Dynamika (
gr.
dynamikós oznaczające: posiadający siłę) jeden z
elementów dzieła muzycznego
, określający siłę
dźwięku
.
Większość
instrumentów muzycznych
cechuje się możliwościami wydobycia dźwięków o zróżnicowanej głośności.
Wyróżnia się dwa zasadnicze odcienie dynamiczne:
- f (forte) – głośno
- p (piano) – cicho
Oba odcienie występują w kilku stopniach natężenia:
| Nazwa włoska | Znaczenie |
|---|
| fff (forte fortissimo) | możliwie najgłośniej |
| ff (fortissimo) | bardzo głośno |
| f (forte) | głośno |
| mf (mezzo forte) | dość głośno |
| mp (mezzo piano) | dość cicho |
| p (piano) | cicho |
| pp (pianissimo) | bardzo cicho |
| ppp (piano pianissimo) | możliwie najciszej |
Pomiędzy mf i mp występuje tylko niewielka różnica głośności.
Dobór natężenia dźwięku w dużej mierze zależy od interpretacji i od umiejętności technicznych. Na przykład kontrastowanie pomiędzy pp i ppp wymaga dobrego opanowania instrumentu i jest niezwykle trudne dla początkujących instrumentalistów. Podobnie wydobycie fff wymaga często użycia znacznej siły, ale przy zachowaniu nadal mieszczącej się w granicach percepcji muzycznej barwy dźwięku.
Cały utwór może być skomponowany w tym samym odcieniu dynamicznym lub dynamika może być zmienna w czasie. Zmiany dynamiczne mogą być raptowne lub następować stopniowo. Stopniowy wzrost dynamiki dźwięku zaznaczany jest graficznie lub słownie:
crescendo
, jego przeciwieństwo, stopniowy spadek dynamiki to
diminuendo
(lub: decrescendo). Nagłe zmiany dynamiczne, często ograniczające się do jednej nuty, zaznaczane są akcentem, wyrażanym graficznie lub słownie, np. sf (sforzato, wym.: sforcato).
Istnieje ponadto wiele określeń, odnoszących się do bliższego wyrażania siły, sposobu wykonania lub charakteru utworu:
| Nazwa włoska | Znaczenie |
|---|
| ad libitum | dowolnie |
| affetuoso | serdecznie, z uczuciem |
| agitato | burzliwie |
| alla | w stylu |
| amoroso | miłośnie, z uczuciem |
| animato | z ożywieniem |
| arioso | śpiewnie |
| brillante | błyskotliwie |
| cantabile | śpiewnie |
| con amore | z uczuciem |
| con anima | z życiem |
| con brio | żywo, wesoło |
| con dolore | z bólem |
| con forza | z siłą |
| con fuoco | ogniście, z temperamentem |
| con grazia | z wdziękiem |
| con moto | ruchliwie |
| con tutta ta forza | z całą siłą |
| deciso | zdecydowanie |
| dolce | słodko |
| espressivo | wyraziście |
| funebre | pogrzebowo |
| giocoso | żartobliwie |
| maestoso | majestatycznie |
| marcato | wyraźnie zaznaczając |
| mesto | smutnie |
| mezza voce | półgłosem |
| mormorando | mrucząc |
| non troppo | nie zanadto |
| obbligato | obowiązkowo |
| ostinato | uporczywie |
| parlando | mówiąc |
| risoluto | zdecydowanie |
| scherzando | żartobliwie |
| senza | bez |
| simile | w ten sam sposób |
| sotto voce | półgłosem |
| spianato | równo, gładko, z prostotą |
| súbito | nagle |
| secco | oschle, sucho |
| tenuto | wytrzymać |
| tranquillo | spokojnie |
| tutti | wszyscy |
| una corda | na jednej strunie [1] |
| unisono | kilka głosów śpiewa tę samą melodię |
| voce | głos |
- ↑ na fortepianie oznacza użycie lewego pedału
