Literatura duńska – generalnie piśmiennictwo tworzone w
języku duńskim
na terenie
Danii
, jednak w poczet tej literatury tradycyjnie wchodzą również kroniki pisane w języku łacińskim oraz wczesne zapisy
alfabetem runicznym
.
Historia
Za pierwsze zabytki duńskiego języka pisanego uważa się zapisy runiczne z
IX wieku
(zob.
kamienie runiczne w Jelling
). Najstarsze teksty pisane to
łacińskie
kroniki
, m.in.
Gesta Danorum
Saxo Grammaticusa
(
1208
) (→
średniowieczne kroniki duńskie
). Zabytki duńszczyzny to ustanowione przez króla
Waldemara Zwycięskiego
prawa Skanske Lov i Jyske Lov (w
Codex Runicus
).
Oprócz kronik w okresie
średniowiecza
powstawały w
Danii
(folke)viser (śpiewane ballady-opowieści).
Pierwsze duńskie tłumaczenie
Biblii
(tzw.
Biblia
Chrystiana III
) wydane zostało w
1550
roku (
Kopenhaga
, nakład 3000 egzemplarzy).
Duńska literatura świecka rozkwitła w epokach
renesansu
(prekursor:
Ludvig Holberg
) oraz
romantyzmu
(charakterystyczne dla okresu są powrót do korzeni kulturowych (→
mitologia nordycka
) oraz rozwój poczucia przynależności narodowej (prekursor:
Adam Gottlob Oehlenschläger
, "król poezji nordyckiej", autor
hymnu narodowego Danii
[1]).
W połowie
XIX wieku
w historii literatury duńskiej pojawił się
realizm
; również w tym okresie
Nikolai Frederik Severin Grundtvig
(założyciel
uniwersytetów ludowych
) stworzył śpiewane do dziś psalmy (literatura religijna). Ważnymi postaciami okresu byli
filozof
Søren Kierkegaard
oraz baśniopisarz
Hans Christian Andersen
; obydwaj znani również poza Danią.
Wiek XIX zakończył się w literaturze duńskiej tendencjami pesymistycznymi i symbolizmem (pisarze Herman Bang i
nagrodzony literacką nagrodą Nobla
[2] (
1917
)
Henrik Pontoppidan
, poeci
Johannes Jørgensen
i Sophus Claussen, dramatopisarz Helge Rode). Jest to też okres tzw. →
realizmu jutlandzkiego
- inspiracji krajobrazem i kulturą
Jutlandii
(
Jeppe Aakjær
, Jakob Knudsen,
Johannes Jensen
(
nagroda Nobla
[2] w
1944
)).
W
XX wieku
pojawiła się powieść społeczna (
Martin Andersen Nexø
, Hans Scherfig) oraz
psychologiczna
(Frederik Paludan-Müller); ważna dla tego okresu jest też twórczość
Karen Blixen
.
Literatura lat
powojennych
charakteryzowała się trzema osobnymi tendencjami: powrotem do romantyzmu, realizmem społecznym oraz tzw. nowym
modernizmem
(
Peter Seeberg
, Benny Andersen, Ivan Malinovski).
W końcu wieku
XX
literatura duńska podejmowała problematykę społeczną (
Vita Andersen
,
Christian Kampmann
). Obecnie jednym z najpopularniejszych pisarzy duńskich jest
Peter Høeg
, piszący w duchu
postkolonializmu
.
Kanon literatury duńskiej
- Zobacz też:
lista duńskich pisarzy
Kanon literatury
duńskiej
został określony
23 września 2004
roku przez duńskie ministerstwo oświaty (
duń.
Undervisninsministeriet)[3]. Przez "kanon literatury" rozumie się
listę duńskich autorów
, z których dziełami duńskie dziecko powinno zapoznać się w
procesie swej edukacji
.
Przypisy
Zobacz też
Bibliografia
- Kaszyński, S.; Krzysztofiak, M. (1985). Dzieje literatury duńskiej. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM. PL
ISSN
0208-7235
- Zenon Ciesielski. (1991). Słownik pisarzy skandynawskich, Warszawa: Wiedza Powszechna,
