Herb

Mapa guberni w języku polskim i rosyjskim z 1812

Gubernia kijowska – gubernia Rosji utworzona w roku 1708 i istniejąca do 1918 (od 1781 do 1796 znana jako kijowskie namiestnikowstwo). Granice guberni uległy znacznym zmianom poprzez ponad dwa wieki jej historii. Gubernia obejmowała m.in. następujące powiaty czy też ujezdy :

• berdyczowski ,
• czehryński ,
• czerkaski ,
• humański lub umański,
• kaniowski ,
• kijowski ,
• lipowiecki ,
• radomyski ,
• skwirski ,
• taraszczański ,
• wasylkowski ,
• zwinogródzki

Ze Słownika geograficznego Królestwa Polskiego , str. 91 t. IV :

"Gubernia kijowska. Rozległość 44,806 wiorst kwadr. Ludność 2,144,276 (w tem 78,109 katol. a r. 1879 było 277,497 izr.). Stanowiła własność rzplitej do końca zeszłego wieku, kiedy kraj ten wcielono do Rossyi , a województwo kijowskie na gubernią zamieniono. Z powodu długiego zostawania. pod rządem polskim, gubernia kijowska i dziś jeszcze, u ludu pogranicznych gub. połtawskiej i chersońskiej, "polską," się nazywa (J. Funduklej. Opis statystyczny guberni kijowskiej. Kijów 1852 r., t. I, karta 2). Dzisiejsza gub. kijow., utworzona r. 1797 z ziem i miast oderwanych od Polski, liczyła 12 powiatów i 532,793 głów płacących podatki. Ostateczne zaś uorganizowanie (t. j. wcielenie miasta Berdyczowa) nastąpiło r. 1846 . Gubernia dzieli się na 12 powiatów , mianowicie: kijowski , wasylkowski , radomyski , skwirski , berdyczowski , lipowiecki , taraszczański , kaniowski , czerkaski , czehryński , zwinogródzki i humański . Graniczy na północy z mińską gub., na. wschód (rz. Dnieprem ). z guber. czernihowską , i połtawską, na. południa z chersońską guber., na zachód z wołyńską i podolską gub. Kijow. gub. tworzy nieforemną figurę podługowatą, której największa długość w kierunku biegu rzeki Dniepru wynosi 57 mil, największa zaś szerokość na południowym jej krańcu 33 m. Pod względem zaś położenia geograficznego, zawiera. się ona. między 51°29' i 48°28' szer., 46° 4' i 50° 30' długości wschodniej (od Ferro ). Pod względem topogr., północna część guberni stanowi dalszy ciąg obszarnego bagnistego Polesia , idącego od Mozyrza i Rzeczycy w guber. mińskiej i obejmującego w kraju tutajszym 2/3 pow. radomyskiego i II. powiatu kijowskiego. Cała ta powierzchnia, około 700 mil kw., jest pokryta lasami, bagniskami i nizinami. Część środkowa przedstawia wyniosłe płaszczyzny, poprzecinane miejscami przez parowy i doły, tudzież przez pasma gór i pagórków z lasami pomieszanych; w południowej nareszcie części napotykają się obszerne stepy urodzajne. Wyniosłości, w róznych kierunkach kraj przecinające, podzielone być mogą, na wewnętrzne i nadbrzeżne; te ostatnie idą wzdłuż Dniepru na całej jego długości w guber. kijowskiej. Wewnętrz na zaś stanowią odnogi pasma Karpat, wchodzących tu z pogranicznych Wołynia i Podola . Odnogi te, widocznie skierowane na południo-wschód, przechodzą Berdyczów , Machnówkę , Lipowiec , Piatyhory, Zwinigródkę i Złotopol do gub. chersońskiej, której cały pas północny, przyległy do gub. kijowskiej, spoczywa na granitowej podatawie tejże formacyi. Najwynioślejsze miejsca znajduje się w pow. berdyczowskim, między samem Berdyczowem i m. Machnówką,. w okolicach basejnu rzeczki Hnyłopiaty, wynosząc blisko 160 sążni nad poziom mora; wówczas, gdy średnia wysokość guberni nie przewyższa. 35 sąż. nad poziom morza. Wyniosłość ta rozgranicza zarazem basejny Bohu i Dniepru, dając początek mnóstwu rzeczek spadających, jak do jednej, tak do drugiej rzeki. Do Dniepru wpadają Prypeć , Teterew , Łosionka, Irpień , Stuhna , Roś , Olszanka , Taśmina .; do Bohu : Sob , Syniucha , Desna mała. Do każdej z tych rzek wpadają inne, jak np. do Prypeci : Usza , do Teterewa : Irsza , Zdwiż ; do Irpeni : Upawa; do Rosi : Kamianka, Rastawica i t. d., tak, że liczba wszystkich rzek i rzeczek wpadających do Dniepru i Bohu, a także do ich dopływów, wynosi 552. W ogóle wierzchowiny Wszystkich tych rzeczek są, bagniste, wszystkie ich zakręty zwrócone ku północy, mają, z lewej strony brzeg znacznie wzniesiony, przy kierunku zaś południowym prawy brzeg wyższy od lewego. Na wiosnę wylewy tych rzek w miejscach niższych zrządzaja znaczne szkody (...)"

Linki zewnętrzne

• Gubernia kijowska w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich , Tom IV (Kęs – Kutno) z 1883 r.