Dynia zwyczajna
Dynia zwyczajna | Gatunek leczniczy |
Dynia zwyczajna (Cucurbita pepo L.) –
gatunek
rośliny jednorocznej
z rodziny
dyniowatych
. Pochodzi z Ameryki Środkowej i południowych stanów USA. W Polsce jest uprawiana, czasami (rzadko) przejściowo dziczeje (
efemerofit
)[3]. Morfologia-
Łodyga
- Płożąca się lub pnąca o długości do 10 m, owłosiona z rozgałęzionymi
wąsami czepnymi
. U niektórych odmian łodyga krótka, wzniesiona.
- Liście
-
Ulistnienie
naprzemianległe, liście duże, sercowate, 5-klapowe, z tępymi zatokami. Mają owłosione brzegi.
-
Kwiaty
- Rozdzielnopłciowe, roślina
jednopienna
o bezwonnych kwiatach.
Kwiaty żeńskie
wyrastają pojedynczo, mają dzwonkowaty 5-ząbkowy kielich, dużą lejkowatą 5-łatkową koronę i 1 słupek.
Kwiaty męskie
wyrastają pęczkami w kątach liści, mają 5 zrośniętych pręcików. Kwitnienie od czerwca do września.
-
Owoc
-
Jagoda
. Duża, kulista, gruszkowata, cylindryczna lub dyskowata (w zależności od odmiany), z zewnątrz okryta twardą grubą skorupą, wewnątrz mięsista, o średnicy do 40 cm, koloru zielonego, żółtego lub pomarańczowego. Miąższ włóknisty z licznymi, białawymi nasionami. Owoce wyrastają na kanciastych, twardych szypułkach, co różni ten gatunek od
dyni olbrzymiej
.
-
Korzenie
- Dobrze rozwinięte, ale płytkie. Z pędów wyrastają korzenie przybyszowe, które przyczepiają pędy do podłoża.
SystematykaZbigniew Podbielkowski dzieli odmiany dyni zwyczajnej na następujące grupy[4]: - Cucurbita pepo convar. microcarpina Greb. – odmiany ozdobne, o licznych drobnych owocach.
- Cucurbita pepo convar. pepo L. – odmiany o dużych, owalnych owocach, jadalne, oleiste.
- Cucurbita pepo convar. giromontiina Greb. – odmiany o owocach silnie wydłużonych, jadalnych. Należą tu
kabaczki
i
cukinia
oraz odmiana oleista Cucurbita pepo var. oleifera Pietsch.
- Cucurbita pepo convar. patissonina Greb. – odmiany o owocach spłaszczonych, jadalnych, tzw.
patisony
.
Zastosowanie-
Roślina uprawna
. Jest uprawiana głównie jako
warzywo
i roślina paszowa. Znajduje się w
rejestrze roślin uprawnych
Unii Europejskiej. Jest to jedna z najstarszych roślin uprawowych
Nowego Świata
. Jej nasiona znajdowały się w grobowcach meksykańskich sprzed 10 000 lat. Indianie jeszcze przed przybyciem
Krzysztofa Kolumba
uprawiali ją w wielu odmianach, głównie w celach spożywczych, ale również jako roślinę leczniczą, wg Jonathana Robertsa wzdłuż wschodniego wybrzeża Ameryki Północnej aż po Kanadę.
Inkowie
uprawiali ją od ok. 4000 lat. p.n.e. Do Europy sprowadzili ją Hiszpanie w XVI w.[5]
-
Roślina lecznicza
:
-
Surowiec zielarski
: nasiona Semen Cucurbitae zawierają m.in. kukurbitacyny, fitosterole,
glikozydy
, pepenozyd,
alkaloid
- Działanie: działanie lecznicze mają świeże nasiona omawianej rośliny. Dzięki zawartości kukurbitacyn stanowią bardzo skuteczny lek przeciwrobaczny (zabijający
tasiemce
,
glisty
i
owsiki
). Aby zwalczyć wymienione pasożyty należy rano, na czczo, spożyć 250 – 300 gramów świeżych silnie rozdrobnionych nasion dyni, pozbawiwszy je oczywiście najpierw wierzchnich łupin. Nasiona dzielimy na dwie równe porcje i zjadamy je w odstępie półgodzinnym. Po około 2 godzinach od spożycia przyjmujemy środek przeczyszczający. Dla pewności kurację taką można powtórzyć jeszcze po 2 dniach. Świeże nasiona dyni można pomocniczo stosować w
chorobie lokomocyjnej
i zapaleniu gruczołu krokowego (
prostata
) u mężczyzn. Identycznie jak nasiona wszystkich odmian dyni działają nasiona ogórków, melonów i arbuzów (kawonów).
-
Sztuka kulinarna
: Miąższ owoców dyni jest doskonałym środkiem dietetycznym, który można spożywać utarty drobno jako dodatek do surówek, bądź po ugotowaniu jako dodatek do mięs, albo przerobiony na dżem. Z kwiatów dyni można przyrządzać smaczne sałatki.
- Niektóre odmiany są uprawiane jako rośliny ozdobne (tzw.
dynia ozdobna
).
UprawaUprawiana jest z nasion.
Roślina światłolubna
i ciepłolubna (optymalna dla niej temp. to +25 °C) , o bardzo dużym zapotrzebowaniu na wodę. Jeśli jest intensywnie nawożona, rośnie nawet na jałowych piaskach. W dobrych warunkach rozpoczyna kwitnienie po 40-60 dniach od zasiewu[5]. Przypisy- ↑ Stevens P.F.:
Angiosperm Phylogeny Website
(
ang.
). 2001–. [dostęp 2010-01-03].
- ↑
Cucurbita
(
ang.
). Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-01-03].
- ↑ Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. .
- ↑ Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. .
- ↑ 5,0 5,1
Dolnosląski festiwal dyni
. [dostęp 2007-11-19].
Bibliografia- Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. .
- Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. .
Linki zewnętrzne
Inne hasła zawierające informacje o "Dynia zwyczajna":
Murawa bliźniczkowa
...
Ziołorośla
...
Orzysz (jezioro)
...
Polska Czerwona Księga Roślin
...
Tygodnik Powszechny
...
Zwyczajna forma rytu rzymskiego
...
Rozesłanie (liturgia)
...
Paweł VI
...
Pobrzeże Kaszubskie
...
Pojezierze Kaszubskie
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Dynia zwyczajna":
Świat roślinny i zwierzęcy w Polsce (plansza 13)
...
Rośliny użytkowe (plansza 20)
...
105. Metabolizm: odżywianie się autotrofów cz.2 (plansza 15)
...
|