Tradycyjne pierniki (Emaus 2008)
Emaus – nazwa
krakowskiego
odpustu
, odbywającego się w
Poniedziałek Wielkanocny
przy
klasztorze Norbertanek
na
Zwierzyńcu
, a dokładniej na
Salwatorze
na prawym brzegu
Rudawy
, tj. u zbiegu ulic Emaus, św. Bronisławy i T. Kościuszki. Tradycyjnie uroczystą sumę odpustową w Poniedziałek Wielkanocny odprawia
Arcybiskup Krakowa
.
Odpustowi towarzyszą kramy, strzelnice sportowe, karuzele dla dzieci, loterie fantowe itp. Na straganach wyłożone są plastikowe zabawki, pierścionki z kolorowymi oczkami, słodycze, w tym tradycyjne serca z piernika. Osobliwością krakowskiego odpustu są drewniane figurki
żydowskich grajków
i Żydów studiujących
Torę
. Popularności dawnego obyczaju sprzyja bliskie sąsiedztwo
Lasku Wolskiego
i
Kopca Kościuszki
, tradycyjnych tras spacerowych.
Odpust i ulica wzięły nazwę od biblijnej wsi
Emaus
, do której podążał zmartwychwstały Chrystus. Po drodze spotkał dwóch swoich uczniów, przez których nie został rozpoznany: Rozmawiali oni z sobą o tym wszystkim, co się wydarzyło. Gdy tak rozmawiali i rozprawiali z sobą, sam Jezus przybliżył się i szedł z nimi. Lecz oczy ich były niejako na uwięzi, tak że Go nie poznali.
Na pamiątkę tej biblijnej historii powszechna była w Europie, zwłaszcza w okresie
kontrreformacji
tradycja odwiedzania w drugi dzień świąt wielkanocnych kościoła poza miastem (kościół św. Augustyna i św. Jana Chrzciciela (Norbertanek) na Zwierzyńcu znajduje się około 1,5 km od bram średniowiecznego Krakowa). Pierwsza wzmianka o krakowskim odpuście pochodzi z rękopisu Giovanniégo Paolo Mucanti'ego – sekretarza legata papieskiego. Mucanti przebywał w Krakowie w latach
1596
-
1597
i zapisał:
|
W poniedziałek wielkanocny poszedłem oglądać kościół, który nazywają Emaus, gdzie zbiera się wielki tłum obojga płci. Wszystka młodzież i żacy zachowują dawny zwyczaj noszenia dnia tego różdżki wierzbowej, na której rozwinięte są bazie [1] |
Krakowski Emaus był wielkim, uroczystym spacerem mieszczan krakowskich po całym dniu siedzenia za stołem. Przerodził się z czasem w ludową zabawę, rodzaj odpustu[2].
Emaus znany był kiedyś również w
Poznaniu
(obecnie próbuje się wskrzesić tę tradycję), ale do czasów obecnych przetrwał w Krakowie. W tym ludowym święcie w XIX wieku brała udział znacząca część mieszkańców Krakowa.
Inne tradycje wielkanocne w Krakowie i okolicy
Bibliografia
- Aleksandra Jaklińska-Duda, Krakowskie tradycje Emausu, Kraków 1977.
- Julian Zinkow, Krakowskie podania legendy i zwyczaje, Kraków 2007.
Przypisy
- ↑ Leonard Lepszy, Lud wesołków w dawnej Polsce, Kraków 1899, s. 15-18.
- ↑ Hanna Szymanderska, Polska Wielkanoc, Wyd. GLOBAL, Warszawa 1991, s. 52