Dwuliścienne
Siewka rącznika pospolitego Ricinus communis z dwoma liścieniami różniącymi się kształtem od liści dojrzałych
Systematyka wg Reveala
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	naczyniowe
Nadgromada	nasienne
Gromada	okrytonasienne
Nazwa systematyczna
hist. Dicotyledones obecnie: Magnoliopsida Piperopsida Ranunculopsida Rosopsida

Budowa nasienia rośliny dwuliściennej
a) łupina nasienna , b) bielmo , c) liścienie , d) zarodek

Dwuliścienne (Dicotyledones) — wyróżniany do niedawna takson obejmujący wszystkie rośliny okrytonasienne z wyjątkiem jednoliściennych . Nazwa tej grupy roślin wywodzi się od wspólnej dla nich cechy – obecności dwóch liści zarodkowych (liścieni).

Po zastosowaniu metod molekularnych i lepszym poznaniu filogenezy roślin okrytozalążkowych okazało się, że rośliny dwuliścienne wyróżniane dotychczas jako grupa systematyczna mają parafiletyczne pochodzenie. Aktualne systemy klasyfikacyjne ( APG I , APG II ) nie wyróżniają już więc dwuliściennych w randze taksonu. Część rzędów wczesnych dwuliściennych ( Nymphaeales , Amborellales i Austrobaileyales ) oddzieliła się od wspólnego pnia drzewa filogenetycznego pozostałych okrytozalążkowych jeszcze przed wyodrębnieniem się kladu roślin jednoliściennych. Wymienione rzędy zaliczane są do tzw. wczesnych dwuliściennych ( ang. paleodicots) wspólnie z kilkoma innymi kladami o długiej historii ( Chloranthales i klad magnoliowych obejmujący rzędy: Laurales , Magnoliales , Canellales , Piperales ). Do kladu dwuliściennych właściwych (ang. eudicots) zaliczane są pozostałe, młodsze grupy roślin okrytozalążkowych.

Ze względu na rozpowszechnienie i prostotę podziału okrytonasiennych na jedno- i dwuliścienne, podział ten stosowany jest wciąż w wielu publikacjach popularnych i popularno-naukowych. Systemy klasyfikacyjne roślin okrytonasiennych tworzone od końca XX wieku nie zawierają jednak już dwuliściennych w randze taksonu^[1][2].

Z uwagi na różne ujęcia systematyczne tej grupy, określenie liczby gatunków do niej zaliczanych jest trudne, szacuje się ją na około 200 tysięcy.

Morfologia

Łodyga  

Zdrewniała lub zielna, często silnie rozgałęziona. Wiązki przewodzące ułożone koncentrycznie (w pierścień), otwarte, z przyrostem wtórnym (łodyga przyrasta na grubość). U wczesnych dwuliściennych rozproszone.

System korzeniowy  

Palowy.

Liście  

Całe lub złożone, często z przylistkami , zwykle z wyraźnym ogonkiem, często złożone, różnokształtne, zwykle z unerwieniem siatkowym, pochwy liściowe są rzadkością. Skórka górna (doosiowa) zaopatrzona w grubą warstwę kutikuli i włoski, skórka dolna (odosiowa) zawiera aparaty szparkowe, wytwarza włoski i cieńszą warstwę kutikuli niż skórka górna. Mezofil-zróżnicowany na palisadowy i gąbczasty.

Kwiaty  

Najczęściej złożone z 5- lub 4-członowych okółków z kielichem i koroną . U wczesnych dwuliściennych znacznie prostsze, z 2- lub 3-członowych okółków, czasem o ustawieniu spiralnym (np. magnoliowce ).

Nasiona  

Bielmowe lub bezbielmowe, zarodek ma dwa liścienie .

Początkowe stadium rozwoju rośliny dwuliściennej ( siewka ), A – liścienie

Historyczne ujęcia systematyczne

Podział wg systemu Cronquista (1981)

Według systemu Cronquista rośliny dwuliścienne stanowią jedną z dwóch klas okrytonasiennych (obok jednoliściennych), określone są nazwą naukową Magnoliopsida i dzielą się na 6 podklas :

• Podklasa: Magnoliidae (8 rzędów)
• Podklasa: Hamamelidae (11 rzędów)
• Podklasa: Caryophyllidae (3 rzędy)
• Podklasa: Dilleniidae (13 rzędów)
• Podklasa: Rosidae (18 rzędów)
• Podklasa: Asteridae (11 rzędów)

Podział wg systemu Takhtajana (1997)

Podobnie jak w systemie Cronquista, według systemu Takhtajana rośliny dwuliścienne stanowią jedną z dwóch klas okrytonasiennych (obok jednoliściennych), określone są nazwą Magnoliopsida, ale dzielą się na 11 podklas :

• Podklasa: Magnoliidae
• Podklasa: Nymphaeidae
• Podklasa: Nelumbonidae
• Podklasa: Ranunculidae
• Podklasa: Caryophyllidae
• Podklasa: Hamamelididae
• Podklasa: Dilleniidae
• Podklasa: Rosidae
• Podklasa: Cornidae
• Podklasa: Asteridae
• Podklasa: Lamiidae

Podział wg systemu Reveala (1994-1999)

W systemie Reveala dwuliścienne nie są wyróżnione jako odrębny takson. Okrytonasienne dzielą się na 5 klas z czego 4 odpowiadają dawnym dwuliściennym:

• Klasa: Magnoliopsida Brongn., Enum. Pl. Mus. Paris: xxvi, 95 1843
• Klasa: Piperopsida Bartl., Ord. Nat. Pl.: 78, 83 1830
• Klasa: Ranunculopsida Brongn., Enum. Pl. Mus. Paris: xxvi, 96 1843
• Klasa: Rosopsida Batsch, Dispos. Gen. Pl. Jenens.: 28 1788

Przypisy