Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Dąbrowa Górnicza

Dąbrowa Górnicza

Dąbrowa Górnicza
Herb
Flaga
Herb Dąbrowy Górniczej Flaga Dąbrowy Górniczej
Województwo śląskie
Powiat miasto na prawach powiatu
Gmina
• rodzaj
Dąbrowa Górnicza
miejska
Prawa miejskie 1916
Prezydent miasta Zbigniew Podraza
Powierzchnia 188,73 km²
Wysokość258 – 390 m n.p.m.
Ludność (2009)
•  liczba
•  gęstość
•  aglomeracja

127 686[1]
681,2 os./km²
3 487 000 ( śląsko-dąbrowska )
Strefa numeracyjna
+48 32
Kod pocztowy 41-300 do 42-530
Tablice rejestracyjne SD
Położenie na mapie Polski

Dąbrowa Górnicza
50°19'N 19°16'E / 50.317, 19.267 Na mapach: 50°19'N 19°16'E / 50.317, 19.267
TERC
( TERYT )
2465011
SIMC 0939473
Miasta partnerskie Cămpulung Moldovenesc
Studénka
Alczewsk
Urząd miejski
ul. Graniczna 21
41-300 Dąbrowa Górnicza
Strona internetowa miasta

Dąbrowa Górnicza – miasto położone w południowej Polsce , w Zagłębiu Dąbrowskim , w województwie śląskim , na wschodnim krańcu Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego (GOP) , nad Czarną Przemszą i Białą Przemszą , w dużej części w Kotlinie Dąbrowskiej. Historyczna część zachodniej Małopolski .

Największe powierzchniowo miasto województwa (9. w kraju) i największy ośrodek przemysłowy Zagłębia Dąbrowskiego . Należy do Górnośląskiego Związku Metropolitalnego i znajduje się w liczącej ok. 2,2 mln mieszkańców konurbacji śląsko-dąbrowskiej .

Spis treści

Geografia

Położenie Dąbrowy Górniczej w Górnośląskim Związku Metropolitalnym

Położenie

Dąbrowa Górnicza leży na Wyżynie Śląsko-Krakowskiej , w makroregionie Wyżyna Śląska i mezoregionach Wyżyna Katowicka i Garb Tarnogórski . Miasto graniczy z powiatem będzińskim ( Będzin , gmina Psary , gmina Mierzęcice , Siewierz , Sławków ), powiatem zawierciańskim ( gmina Łazy ), powiatem olkuskim w województwie małopolskim ( gmina Klucze , gmina Bolesław ) oraz z Sosnowcem .

Dzielnice

Dzielnice Dąbrowy Górniczej, w porządku alfabetycznym to: Antoniów , Błędów , Bugaj , Centrum, Dziewiąty , Gołonóg , Korzeniec , Kuźniczka Nowa, Łazy Błędowskie, Łęka , Łęknice , Łosień , Marianki , Mydlice , Okradzionów , Piekło , Ratanice , Reden , Sikorka , Strzemieszyce Małe , Strzemieszyce Wielkie , Trzebiesławice , Trzydziesty, Tucznawa , Ujejsce , Ząbkowice W latach 1977-1984 jedną z dzielnic stanowił Sławków .

Historia

Mapa Dąbrowskiego Zagłębia Węglowego z 1918 roku
Ulica Sobieskiego w 1928 roku
ul. Sobieskiego. Widoczny po prawej gmach poczty i nieistniejący dziś budynek na lewo
Dąbrowa Górnicza, pomnik poświęcony "Bohaterom Czerwonych Sztandarów – Dąbrowiakom – twórcom walk o narodowe i społeczne wyzwolenie", w latach 1990-2006 znany jako "Pomnik Jimiego Hendriksa" ( szczegóły )

Pierwsza wzmianka o Dąbrowie pojawiła się w 1726 i pochodzi z ksiąg parafialnych kościoła Świętej Trójcy w Będzinie , w których pod datą 25 lipca 1726 odnotowana została jako matka chrzestna niejaka Anna Lisowa – mieszkanka Dąbrowy. Według spisu ludności diecezji krakowskiej z 1787 osada liczyła 184 mieszkańców. Natomiast najstarsze wzmianki o innych osadach z terenu dzisiejszej Dąbrowy Górniczej to, m.in. XII wiek o Trzebiesławicach, 1220 o Błędowie w kronikach biskupa krakowskiego Iwo Odrowąża , XIV wiek o Strzemieszycach i Ujejscu (pierwsza wzmianka z 1372 [2]), XV wiek o Gołonogu, Ząbkowicach w księgach Jana Długosza oraz w 1443 o Sikorce[3], w 1551 o Łęce. Prawdopodobnie od X wieku istniał Łosień , będący wczesnośredniowiecznym ośrodkiem wytopu metali.

W 1795 , w wyniku III rozbioru Polski , Dąbrowa przyłączona została do Prus ( Nowy Śląsk ). W 1799 powstała pierwsza znana mapa tych okolic, z której wynika, że zalążkiem osady była "Stara Dąbrowa" – wieś zlokalizowana przy trakcie prowadzącym z Krakowa na Śląsk, w okolicach obecnej ul. A. Struga i na południe od niej. We wsi tej znajdowała się karczma starościńska, kuźnia, studnia i kapliczka. Z okresem pruskim wiąże się początek intensywnego rozwoju gospodarczego wsi, spowodowanego odkryciem zasobnych złóż węgla kamiennego . Już w 1796 z inicjatywy władz pruskich rozpoczęto budowę pierwszej odkrywkowej kopalni węgla kamiennego, która od nazwiska dyrektora górnictwa w rządzie pruskim – hr. Fryderyka Wilhelma Redena – otrzymała nazwę "Reden". Od 1806 zaczęła obok niej powstawać kolonia robotnicza o tej samej nazwie. Dalszy rozwój przemysłowy Dąbrowy łączy się już z działalnością inwestycyjną rządu Królestwa Polskiego , do którego w 1815 Dąbrowa została włączona. W latach 1816-1823 powstała obok kopalni "Reden", na terenach leżących pomiędzy odkrywką a osadą, huta cynku "Konstanty". Do wytopu metali wykorzystywano rudy galmanu przywożone z kopalń w Strzemieszycach , Sławkowie , Żychcicach i Olkuszu . Około 1820 przy kopalni "Reden" powstała pierwsza w Dąbrowie szkoła elementarna, wkrótce potem lazaret . W 1825 pod Będzinem powstała kopalnia "Ksawery", która dała początek dzielnicy o tej samej nazwie oraz Mydlicom .

W 1815 Dąbrowa zostaje siedzibą Gminy Olkusko-siewierskiej, natomiast w 1864 siedzibą Gminy Osad Górniczych. W 1874 z Gminy Osad Górniczych oraz Starej Dąbrowy utworzono Gminę Górniczą , włączając do niej samodzielne dotąd jednostki administracyjne: Modrzejów , Niwka , Sielec i Zagórze oraz rozwijające się osady przemysłowe: Bobrek, Dańdówka , Józefów, Konstyntynów, Klimontów , Niepiekło i Środula [4]. W 1903 od Dąbrowy zostają odłączone: Środula, Sielec i Konstantynów. W 1909 roku zostają odłączone: Zagórze, Niwka, Modrzejów, Klimontów, Dańdówka, Józefów i Bobrek. W tym samym roku powstała gmina Dąbrowa Górnicza, w której skład weszły Dąbrowa, Stara Dąbrowa, Niepiekło i kolonie: Bankowa, Koszelew, Łabęcka, Huty Cynkowe, Mydlice, Gliniaki i Dębniki. W 1915 do Dąbrowy zostają przyłączone Koszelew, Ksawera i Warpie.

W 1842 administracja Kościoła ewangelicko-augsburskiego ustanowiła filiał Będzin-Dąbrowa należący do Parafii ewangelicko-augsburskiej w Wieluniu (więcej patrz hasło: Parafia Ewangelicko-Augsburska w Sosnowcu ). Potem w 1882 ewangelicy wznieśli własnym nakładem sił i środków kościół ewangelicki w Dąbrowie Górniczej. W latach 1872-1877 budowano pierwszy kościół katolicki pw. św. Aleksandra – papieża i męczennika – jako kościół filialny parafii będzińskiej. Uzyskał on uprawnienia kościoła parafialnego na mocy dekretu biskupa kieleckiego Tomasza T. Kulińskiego z 5 lutego 1891. Dawny kościół św. Aleksandra to obecnie boczna kaplica Bazyliki Najświętszej Maryi Panny Anielskiej .

Na przełomie XIX i XX w. Dąbrowa była największym skupiskiem inteligencji technicznej w Zagłębiu , której kuźnią była Szkoła Górnicza Sztygarka. Historia tej szkoły to piękne karty w dziejach polskiego górnictwa i walk rewolucyjnych. Wydawała też ważne czasopismo naukowe Przegląd Górniczo-Hutniczy. Sama tylko kopalnia Reden zatrudniała połowę robotników tworzącego się wokół Dąbrowy zagłębia przemysłowego, któremu dała nazwę. Huta Bankowa była największą w Królestwie Kongresowym , a moc jej maszyn stanowiła 1/3 całego przemysłu Królestwa i zapoczątkowała w nim produkcję stali.

Władze carskie nie chciały przyznać praw miejskich, mimo że Dąbrowa liczyła ponad 30 tys. mieszkańców. Uczyniły to dopiero bardziej tolerancyjne władze austriackie 18 sierpnia 1916 . W 1919 Rada Miejska zmieniła nazwę na Dąbrowę Górniczą.

Duży wpływ na miasto miało wybudowanie w latach 1972-1976 największego w kraju i jednego z największych w Europie Kombinatu Metalurgicznego Huta Katowice .

Z niejasnych przesłanek w 1975 , ciążące ku Dąbrowie Górniczej Zagórze i Kazimierz Górniczy zostały włączone do Sosnowca . Największą powierzchnię wynoszącą 209 km², miasto posiadało w latach 1977-84.

Demografia

  • Wykres liczby ludności Dąbrowy Górniczej na przestrzeni ostatnich 220 lat.

Największą populację Dąbrowa Górnicza odnotowała w 1982 – wg danych GUS 152 373 mieszkańców[5].

Gospodarka

Ulica 3-Maja
Budynek przy ul. Dąbrowskiego w Dąbrowie Górniczej

W Dąbrowie Górniczej mieści się największa w Polsce huta stali: ArcelorMittal Poland oddział Dąbrowa Górnicza (dawna Huta Katowice ) i jedna z największych europejskich koksowni: Koksownia Przyjaźń.

W 1996 roku, rozporządzeniem Rady Ministrów , utworzona została Katowicka Specjalna Strefa Ekonomiczna (KSSE) . W jej skład weszły między innymi tereny Dąbrowy Górniczej oraz sąsiadującego z nią Sosnowca tworząc Podstrefę Sosnowiecko-Dąbrowską. Jej cechą charakterystyczną jest rozproszenie terytorialne obszarów przeznaczonych pod inwestycje oraz ich położenie w pobliżu restrukturyzowanych przedsiębiorstw. W przeciągu kilku ostatnich lat, na terenach podstrefy znajdujących się w Dąbrowie Górniczej wybudowanych zostało wiele zakładów produkcyjnych i usługowych działających m.in. w następujących branżach:

  • materiały budowlane
Atlas Barbara S.A. , Ekocem Sp. z o.o., Final S.A., Hobas System Polska Sp. z o.o., NIKE S.A.
  • logistyka
DHL Exel Supply Chain (centrum dystrybucji firm Gillette i Philips), Fiege, Kamis-Przyprawy S.A. , PDC Silesia (obecnie ProLogis Park Dąbrowa), TNT
  • motoryzacja i urządzenia elektryczne:
Brembo Poland Sp. z o.o., Damel (fabryka maszyn elektrycznych), Defum (fabryka obrabiarek), Ficomirrors Polska, Magneti Marelli Exhaust Systems Polska, Mecacontrol Polska, Saia-Burgess Poland (AGD – slniki)
  • produkcja i obróbka szkła:
Huta Szkła Gospodarczego "Ząbkowice" S.A., Saint-Gobain Glass Polska , Saint-Gobain Sekurit Hanglas Polska
  • przemysł ciężki i tworzywa sztuczne:
Huta Bankowa (swą działalność rozpoczęła w 1834 roku), Montostal, Pfleiderer Technika Izolacyjna Polska, Przedsiębiorstwo Przerobu i Obrotu Złomem HK – Cutiron, Stalprofil S.A., Zakłady Tworzyw Sztucznych "Ząbkowice Erg" S.A.

Wkrótce rozpocznie się budowa kolejnych zakładów: Sigro (budowlana), Korea Fuel-Tech (motoryzacyjna) i Gühring Polska (2 inwestycja w Dąbrowie)[].

Handel

Centrum Handlowe Pogoria

Największe obiekty i sieci handlowe:

Transport

Droga wojewódzka nr 910 przebiega przez centrum miasta

Transport drogowy

Przez terytorium miasta przebiegają:

  • droga ekspresowa S1 E75
  • droga krajowa 86
  • droga krajowa 94
  • droga wojewódzka 790
  • droga wojewódzka 796
  • droga wojewódzka 910

Trwają prace projektowe[] nad przedłużeniem do Dąbrowy Górniczej Drogowej Trasy Średnicowej , która z Katowic biegłaby przez Mysłowice, Sosnowiec, Będzin, a w Dąbrowie: ul. Dąbskiego, okolicami dworca PKP, Al. Zagłębia Dąbrowskiego, Piecucha, Al. Józefa Piłsudskiego do S1.

Transport kolejowy

Stacja Dąbrowa Górnicza
Dworzec w Dąbrowie Górniczej w okresie I wojny światowej

Bardzo rozwinięta sieć kolejowa o jednej z największych gęstości w kraju. W mieście znajduje się aż 9 stacji kolejowych na następujących liniach:

W przeszłości istniała jeszcze jedna pasażerska linia kolejowa łącząca Dąbrowę Górniczą Ząbkowice z Piekarami Śląskimi i dalej z Tarnowskimi Górami . Tory tej trasy przebiegały przez Będzin Łagiszę , Psary Gródków , Będzin Grodziec i Wojkowice . Istniała wtedy jeszcze jedna stacja kolejowa – Dąbrowa Górnicza Piekło. Pociągi osobowe kursowały na tej trasie do 1982. W 1993 linię zlikwidowano rozbierając most na Brynicy między Piekarami Śląskimi i Wojkowicami oraz tory w samych Wojkowicach . Na odcinku Dąbrowa Górnicza ZąbkowiceBędzin Grodziec do dziś kursują pociągi towarowe.
Około 2005 roku rozebrano większość torowiska linii kolejowej, łączącej stacje Dąbrowa Górnicza oraz Dąbrowa Górnicza Huta Katowice .

Pociągi dalekobieżne (nie wszystkie) zatrzymują się na dwóch stacjach: Dąbrowa Górnicza i Dąbrowa Górnicza Ząbkowice . Na pozostałych stacjach zatrzymują się osobowe pociągi podmiejskie.

W Dąbrowie Górniczej w pobliżu Huty Katowice znajduje się także towarowa stacja przeładunkowa Linii Hutniczej-Szerokotorowej dawniej zwaną linią hutniczo-siarkową (LHS). Tory te mają rozstaw szyn większy od normalnego, obowiązujący w krajach byłego Związku Radzieckiego. Łączą Polskę z Ukrainą i Rosją, bez konieczności przeładunku towarów na granicy.

Przez Dąbrowę Górniczą przebiegała (od grudnia 1847 ) historyczna Kolej Warszawsko-Wiedeńska , pierwsza linia kolejowa w Królestwie Polskim oraz (od stycznia 1885 ) Kolej Iwangorodzko-Dąbrowska .

Komunikacja miejska

Dąbrowa Górnicza należy do KZK GOP , który organizuje komunikację autobusową i tramwajową. Na terenie miasta istnieje kilkadziesiąt linii autobusowych i 3 tramwajowych, które wykonują rocznie odpowiednio ok. 5,7 mln i 925 tys. wozokilometrów (2006 r.).

Transport lotniczy

W odległości ok. 11 km od granicy miasta i ok. 18 km od centrum, znajduje się Międzynarodowy Port Lotniczy "Katowice" w Pyrzowicach , do którego dogodny i szybki dojazd zapewnia droga ekspresowa S1 E75

Edukacja

Miejska Biblioteka Publiczna w Dąbrowie Górniczej

W mieście funkcjonują następujące szkoły wyższe:

2 lutego 2010 r. prezydent miasta podpisał z rektorem Akademii Górniczo-Hutniczej w jej siedzibie w Krakowie porozumienie o otwarciu zamiejscowego ośrodka tej uczelni[6]. W Dąbrowie Górniczej AGH podjęła się prowadzenia studiów niestacjonarnych I stopnia na wybranych wydziałach w następujących kierunkach:[7]

  • Wydział Zarządzania
– Zarządzanie i Inżynieria Produkcji
  • Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki
– Mechanika i Budowa Maszyn
– Automatyka i Robotyka
  • Wydział Elektrotechniki, Automatyki, Informatyki i Elektroniki
– Elektrotechnika
Ta sekcja jest . Jeśli możesz, .

Kultura

Dąbrowa Górnicza, Pałac Kultury Zagłębia

Zabytki

Muzeum Miejskie "Sztygarka"

Władze miasta

Urząd Miasta
Prezydent miastaZastępcy prezydenta miastaPrzewodniczący Rady MiastaWiceprzewodniczący Rady Miasta
Zbigniew Podraza Henryk Zaguła
Iwona Krupa
Paweł Gocyła
Agnieszka PasternakRobert Majewski
Krzysztof Tamborek
Kazimierz Woźniczka

Sport

Na terenie miasta działa ponad 60 klubów i stowarzyszeń sportowych.

Obiekty sportowe

Hala Widowiskowo Sportowa "Centrum"
  • Hala Widowiskowo-Sportowa "Centrum" (ponad 3000 miejsc)
  • Hala Sportowa przy ul. Swobodnej
  • Stadion Komunalny przy ul. Konopnickiej
  • Centrum Sportów Letnich Park "Zielona"
  • Obiekt Rekreacyjno-Sportowy "Malinowe-Górki" przy plaży Pogoria III
  • Lodowisko sztuczne

Piłka nożna

W Dąbrowie Górniczej działa ok. 10 klubów piłkarskich, z których najważniejszymi są:

  • MUKP Dąbrowa Górnicza
  • Pionier Ujejsce
  • Przemsza Okradzionów
  • Tęcza Błędów
Zespół LKS Tęcza Błędów ma na swoim koncie najwyższą przegraną w historii polskiej piłki nożnej. Stało się to 16 czerwca 2008 roku, kiedy to klub w osłabionym składzie rozgrywał mecz ze Szczakowianką Jaworzno, a wynik spotkania wyniósł 0:34. Warto jednak przypomnieć, iż Szczakowianka była zespołem, który za korupcję został zdegradowany z Ekstraklasy. Atutem Szczakowianki był osłabiony skład osobowy drużyny z Błędowa, która grała ośmioma zawodnikami.
Klub założony w 1922 roku pod nazwą Orzeł Ząbkowice. Skupiał miłośników sportu z Zakładu Tworzyw Sztucznych "Erg" i kolei. Baza klubu rozwijała się na terenie zajmowanym do dziś przy Alei Zwycięstwa (dawniej Wyzwolenia). Prowadzone były sekcje piłki nożnej , tenisa stołowego , koszykówki oraz siatkówki . Do dziś pozostała tylko sekcja piłkarska. W 1974 oddano do użytku stadion sportowy z dwiema pełnowymiarowymi płytami do gry w piłkę nożną oraz budynek zaplecza.
  • Zagłębiak Tucznawa
  • Promień Strzemieszyce Małe

Pozostałe kluby sportowe

Wypoczynek

Pustynia Błędowska
Park Zielona

Powierzchnia jezior wynosi aż ponad 800 ha, parków 180 ha (0,96%) i lasów 4100 ha (21,7%)[].

Atrakcje

Park Wodny „Nemo”

Parki miejskie

Park Hallera w Dąbrowie Górniczej nocą
  • Park miejski Zielona przy którym znajduje się zwierzyniec
  • Park Hallera
  • Park "Podlesie"
  • Park Śródmiejski "Małpi Gaj"
  • Park Tysiąclecia (Ząbkowice)
  • Planty im. Harcmistrza Stefana Piotrowskiego na Redenie

Kościoły i związki wyznaniowe

Kahał

Kościoły protestanckie

Kościoły katolickie

Pierwotny wygląd kościoła św. Antoniego

Inne

Dąbrowianie

Znani ludzie urodzeni w Dąbrowie Górniczej

Znane osoby związane z Dąbrową Górniczą

Hej górnicy my z Dąbrowy
Światła ciepła straż,
czarny na nas pył węglowy,
Lecz to węgiel nasz.

Zobacz też

Żaglowiec STS Pogoria , którego nazwa pochodzi od dąbrowskich zbiorników wodnych

Linki zewnętrzne

Przypisy

  1. Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2009 r.)
  2. De WisdrzeczZbiór dokumentów małopolskich. Wyd. S.Kuraś, I.Sułkowska-Kurasiowa. Kraków-Wrocław 1962-1975, t.1 s.136; kolejna wzmianka z roku 1443 Ugyesdzecz Franczkonis, Ugyesdzecz StawphkonisLehns- und Besitzurkunden Schlesiens und seiner einzelnen Fürstenthumer im Mittelalter. Hrsg. C.Grünhagen, H. Markgraf. t.2. Lipsk 1883, s.629. [1]
  3. A. Pawiński Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. t.14-15: Źródła dziejowe. Warszawa 1886, s. 452
  4. W. Starościak: 280 lat historii Dąbrowy Górniczej, Dąbrowa Górnicza 2006, s. 28.
  5. Główny Urząd Statystyczny, wg stanu na 31 XII 1982
  6. Akademia Górniczo – Hutnicza będzie kształcić w Dąbrowie Górniczej , oficjalna strona miasta
  7. AGH w Dąbrowie Górniczej , oficjalna strona miasta
  8. Centrum Filmowe Helios o kinie w Dąbrowie Górniczej

Bibliografia

  1. Dariusz Kmiotek: Dąbrowa Górnicza. Rok 1916, Dąbrowa Górnicza, bez roku wydania, .


Inne hasła zawierające informacje o "Dąbrowa Górnicza":

Bitwa pod Kircholmem ...

Nałęcz (herb szlachecki) ...

2010 ...

2006 ...

Unia polski klub piłkarski z Dąbrowy Górniczej Unia Janikowo – klub piłkarski z JanikowaUnia Dąbrowa Górnicza – polski klub piłkarski z Dąbrowy Górniczej Unia Leszno – klub ...

Straż pożarna ...

1941 ...

Stanisław Staszic ...

Wola ...

Uniwersytet Techniczny w Delft ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Dąbrowa Górnicza":

229. Górnictwo,kopalnictwo i przetwórstwo przemysłowe w Polsce (plansza 16) ...

26. Etyka w biznesie (plansza 21) ...

209. Struktura narodowościowa Polski. Grupy etniczne i mniejszości narodowe (plansza 8) ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie