dziekanem Wydziału Sztuk Pięknych Uniwersytetu Stefana Batorego , który w 1923 powiększył o Zakład Architektury.

W 1935 otrzymał tytuł profesora honorowego Uniwersytetu Stefana Batorego z rąk prezydenta Ignacego Mościckiego .

W 1932 został częściowo sparaliżowany. Pod opieką córki i żony powrócił do zdrowia, choć władał jedynie lewą ręka, którą nadal malował. W 1935 przeniósł się z Wilna do rodzinnego Bohdanowa, w którym 30 października 1936 umarł. Tam też został pochowany na zachowanym do dziś cmentarzu.

W 1921 rząd francuski nadał mu Order Kawalerski Legii Honorowej , a 1923 Rząd RP nadał mu Krzyż Komandorski orderu Polonia Restituta . Był wielokrotnie odznaczany orderami m. in. francuskimi, hiszpańskimi i portugalskimi.

Bibliografia

• Wileńskie środowisko artystyczne 1919-1945, Kazimierz Brakoniecki, Jan Kotłowski, Lech Lechowicz, Olsztyn 1989.
• Anna Bernat, Ferdynad Ruszczyc, Edipresse Polska, 2007, .

Zobacz też

• Chimera (czasopismo)
• Zarzecze

Linki zewnętrzne

• ruszczyc.narod.ru ( ros. ) - rosyjska strona poświęcona artyście.
• Ferdynand Ruszczyc - artykuł w serwisie Kultura polska.
• Ferdynand Ruszczyc. Bohdanów 1870-1936 - prace z Bohdanowa na stronie prywatnej - Galeria Malarstwa Polskiego.