Ewenkowie (dawna nazwa Tunguzi) -
myśliwsko
-
zbierackie
ludy
, z
grupy tunguskiej
, zamieszkują południowo-środkową
Syberię
(
Rosja
).
Nazwa
Nazwa
tunguz
pochodzi od
tatarskiego
słowa „świnia”, oznaczającego też jedzącego wieprzowinę.
Tatarzy
wyznający
islam
nazywali tak plemiona innych
religii
. Sami Ewenkowie nazywają siebie Owen, Ewen, Ewenk.
Niegdyś dawna nazwa Ewenków -
Tunguzi
rozciągała się również na niektóre ludy
tungusko–mandżurskiej grupy językowej
, m.in.:
Ewenów
, Oroczonów,
Nanajów
,
Oroków
i Ugedejczyków.
Obszar zamieszkiwania
Ewenkowie zamieszkują wielkie obszary południowej Syberii, zajmujące około 2 mln. km.², rozciągające się od
Jeniseju
po
Morze Ochockie
i
Mandżurię
. Tereny te należą obecnie do
Rosji
,
Chin
i
Mongolii
. Na dawnych swych ziemiach Ewenkowie generalnie stanowią mniejszość, (np. w
Ewenkijskim Rejonie Municypalnym
- 21%), dominują jednak liczebnie na obszarach pozamiejskich, gdzie nie ma osadników rosyjskich i chińskich.
Język
Ewenkowie używają
języka ewenkijskiego
, należącego do
grupy tunguskiej (północnej)
języków tungusko-mandżurskiej
. Język ten jest obecnie w
Rosji
dość szybko wypierany przez
język rosyjski
, zaś w
Chinach
przez
chiński
; zaledwie około połowy
rosyjskich
Ewenków zna rodzimą mowę.
Liczebność
Populacja Ewenków liczy ok. 67-70 tys. osób, z czego 35 527 mieszka w
Federacji Rosyjskiej
, spośród których najwięcej, bo 18 232 osoby zamieszkuje w
Jakucji
(wg spisu powszechnego z
2002
r.). Poza tym Ewenkowie żyją w
Chinach
(30 505 osób, wg spisu z
2000
r.) i
Mongolii
(1-2 tys.).
Religia
Niegdyś Ewenkowie byli wyznawcami
szamanizmu
i
animizmu
. Obecnie zamieszkujący w
Rosji
Ewenkowie są formalnie
prawosławni
, ale zachowali wiele elementów dawnych wierzeń. Chińscy i mongolscy Ewenkowie wyznają
buddyzm
oraz tradycyjne
szamanistyczne
wyznania.
Historia
Ewenkowie zamieszkiwali południową Syberię od czasów przedhistorycznych. Większość tych ziem została podbita w
XVII wieku
przez
Rosję
. Pozostałe tereny weszły w skład państwa chińskiego.
tradycyjny ewenkijski dom (w muzeum w
Ułan Ude
)
Część rosyjskich Ewenków w okresie
ZSRR
otrzymała ograniczoną autonomię -
10 grudnia
1930
r. utworzono Tunguski Okręg Narodowościowy (obecnie pod nazwą
Ewenkijski Okręg Autonomiczny
stanowiący podmiot
Federacji Rosyjskiej
). Teren ten zamieszkuje jednak zaledwie około 6% całej ewenkijskiej populacji (tj. tylko około 11% Ewenków rosyjskich)
Tradycje i kultura
Tradycyjnie Ewenkowie mieszkali w
jurtach
, przenosząc się z miejsca na miejsce. Zajmowali się hodowlą
reniferów
, myślistwem i rybołówstwem. Czcili niedźwiedzia, podobnie jak
Chantowie
. Po jego zabiciu płakali i przepraszali go.
Cechą charakterystyczną Ewenków jest powściągliwość w stosunku do żony. Żaden Tunguz nigdy nie prowadzi ze swoją małżonką rozmowy: mówi tylko do niej to, co koniecznie wypada w sprawach domowego gospodarstwa. Każde wywnętrzanie się przed żoną, przyjacielskie rozmowy, uważane są za ujmę mężowskiej godności, która stanowi najwyższy szczebel rodzinnej władzy. Mężczyźni jednak nigdy nie krytykują i nie obrzucają obelgami swoich żon.
Do niedawna wśród Ewenków panował zwyczaj wyrywania sobie od najmłodszych lat włosów z głowy w celu całkowitego pozbawienia się zarostu.
Zobacz też