Popiersie Gajusza Mariusza

"Marius wśród ruin ", John Vanderlyn

Gajusz Mariusz (ur. 156 p.n.e. w południowolatyńskim Arpinum, zm. 13 stycznia 86 p.n.e. ). Żonaty z Julią, ciotką Juliusza Cezara ze strony ojca, Gajusza Juliusza Cezara Starszego . Znany przede wszystkim jako reformator armii rzymskiej oraz mąż stanu w starożytnym Rzymie , przez długie lata, jako „homo novus” (czyli prowincjusz), związany ze stronnictwem popularów . W 105 p.n.e. pokonał króla numidyjskiego, Jugurtę (zobacz: wojna Rzymu z Numidyjczykami ), w 104 p.n.e. Cymbrów a w ( 102 - 101 p.n.e. ) Teutonów . W „Żywotach” Plutarcha określony mianem „trzeciego założyciela Rzymu ” (po Romulusie i dyktatorze Kamilusie )^[1]. Pod koniec kariery politycznej przeciwnik Sulli , zwolennika optymatów.

W latach 104 - 100 p.n.e. przeprowadził reformę wojskową, przekształcając dotychczasową armię obywatelską w zawodową i przyjmując do armii ochotników. Służba w takiej armii trwała minimum 16 lat. Żołnierz otrzymywał żołd, i ekwipunek. Symbolem jednoczącym nowy legion stał się jego znak bojowy - orzeł (aquila). Stopniowo także zaczęły się tworzyć wyborowe oddziały gwardii (w odróżnieniu od armii) tzw. pretorianów (praetorium). Problemem stała się kwestia, co począć z weteranami: jakie źródło utrzymania im zapewnić po długoletniej służbie wojskowej, w czasie której nie mieli innego źródła utrzymania i z reguły nie zakładali rodzin.

Gajusz Mariusz, podobno zgodnie z przepowiednią, był siedmiokrotnie wybierany konsulem : w latach 107 , 104-100 i 86 p.n.e. . W roku 101 p.n.e. zawiązał przymierze, triumwirat, choć w historiografii tak się go nie określa, z Saturninem i Glaucją na mocy którego Mariusz został wybrany na urząd konsula na rok 100 p.n.e. , Glaucja na urząd pretora , a Saturnin - trybuna ludowego . Temu ostatniemu musiano utorować drogę do wyboru mordując Kwintusa Nunniusza, jednego z kontrkandydatów. Wspólnym celem wymienionej trójki było nadanie ziemi weteranom Mariusza. Chciano do przeprowadzenia tego nadania powołać komisję, na czele której stanąłby Mariusz. Senat pod przymusem zaakceptował ustawę. Jednak już w roku następnym Saturnin starając się o urząd, tym razem konsula , znów zamordował swojego przeciwnika ze stronnictwa popularów - Memmiusza. To już przebrało miarę cierpliwości senatu. Zażądał od konsula Mariusza podjęcia działań zbrojnych. Ten zaś, jako legalista, musiał wszcząć walkę z dawnymi sojusznikami. Armia pod dowództwem Skaurusa rozbiła w 100 p.n.e. broniących się na Kapitolu Saturnina i Glaucję. W rezultacie popularność Mariusza znacznie spadła, odwrócili się od niego jego dotychczasowi stronnicy i nie było mowy o następnym konsulacie. Mariusz wziął udział w wojnie ze sprzymierzeńcami ( 90 p.n.e. - 88 p.n.e. ), a po jej zakończeniu, wobec konfliktu z Sullą , musiał opuścić Rzym. Powrócił w 87 p.n.e. , kiedy Sulla przebywał na wschodzie walcząc z Mitrydatesem VI Eupatorem. Pod nieobecność Sulli w Rzymie wybuchła tzw. pierwsza wojna domowa. Wraz z Cynną , stając na czele popularów , Mariusz wprowadził w Rzymie terror . Skazał wtedy na śmierć wielu przeciwników politycznych. Zmarł w 86 p.n.e.

Zobacz też

• Bitwy pod Aix i Wercelle

Linki zewnętrzne

• Marius and Sulla (en.)

Przypisy