Elekcja 1573 (pierwsza
wolna elekcja
) – elekcja
Henryka Walezego
, w maju 1573 roku.
Kandydatów do objęcia tronu w kraju, który przeżył ciężkie chwile podczas
bezkrólewia
, pojawiło się bardzo wielu, lecz największą rolę między nimi odgrywali przedstawiciele
dynastii Habsburgów
i Walezjuszów. Byli to
Ernest Habsburg
(syn cesarza
Austrii
) i
Henryk Walezy
. Jednakże szlachta była podzielona i wyścig do tronu mogli wygrać także inni, mniej utytułowani kandydaci. O to stanowisko starali się także
Iwan IV Groźny
i
Jan III Waza
, lecz było słychać również głosy, że tron powinien objąć "król
Piast
". Tym Piastem był ubogi starosta bydgoski
Wawrzyniec Słupski
.
Ernest Habsburg mógł liczyć na poparcie części katolickiej szlachty, zaś jego głównego rywala Henryka Walezego popierała duża część szlachty, którą stanowili przeciwnicy absolutnych rządów Austriaka. Na Iwana Groźnego głosowaliby przedstawiciele prawosławnych litewskich rodów szlacheckich. Na tę elekcję przybyło ok. 40 - 50 tys. osób uprawnionych do głosowania.
W końcu, w maju 1573 roku wybrano na tron polski Francuza – Henryka Walezego. By objąć tron Polski, Walezjusz musiał podpisać ustawy:
Artykuły henrykowskie
i
pacta conventa
. Były to przepisy prawne gwarantujące odpowiedni ustrój w państwie.
Zobacz też
