Ewenkowie (dawna nazwa Tunguzi) - myśliwsko - zbierackie ludy , z grupy tunguskiej , zamieszkują południowo-środkową Syberię ( Rosja ).

Ewenk (zdjęcie z 1914 r .)

Nazwa

Nazwa tunguz pochodzi od tatarskiego słowa „świnia”, oznaczającego też jedzącego wieprzowinę. Tatarzy wyznający islam nazywali tak plemiona innych religii . Sami Ewenkowie nazywają siebie Owen, Ewen, Ewenk.

Niegdyś dawna nazwa Ewenków - Tunguzi rozciągała się również na niektóre ludy tungusko–mandżurskiej grupy językowej , m.in.: Ewenów , Oroczonów, Nanajów , Oroków i Ugedejczyków.

Obszar zamieszkiwania

Ewenkowie zamieszkują wielkie obszary południowej Syberii, zajmujące około 2 mln. km.², rozciągające się od Jeniseju po Morze Ochockie i Mandżurię . Tereny te należą obecnie do Rosji , Chin i Mongolii . Na dawnych swych ziemiach Ewenkowie generalnie stanowią mniejszość, (np. w Ewenkijskim Rejonie Municypalnym - 21%), dominują jednak liczebnie na obszarach pozamiejskich, gdzie nie ma osadników rosyjskich i chińskich.

Język

Ewenkowie używają języka ewenkijskiego , należącego do grupy tunguskiej (północnej) języków tungusko-mandżurskiej . Język ten jest obecnie w Rosji dość szybko wypierany przez język rosyjski , zaś w Chinach przez chiński ; zaledwie około połowy rosyjskich Ewenków zna rodzimą mowę.

Liczebność

Populacja Ewenków liczy ok. 67-70 tys. osób, z czego 35 527 mieszka w Federacji Rosyjskiej , spośród których najwięcej, bo 18 232 osoby zamieszkuje w Jakucji (wg spisu powszechnego z 2002 r.). Poza tym Ewenkowie żyją w Chinach (30 505 osób, wg spisu z 2000 r.) i Mongolii (1-2 tys.).

strój ewenkijskiego szamana

Religia

Niegdyś Ewenkowie byli wyznawcami szamanizmu i animizmu . Obecnie zamieszkujący w Rosji Ewenkowie są formalnie prawosławni , ale zachowali wiele elementów dawnych wierzeń. Chińscy i mongolscy Ewenkowie wyznają buddyzm oraz tradycyjne szamanistyczne wyznania.

Historia

Ewenkowie zamieszkiwali południową Syberię od czasów przedhistorycznych. Większość tych ziem została podbita w XVII wieku przez Rosję . Pozostałe tereny weszły w skład państwa chińskiego.

tradycyjny ewenkijski dom (w muzeum w Ułan Ude )

Część rosyjskich Ewenków w okresie ZSRR otrzymała ograniczoną autonomię - 10 grudnia 1930 r. utworzono Tunguski Okręg Narodowościowy (obecnie pod nazwą Ewenkijski Okręg Autonomiczny stanowiący podmiot Federacji Rosyjskiej ). Teren ten zamieszkuje jednak zaledwie około 6% całej ewenkijskiej populacji (tj. tylko około 11% Ewenków rosyjskich)

Tradycje i kultura

Tradycyjnie Ewenkowie mieszkali w jurtach , przenosząc się z miejsca na miejsce. Zajmowali się hodowlą reniferów , myślistwem i rybołówstwem. Czcili niedźwiedzia, podobnie jak Chantowie . Po jego zabiciu płakali i przepraszali go.

Cechą charakterystyczną Ewenków jest powściągliwość w stosunku do żony. Żaden Tunguz nigdy nie prowadzi ze swoją małżonką rozmowy: mówi tylko do niej to, co koniecznie wypada w sprawach domowego gospodarstwa. Każde wywnętrzanie się przed żoną, przyjacielskie rozmowy, uważane są za ujmę mężowskiej godności, która stanowi najwyższy szczebel rodzinnej władzy. Mężczyźni jednak nigdy nie krytykują i nie obrzucają obelgami swoich żon.

Do niedawna wśród Ewenków panował zwyczaj wyrywania sobie od najmłodszych lat włosów z głowy w celu całkowitego pozbawienia się zarostu.

Zobacz też

• ludy tunguskie
• język ewenkijski