Żołnierze amerykańskiej 101 Dywizji Powietrzno- Desantowej na ulicach Mosulu

Żołnierz to osoba pełniąca służbę w siłach zbrojnych danego kraju i zobowiązana do obrony jego granic . Żołnierzem jest również osoba wykonująca zadania bojowe poza granicami własnego kraju, zarówno wówczas, gdy kraj ten jest agresorem, jak i w przypadku uczestniczenia sił zbrojnych danego kraju w misjach pokojowych lub siłach szybkiego reagowania w sytuacjach zmuszających społeczność międzynarodową do natychmiastowego zbrojnego współdziałania.

Żołnierz jest podstawową jednostką w wojsku , formacji zbrojnej powołanej przez organizm społeczno-polityczny dla obrony własnego terytorium przed najazdem, utrzymania w ryzach ludności lub dokonywania podbojów.

Historia

Historia wojskowości sięga początków historii rodzaju ludzkiego, ale zarania wojska musimy szukać w krajach, gdzie powstawały pierwsze organizmy państwowe, a więc w Mezopotamii i w Egipcie . Sumeryjska płaskorzeźba z połowy trzeciego tysiąclecia pne (tzw. Sępia stela) ukazuje władcę miasta Lagasz na czele zbrojnych w dzidy i okrytych wielkimi, prostokątnymi tarczami żołnierzy.

W starożytnej Grecji żołnierzami byli wszyscy wolni obywatele, przy czym - w zależności od tego jaki ustrój panował w danym mieście-państwie - różne były powinności przedstawicieli poszczególnych warstw społecznych. Podobnie w starożytnym Rzymie, gdzie obowiązek wojskowy spoczywał na wszystkich wolnych obywatelach Republiki, a zwolnienie z tego obowiązku zapewniało jedynie (poza ułomnością fizyczną) wstąpienie do stanu kapłańskiego lub bycie biednym (żołnierz sam kupował sobie ekwipunek). Warstwy ludności podległej (nie-Rzymianie zwani Italikami) stanowiły materiał do budowy formacji pomocniczych armii lub wioślarzy we flocie.

W Średniowiecznej Europie, gdzie cała własność ziemska należała do władcy ( suwerena ), który przydzielał ją swym wasalom - rycerzom , zarysowała się po raz pierwszy wyraźna linia podziału w wojsku na konne rycerstwo oraz pieszych łuczników , kuszników , pawężników - żołnierzy wywodzących się z warstwy wolnych lub pańszczyźnianych chłopów . Niezależne siły zbrojne powstawały w celu obrony miast, a ich skład i finansowanie spoczywały na barkach cechów rzemieślniczych i gildii kupieckich.

W dobie Odrodzenia dość powszechnie korzystano z armii zaciężnych , od czego zaczęto odchodzić na rzecz armii z poboru w wieku XVIII, przy czym najszersze jej użycie miało miejsce w XIX i XX wieku od wojen napoleońskich do wojny wietnamskiej .

W dobie obecnej coraz częściej odstępuje się od poboru na rzecz armii zawodowej, znacznie mniejszej liczebnie, natomiast o wysokim stopniu profesjonalizmu. W takim rozwiązaniu trzon armii składający się z żołnierzy czynnej służby wojskowej może być w mniejszym lub większym stopniu wspierany przez żołnierzy rezerwy^[1].

Podział

Żołnierzy można podzielić:

• ze względu na stosunek do służby wojskowej :
  • żołnierzy czynnej służby wojskowej (w czasie pokoju i podczas wojny):
  • żołnierzy rezerwy ;
• ze względu na rodzaj pełnionej służby:
  • żołnierzy zawodowej służby wojskowej,
  • żołnierzy pełniących służbę z tytułu powszechnego obowiązku wojskowego:
    • żołnierze zasadniczej służby wojskowej ,
    • żołnierze nadterminowi;
• ze względu na stopień wojskowy :
  • szeregowych ,
  • podoficerów ,
  • chorążych - w Wojsku Polskim od 1 lipca 2004 chorążowie wchodzą w skład korpusu osobowego podoficerów,
  • oficerów .

Zadania w czasie pokoju

Żołnierze pełnią ważne role nie tylko w czasach konfliktów i wojen. W czasie pokoju trzymają warty przy obiektach o szczególnie ważnym znaczeniu, pomagają cywilom dotkniętym klęskami żywiołowymi czy katastrofami (np. powodziami, wielkimi pożarami). Specjalistyczne formacje przydają się także do innych zadań, np. wojska inżynieryjne budują mosty i drogi, saperzy rozbrajają niewybuchy i wysadzają domy przeznaczone do rozbiórki.

Partyzanci, najemnicy, maruderzy i dezerterzy

W czasie prowadzenia działań wojennych istnieje wiele różnych formacji militarnych, ale nie wszyscy żołnierze walczą w regularnych armiach .

Partyzantami nazywamy bojowników oddziałów ochotniczych, prowadzących wojnę podjazdową i działania na tyłach wroga. Największymi formacjami partyzanckimi były oddziały partyzantki jugosłowiańskiej i Armii Krajowej w okresie II wojny światowej oraz oddziały Vietminhu i Vietcongu w czasie wojny wietnamskiej.

Maruderzy to żołnierze odłączający się od swoich oddziałów, pozostający na tyłach armii (często w celach rabunkowych).

Dezerterami nazywa się uciekinierów, którzy opuścili jednostkę wojskową, by uniknąć służby wojskowej.

Szczególną grupę wojskowych stanowią najemnicy , którzy zaciągają się do walki nie z obowiązku lub dla sławy, lecz w zamian za wynagrodzenie. Są to najczęściej doświadczeni żołnierze zawodowi, którzy po odejściu z armii szukają zatrudnienia gdzie indziej. Wbrew potocznemu mniemaniu nie są nimi żołnierze międzynarodowej jednostki armii francuskiej zwanej Legią Cudzoziemską , ani agenci ochrony z amerykańskiej firmy Blackwater

Zobacz też

• służby mundurowe
• stosunek do służby wojskowej

Przypisy

Bibliografia

"Leksykon wiedzy wojskowej", Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1979