Państwo dróżnik – pojęcie wprowadzone przez Fredericka Coopera w jego książce Afryka po 1940: Przeszłość a teraźniejszość.

Według teorii Coopera rządy afrykańskie cierpią na specyficzne polityczne-gospodarcze dysfunkcje spowodowane wydarzeniami z przeszłości.

Afryka była systematycznie podbijana, ale rządzona w sposób niesystematyczny. Mocarstwa kolonialne traktowały Afrykę jako źródło surowców, do których wydobycia nie była potrzebna silna ani rozbudowana struktura państwowa. Dlatego jej nie tworzono.

Władze kolonialnych reżimów zabezpieczały wojska metropolii zdolne bez trudu spacyfikować opór, ale nie ugruntować autorytet władz czy zdobyć legitymację do pełnienia władzy.

Dlatego też, byt kolonii był zależny od czynników zewnętrznych a nie wewnętrznych. Władze kolonialne nie stanowiły prawdziwej władzy na terytoriach, którymi zarządzały.

Konsekwencją takiego stanu rzeczy było powstanie polityki "państwa dróżnika" – kolonie czerpały swoje dochody z podatków importowych i eksportowych, kontrolowały wizy wjazdowe i wyjazdowe, kontrolowały przepływ kapitału i wydawały licencje na prowadzenie wszelakiej działalności.

Państwa postkolonialne odziedziczyły ten model. Dodatkowo pojawił się problem, kto ma być dróżnikiem i jak zaprowadzić porządek bez zewnętrznych sił militarnych . Poza tym afrykańscy władcy w przeciwieństwie do władz kolonialnych mieli ambicje zwiększyć zakres swojej władzy. Ostra walka o władze, która wybuchła po odzyskaniu niepodległości doprowadziła do trwającej (w wielu afrykańskich krajach po dzień dzisiejszy) niestabilności.