Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Góry Stołowe

Góry Stołowe

Góry Stołowe

Widok ze Szczelińca Wielkiego w kierunku Broumowskich Ścian , na drugim planie Koruna

Zasięg regionu w obrębie Polski
Megaregion Pozaalpejska Europa Środkowa
Prowincja Masyw Czeski
Podprowincja Sudety z Przedgórzem Sudeckim
Makroregion Sudety Środkowe
MezoregionGóry Stołowe
Zajmowane
jednostki
administracyjne
Polska
woj. dolnośląskie

Góry Stołowe ( 332.48 ; niem. Heuscheuergebirge, czes. Stolové hory, dawn. Hejšowina) – masyw górski w Sudetach Środkowych , na styku z Sudetami Wschodnimi . Wypiętrzone przed 30 milionami lat są jednymi z nielicznych w Europie gór płytowych . Płyty z górnokredowych piaskowców ciosowych ułożone są poziomo – stąd nazwa gór, bo płaskie jak stół. Zachodnia część Gór Stołowych leży na terenie Republiki Czeskiej i nosi nazwę Wyżyna Broumovska . Północno-zachodni skraj pasma w okolicach Mieroszowa – Gorzeszowa – Krzeszowa – Chełmska – Okrzeszyna nosi nazwę Zaworów . W 1993 na terenie Gór Stołowych utworzono Park Narodowy Gór Stołowych .

Spis treści


Podział

Szczeliniec Wielki – widok z okolic Ścinawki Dolnej

Administracyjny

Wschodnia część Gór Stołowych wraz ze Szczelińcem Wielkim położona jest w Polsce , w powiecie kłodzkim . Do Polski należy również najbardziej wysunięta na zachód część gór, pasmo Zawory , leżąca w powiatach kamiennogórskim i wałbrzyskim . Środkowa część gór (pasma Broumovské stěny i Adršpašskoteplické skály ) należy do Republiki Czeskiej.

Pasma i ich najwyższe punkty

Geologia

"Kwoka" – skała z piaskowca ciosowego, Szczeliniec Wielki

Budowa

Góry Stołowe stanowią centralną część niecki śródsudeckiej . Obejmują też niewielkie fragmenty granitoidowej jednostki Kudowy-Olešnic oraz metamorfiku orlicko-kłodzkiego (tu: bystrzycko-orlickiego). Największy obszar w Górach Stołowych zajmują górnokredowe ( cenoman , turon , koniak ) skały osadowe niecki śródsudeckiej , w północno-zachodniej części leżące prawie poziomo, w północno-wschodniej zapadające lekko ku południowi. Skały te tworzą sześć kompleksów skalnych, są to (od dołu):

  • piaskowce ciosowe dolne ( cenoman )
  • piaskowce glaukonitowe (cenoman)
  • margle ilasto-piaszczyste z wkładkami piaskowca ciosowego ( turon dolny lub cenoman - turon)
  • margle ilaste (turon)
  • piaskowce ciosowe górne (turon górny - koniak )

Na linii Polanica-ZdrójBatorówKarłówOstra Góra (wzdłuż osi głównej gór) biegnie uskok tektoniczny – część płyty po południowej stronie uskoku zrzucona jest o ok. 40 m.

U północnych podnóży występują czerwone piaskowce , mułowce i zlepieńce permskie . Część południowa zbudowana jest z karbońskiego czerwonego granitu oraz ze starszych skał metamorficznychłupków łyszczykowych , fyllitów oraz niewielkich wkładek amfibolitów i marmurów (wapieni krystalicznych), gnejsów .

Rozwój rzeźby

Rozwój rzeźby Gór Stołowych rozpoczął się w chwili wycofania się morza górnokredowego. Po wycofaniu się morza nastąpił długotrwały okres spokoju tektonicznego, wskutek czego powstała rozległa powierzchnia zrównania (której fragmenty zachowały się w wierzchowinie Gór Stołowych – na wysokości 850-920 m n.p.m. – Szczeliniec Wielki , Szczeliniec Mały , Skalniak i Narożnik ).

Skała "Głowa Konia" na Szczelińcu Wielkim

Pod koniec środkowego oligocenu góry zaczęły się wypiętrzać, powierzchnia zrównania została rozczłonkowana i wyniesiona na różne wysokości. W czasie trwania górnego oligocenu i dolnego miocenu ukształtowała się kolejna powierzchnia zrównania (obecnie na wysokości 500-800 m n.p.m.), po czym w środkowym miocenie nastąpiło kolejne wypiętrzenie, i do środkowego pliocenu wytworzył się trzeci, najniższy poziom zrównań (obecnie na wysokości 400-500 m). Pod koniec środkowego w i górnym pliocenie nastąpiły kolejne ruchy górotwórcze, które ponownie wyniosły obszar Gór Stołowych. W zmiennym klimacie ławice górnego piaskowca ciosowego ulegały intensywnym procesom wietrzenia, powstały bezodpływowe niecki typu bolsonów , przez co powstały formy charakterystyczne dla współczesnych rejonów subtropikalnych i sawannowych – stąd określenie Sawanna Łężycka. W plejstocenie , wskutek ochłodzenia klimatu powstały rumowiska skalne i torfowiska wysokie.

Surowce mineralne

  • Piaskowce
    • Dolne piaskowce ciosowe – barwy od żółtej do brunatnej, drobnoziarniste, ze sporą zawartością skaleni i glaukonitu , spojone lepiszczem ilastym . Eksploatowane były w okolicach Kudowy-Zdroju i Chocieszowa , miały zastosowanie w rzeźbiarstwie i budownictwie.
    • Środkowe piaskowce ciosowe, o zróżnicowanym składzie granulometrycznym i mineralnym, barwy od jasnożółtej do ciemnobrunatnej, czasem czerwonawej. Eksploatowane są w okolicach Radkowa , Wambierzyc i Złotna – obecnie eksploatacja wstrzymana, mają zastosowanie w budownictwie i kamieniarstwie
    • Jasne piaskowce – białej lub jasnożółtej barwy, o stałym składzie granulometrycznym i mineralnym (do 95% ziarna kwarcowego ), eksploatowane w okolicach Radkowa i Szczytnej – obecnie eksploatacja wstrzymana.
  • W 2 połowie XIX w. w okolicach Pstrążnej eksploatowano niewielkie złoża węgla kamiennego .
  • Margle
  • Różowe granity kudowskie występują w południowo-zachodniej części Gór Stołowych. Były eksploatowane w niewielkich kamieniołomach.

Wody

Góry Stołowe leżą na europejskim dziale wodnym, rozdzielającym wody mórz Bałtyckiego i Północnego . Góry Stołowe odwadniane są przez trzy rzeki. Część zachodnią (w większości leżącą w Republice Czeskiej) odwadnia lewobrzeżny dopływ Łaby , rzeka Metuje (dopływy: Czermnica (Brlenka), Kudowski Potok , Klikawa , Dańczówka ). Południowo-wschodnią część gór odwadniają rzeki Ścinawka (dopływy: Pośna , Cedron) oraz Bystrzyca Dusznicka (dopływy: Kamienny Potok, Czerwona Woda, Cicha, Toczek), będące lewobrzeżnymi dopływami Odry . Źródła występujące w Górach Stołowych zaliczają się do typu źródeł warstwowych, większość nich występuje na kontakcie piaskowców ciosowych z nieprzepuszczalnymi marglami.

Wody mineralne

Góry Stołowe zbudowane są z warstw porowatych, łatwo wchłaniających wodę piaskowców i nieprzepuszczalnych, lecz poprzecinanych uskokami margli, co sprzyja występowaniu wód mineralnych. W okolicy istnieje wiele znanych uzdrowisk, takich jak Duszniki-Zdrój (szczawy wodorowęglanowe, wapniowo-magnezowe, sodowe i żelaziste), Polanica-Zdrój (szczawy alkaliczno-ziemne i alkaliczno-ziemno-żelaziste), Kudowa-Zdrój (wody arsenowe).

Klimat

Góry Stołowe leżą w strefie oddziaływania mas powietrza polarnego, arktycznego, umiarkowanie kontynentalnego, podzwrotnikowego i z wyższych warstw atmosfery. W ciągu roku jest więcej dni pochmurnych, niż słonecznych, największe zachmurzenie występuje w okresie jesienno – zimowym, najmniejsze w lecie.

  • maksimum termiczne: lipiec, średnia temperatura 15,4 °C
  • minimum termiczne: styczeń, średnia temperatura powietrza −3,2 °C
  • średnia temperatura roczna 6 °C
  • czas trwania zimy: 14-16 tygodni
  • okres wegetacyjny : nie dłużej niż 27 tygodnie
    • w kotlinach rozpoczyna się w drugiej dekadzie kwietnia
    • na wierzchowinie w trzeciej dekadzie kwietnia
  • lato termiczne :
    • w kotlinach około 8 tygodni
    • na wierzchowinie praktycznie nie występuje
  • opady roczne:
    • w kotlinach 800-1000 mm
    • na wierzchowinie powyżej 1100 mm
    • maksimum opadowe: lipiec, minimum w lutym-marcu, często w grudniu i styczniu
  • zaleganie śniegu:
    • w partiach szczytowych do 75 dni (w rozpadlinach dłużej)
    • w kotlinach około 50 dni
  • dominujące wiatry: południowo-zachodnie (na wierzchowinie wzrasta udział wiatrów północnych)

Flora

Drzewostan świerkowy w Górach Stołowych

Lasy

W lasach Gór Stołowych dominują wprowadzone tu przez człowieka monokultury świerkowe, które wyparły lasy liściaste i mieszane regla dolnego . Najsłabiej reprezentowane są lasy łęgowe . Dolnoreglowe lasy liściaste zachowały się tylko na niewielkich obszarach w trudno dostępnym terenie.

Od szeregu lat prowadzona jest przebudowa sztucznych drzewostanów świerkowych na las zbliżony składem gatunkowym do naturalnych drzewostanów regla dolnego. Sadzone są głównie buki, jodły i jawory. Tylko na obszarze samego Parku Narodowego Gór Stołowych przebudowie podlega około 3.000 ha[1].

Łąki

Na łąkach Gór Stołowych występuje uważany za symbol ziemi kłodzkiej pełnik europejski Trollius europaeus, zwany tu różą kłodzką ( niem. Glatzer Rose). Interesujące są tu również występujące m.in. wokół Skałek Łężyckich łąki ostrożeniowe Cirsietum rivularis i łąki ostrożeniowo-rdestowe wokół Karłowa i Pasterki.

Roślinność naskalna

W Górach Stołowych szczególnie bogata jest flora zarodnikowa, wyróżniają się pod tym względem zwłaszcza zbocza Rogowej Kopy i Szczelińca Wielkiego, gdzie znajduje się np. jedyne w Europie Środkowej stanowisko jednego z gatunków wątrobowców . Na terenie pasma wśród przedstawicieli mchów i wątrobowców występują również endemity i gatunki reliktowe .

Rośliny chronione

Wiele z występujących w Górach Stołowych roślin znajduje się pod ochroną, są to m.in. arnika górska , barwinek pospolity , cis pospolity (głównie stanowiska antropogeniczne), dziewięćsił bezłodygowy , goryczka orzęsiona , lilia złotogłów , parzydło leśne , śnieżyczka przebiśnieg , śnieżyca wiosenna , rosiczka okrągłolistna , storczyk męski , storczyk bzowy , kukułka Fuchsa , kukułka szerokolistna , widłak wroniec , widłak goździsty , wawrzynek wilczełyko , zimowit jesienny , sosna drzewokosa .

Fauna

Góry Stołowe należą do części zachodniosudeckiej, która charakteryzuje się brakiem gatunków karpackich i występowaniem w kierunku zachodnim coraz większej liczby gatunków alpejskich.

Z powodu dużego zalesienia regionu w górach tych można spotkać typowo leśne gatunki zwierząt, takie jak jeleń , sarna lub dzik . Inne ssaki występujące tu, to na przykład borsuk , popielica i orzesznica . Wśród ptaków najwięcej występuje gatunków charakterystycznych dla borów, np. sikora sosnówka , mysikrólik , pliszka górska , rudzik . Wiele gatunków jest bardzo rzadkich: jarząbek , słonka , bocian czarny , trzmielojad , kobuz czy sóweczka i włochatka (charakterystyczne dla tajgi).

Przez Góry Stołowe przebiega zachodnia granica występowania ślimaka karpackiego, do ciekawszych gatunków ślimaków występujących tu zalicza się również jeden z najmniejszych polskich ślimaków, świdrzyk stępiony. W pobliżu potoków możemy natknąć się na salamandrę plamistą , na skałach wygrzewa się czasem żmija zygzakowata . W okolicy granicy polsko-czeskiej występuje sprowadzony tu z Korsyki muflon . Bardzo bogata jest fauna pajęczaków, wiele z nich występuje jedynie tutaj.

Ochrona przyrody

Emblemat PNGS

Część Gór Stołowych o powierzchni 63 km² leżąca po stronie polskiej objęta jest Parkiem Narodowym Gór Stołowych (PNGS), utworzonym 16 września 1993 na bazie Stołowogórskiego Parku Krajobrazowego (utworzonego w 1981 r.). Na terenie parku znajdują się trzy rezerwaty: udostępnione dla turystów rezerwaty krajobrazowe "Szczeliniec Wielki" i "Błędne Skały" oraz rezerwat torfowiskowy Wielkie Torfowisko Batorowske , planuje się powstanie kolejnych rezerwatów: Łężyckie Skałki, Nad Pośną, Pasterska Góra i Rogowa Kopa. Niegdyś w okolicy Borowiny (wsi leżącej niedaleko Polanicy-Zdroju ) istniał rezerwat modrzewia – niektóre okazy liczyły sobie 200 lat i 30 m wysokości. Drzewa hodowano m.in. na maszty okrętów. W styczniu 1955 został on przetrzebiony przez wichurę, po czym zlikwidowany.

Ochroną objęta jest również część Gór Stołowych po stronie czeskiej: cały jej teren objęty jest Obszarem Chronionego Krajobrazu (CHKO) Broumovsko zajmującym powierzchnię 410 km². Najcenniejsze obszary CHKO Broumovsko (najbardziej chronione, tzw. strefa pierwsza) to trzy rezerwaty na terenie Skał Adrszpasko-Cieplickich, dwa na północny zachód od miasta Police nad Metują, i Rezerwat Przyrody Broumovskie Ściany. Druga strefa CHKO Broumovsko to głównie łąki i pastwiska, trzecia to obszary uprawne, a czwarta to teren miast i ich okolic.

Historia

Historia Gór Stołowych jest ściśle powiązana z historią ziemi kłodzkiej . Przez obszary sąsiadujące z Górami Stołowymi już w starożytności przechodziły szlaki handlowe, wzdłuż których powstawały osady. Pierwsze wzmianki o wsiach w regionie pochodzą z XIV w. Szlaków handlowych strzegły wtedy warowne grody, takie jak Zamek Homole , Náchod , Radków i Ratno . Zaczęły się wtedy wykształcać jednostki, które później określono mianami Państewko Homolskie ( Duszniki , Lewin Kłodzki i okoliczne wsie), Broumowszczyzna i Państewko Náchodskie. W XIV w. zaczęto przeprowadzać kolonizację na prawie magdeburskim (niemieckim), w oparciu głównie o miejscową ludność pochodzenia słowiańskiego .

W I poł. XV w. na ziemię kłodzką spadły najazdy husytów , najbardziej niszczycielskie w latach 1425 - 1434 , kiedy to np. zdobyto i spalono Radków. W 1459 r. król czeski, Jerzy z Podiebradów ustanowił ziemię kłodzką samodzielnym hrabstwem, stała się ona wtedy bazą dla wojsk czeskich, przez co została kilkakrotnie spustoszona i przez ponad sto lat dźwigała się z ruin. Husyci oszczędzali ludność słowiańską, przez co region Gór Stołowych ucierpiał stosunkowo mało. W ponadstuletnim okresie pokoju, pod panowaniem Habsburgów rozwinęło się tu tkactwo, sukiennictwo i papiernictwo, w Kudowie , Polanicy i Dusznikach wybudowano pierwsze obiekty zdrojowe.

W I poł. XVII w. przez Europę przetoczyła się wojna trzydziestoletnia , po której ziemia kłodzka potrzebowała kolejnego wieku na odbudowę. Następnie znów poniosła spore straty w czasie wojen śląskich , po których w 1763 r. została włączona do Prus. W tym czasie do ziemi kłodzkiej została włączona Kudowa z okolicą.

W XIX w. w Górach Stołowych rozpędu nabrał rozwój turystyki, pod koniec wieku zaczęto doprowadzać tam kolej (w 1890 r. linia z Kłodzka do Polanicy, w 1905 r. przedłużona do Kudowy-Zdroju i w 1903 r. linia ze Ścinawki Średniej do Radkowa ).

W czasie II wojny światowej na terenie Gór Stołowych nie prowadzono działań wojennych, teren został włączony do Polski po kapitulacji III Rzeszy , jednak do Kudowy Zdroju i jej okolic rościli sobie pretensje również Czesi, którzy wkroczyli na terytorium ziemi kłodzkiej, by odebrać ją siłą. Po wojnie na ten obszar przesiedlono Polaków (m.in. z Kresów Wschodnich ), wybudowano kilka fabryk, niewielkich wprawdzie, jednak z grup przemysłu uciążliwych dla środowiska (np. huta szkła w Szczytnej , zakłady włókiennicze w Kudowie Zdroju ). Pensjonaty zamieniono na zakładowe ośrodki wczasowe.

Po zmianie ustroju w Polsce w 1989 r. wiele nierentownych zakładów przemysłowych upadło. Obecnie największe znaczenie w regionie mają Zakłady Elektrotechniki Motoryzacyjnej w Dusznikach-Zdroju oraz rozlewnie wody mineralnej w Polanicy i Jeleniowie . Stopniowo polepsza się także infrastruktura turystyczna.

Turystyka

Najwyższe szczyty

Widok na Szczeliniec Wielki z Fortu Karola

Najwyższym szczytem Gór stołowych jest Szczeliniec Wielki ( czes. Velká Hejšovina) 919 m n.p.m. , w formie widocznego z daleka płaskowyżu – najwyżej położonym punktem jest 12-metrowa skała Fotel Pradziada .

Inne znane szczyty Gór Stołowych po stronie polskiej to:

Po stronie czeskiej:

Inne atrakcje turystyczne

Rezerwat Błędne Skały , Skalne Grzyby , Kamień Popielny, Białe Ściany , Radkowskie Skały , Szosa Stu Zakrętów , Skałki Łężyckie , Wielkie Torfowisko Batorowskie , skalne grzyby koło Złotna , Broumovské stěny, Adršpašskoteplické skály .

W okolicy Gór Stołowych warto zwiedzić również liczne zabytki, w tym:

Szlaki w polskiej części Gór Stołowych

  • – fragment Głównego Szlaku Sudeckiego im. M. Orłowicza . Kudowa-Zdrój – Błędne Skały – Karłów – Skalne Grzyby – Wambierzyce (czas przejścia ok. 460 min w kierunku z Kudowy-Zdroju do Wambierzyc, ok. 470 min w kierunku przeciwnym)
Atrakcje: Błędne Skały , Skalniak , Szczeliniec Wielki , Skalne Grzyby .
  • Kudowa-Zdrój – Błędne Skały – Pasterka – Karłów – Skały Puchacza – Batorów (czas przejścia z Kudowy-Zdroju do Batorowa ok. 400 min, ok. 380 min w kierunku przeciwnym)
Atrakcje: Błędne Skały , Pasterka , Skały Puchacza , Urwisko Batorowskie .
  • Kudowa-Zdrój – Krucza Kopa – Polana YMCA (czas przejścia z Kudowy-Zdroju do Polany YMCA ok. 145 min i ok. 120 min w kierunku przeciwnym)
Atrakcje: Buczyny w rejonie Rogowej Kopy, panorama z punktu widokowego przy krzyżu na Kruczej Kopie .
  • Kulin Kłodzki – Łężyckie Skałki – Lisia Przełęcz (czas przejścia z Kulina Kłodzkiego na Lisią przełęcz ok. 140 min i ok. 125 min w kierunku przeciwnym)
Atrakcje: roślinność łąkowa Skałek Łężyckich .
  • Radków – Pasterka – Przełęcz między Szczelińcami – Karłów – Lisia Przełęcz – Białe Skały – Skalne Grzyby – Batorówek (czas przejścia z Radkowa do Batorówka ok. 410 min i ok. 355 min w kierunku przeciwnym)
Atrakcje: Narożnik , Niknąca Łąka , Skalne Grzyby
  • Karłów – Lisia Przełęcz – Skały Puchacza – Duszniki-Zdrój (czas przejścia z Karłowa do Dusznik-Zdroju ok. 155 min i ok. 185 min w kierunku przeciwnym)
  • Wambierzyce – Pielgrzym – Skalne Grzyby – Batorówek (czas przejścia z Wambierzych do Batorówka ok. 150 min i ok. 130 min w kierunku przeciwnym)

Szlaki niebieskie pełniące funkcje łączników między szlakami innych znaków:

  • Dańczów – Darnków (czas przejścia z Dańczowa do Darnkowa ok. 85 min i ok. 70 min w kierunku przeciwnym)
  • Radków – Przełęcz między Szczelińcami (czas przejścia z Radkowa do Przełęczy między Szczelińcami ok. 110 min i ok. 70 min w kierunku przeciwnym)
  • Radków – Droga nad Urwiskiem (czas przejścia ok. 100 min z Radkowa do Drogi nad Urwiskiem i ok. 80 min w kierunku przeciwnym)
  • Polana YMCA – Błędne Skały (czas przejścia z Polany YMCA na Błędne Skały ok. 30 min i ok. 25 min w kierunku przeciwnym)

Wspinaczka

Tereny Gór Stołowych są znakomitym miejscem do uprawiania wspinaczki . Wspinaczkową eksplorację tych terenów rozpoczęli niemieccy wspinacze skalni ok. 1910 i kontynuowali oni tę działalność aż do II wojny światowej. Grupa wspinaczy z saksońskiego klubu wspinaczkowego, zdobyła wszystkie wolno stojące skałki na terenie Szczelińca Wielkiego, Małego oraz większość z obszaru Narożnika, Skalnych Grzybów, Radkowskich Skał i Starego Biwaku. Większość nazw skałek, stosowanych przez wspinaczy w tym rejonie pochodzi z przewodnika wspinaczkowego wydanego w 1936 r. przez niemieckich wspinaczy. Nazwy te nierzadko nie są tożsame z nazwami występującymi w przewodnikach turystycznych, których autorzy mają bardzo mgliste pojęcie o rozmieszczeniu poszczególnych skał i nazywają je często wg własnego uznania.

Północna ściana Szczelińca.

Po II wojnie światowej teren ten został zapomniany przez wspinaczy na długie lata. Niemcy z NRD nie mogli tu przyjeżdżać, zaś polscy wspinacze nie mieli tradycji wspinania się w tego rodzaju piaskowcowych formacjach skalnych. Niewielka grupka saksońskich wspinaczy pojawiła się tu dopiero pod koniec lat 60. z Horstem Dievockiem na czele, który znał te tereny jeszcze z dzieciństwa. Grupka ta została jednak szybko przepędzona przez WOP , który podejrzewał wspinaczy niemieckich o jakieś bliżej nieokreślone działania dywersyjno-szpiegowskie. Sam Horst Diele został nawet osadzony czasowo w areszcie i był przez kilka dni przesłuchiwany przez polski kontrwywiad, po czym zakazano mu wjazdu do Polski na długie lata.

Polscy wspinacze – głównie z Łódzkiego Klubu Wysokogórskiego oraz Dolnośląskiego Klubu Wysokogórskiego pojawili się tu dopiero w latach 80. Jednym z inspiratorów polskiej eksploracji tego terenu był Jan Fijałkowski z Łodzi, który poznał przypadkiem w Skałkach Saksońskich Horsta Dievocka, a ten podarował mu stary niemiecki przewodnik wspinaczkowy po Górach Stołowych. Sam Horst mógł ponownie zacząć się wspinać w tym terenie dopiero po upadku muru berlińskiego. Najbardziej intensywna eksploracja tego terenu wspinaczkowego miała miejsce w pierwszej połowie lat 90.

Od 1997 r. wspinaczka w rejonie Szczelińca Wielkiego jest obłożona licznymi restrykcjami przez zarząd Parku Narodowego Gór Stołowych . Obecnie obowiązuje zakaz wspinania się na wolno stojące skałki na szczycie masywu Szczelińca i dozwolone jest tylko wspinanie się po dolnych ścianach masywu. Jednak nawet dostęp do dolnych ścian jest obłożony limitem 150 przejść rocznie. Ponadto wolno się wspinać w rejonach: Filary Skalne, Radkowskie Skały, Narożnik , Kopa Śmierci, Stary Biwak. Wejście na ściany jest dozwolone tylko dla wspinaczy posiadających co najmniej stopień taternika kandydata oraz wymaga wpisania się do książki wyjść, dostępnej w chatce Łódzkiego Klubu Wysokogórskiego znajdującego się w położonej nieopodal wsi o nazwie Pasterka. Od 2005 r. wprowadzono obowiązek wykupywania od Parku Narodowego stosownego zezwolenia.

Po stronie czeskiej aby móc się wspinać, trzeba być zarejestrowanym w ČHS lub w organizacjach członkowskich UIAA , wspinać można się wyłącznie w wyznaczonych obszarach lub pod nadzorem instruktora wspinaczki, w niektórych rejonach wspinaczka jest zabroniona. Do najbardziej znanych terenów wspinaczkowych po czeskiej stronie zaliczają się Broumovské stěny, Adršpašsko-teplické skály i Wzniesienie Ostaša.

W całym rejonie, zarówno po czeskiej jak i polskiej stronie zabronione jest stosowanie metalowego sprzętu asekuracyjnego (zamiast tego stosuje się tzw. węzełki) i wspinania się po mokrej skale. Obie zasady wynikają z faktu, że piaskowiec jest bardzo kruchą skałą, której wytrzymałość mechaniczna bardzo spada, gdy skała jest nasycona wilgocią.

Narciarstwo biegowe

W polskiej części gór w zimie wytyczane są trzy główne pętle tras biegowych. Należy pamiętać, że czasem, ze względu na warunki śniegowe przebieg tych tras zmienia się.

  • Karłów – Łąki Pasterskie – Pasterka – Karłów (12 km)
  • Karłów – Praski Trakt – Zbój (obok Wielkiego Torfowiska Batorowskiego) – Karłów (7,5 km)
  • Batorówek – Kręgielny Trakt – skrzyżowanie przy Wielkim Torfowisku Batorowskim – Praski Trakt – Krzywa Droga – Batorówek (9 km, ma połączenie z trasą o czerwonym znaku)

Turystyka rowerowa

Przez Góry Stołowe prowadzą międzynarodowe trasy rowerowe "Góry Stołowe", oznaczona kolorem niebieskim o długości 125 km – (w tym 64 km po stronie polskiej i 61 po stronie czeskiej) i "Ściany" oznaczony kolorem czerwonym – połowę krótszy. Obie te trasy są poprowadzone prawie wyłącznie po drogach utwardzonych i są przeznaczone dla kolarzy trekingowych. Od 2003 r. sieć tras rowerowych po polskiej stronie jest sukcesywnie rozwijana. Aktualnie istnieją już 3. trasy rowerowe dla kolarzy górskich. W 2005 r. otwarto nowy górski szlak rowerowy z Pasterki na Mahov Kriz, który połączył czeską i polską sieć szlaków rowerowych przeznaczonych dla kolarzy górskich. Część spośród szlaków pieszych w Górach Stołowych nadaje się do jazdy na rowerze, można tu jednak natknąć się na niespodzianki w postaci ścieżek zawalonych na długich odcinkach ściętymi gałęziami, ścieżek prowadzących przez grzęzawiska, stromych schodów i wąskich przejść między skałkami. Jazda po pieszych szlakach na terenie Parku Narodowego rowerem jest jednak formalnie zakazana.

Po stronie czeskiej, gdzie turystyka rowerowa jest o wiele popularniejsza, istnieje od dawna rozbudowana sieć tras wytyczonych specjalnie dla rowerów licząca kilkadziesiąt różnych szlaków. Podobnie jak po polskiej stronie jazda po szlakach pieszych jest zabroniona w obszarach chronionych, chyba że po szlaku pieszym prowadzi jednocześnie szlak rowerowy. Na tych odcinkach piesi mają jednak pierwszeństwo przed rowerzystami.

Międzynarodowe trasy rowerowe

  • Międzynarodowa Trasa "Góry Stołowe" (nr 4020) – o łącznej długości 126 km po obu stronach granicy (65km po stronie polskiej) przebieg trasy po stronie polskiej: przejście graniczne Tłumaczów – Gajów – Radków – Ratno Dolne – Wambierzyce – Studzienna – Chocieszów – Wolany – Polanica-Zdrój – Szczytna – Duszniki-Zdrój- Słoszów – Kulin – Gołaczów – Dańczów – Kudowa-Zdrój – przejście graniczne Czermna / Malá Čermná
  • Międzynarodowa Trasa "Ściany" (nr 4001), tworząca pętlę na terenie Polski i czech. Jej łączna długość to 56 km, z czego 19 km w Polsce. Przebieg po stronie polskiej: przejście graniczne Bożanov/Radków – Radków – Karłów – przejście graniczne Ostra Góra/Machovská Lhota.
  • Trasa im. T.G. Masaryka – utworzona w 2004 r., nazwana na cześć przedwojennego prezydenta Czechosłowacji, który odwiedzał Góry Stołowe. Po stronie polskiej trasa ta ma 18 km, jej przebieg: przejście graniczne Żd'árky/Pstrążna (przekraczanie granicy jest niemożliwe do czasu otwarcia przejścia!) – Pstrążna (Skansen) – Rozdroże pod Lelkową – Jakubowice – Kudowa-Zdrój – Czermna (Kaplica Czaszek) – Słone – przejście graniczne Kudowa Słone/Náchod.
  • Trasa Rytně – Karłów – Łączy miejscowości Rytně i Karłów, częściowo pokrywa się z trasą im. T.G. Masaryka. Po stronie polskiej ma 17,5km długości: przejście graniczne Kudowa Słone / Náchod – Słone – Czermna (Kaplica Czaszek) – Pstrążna – Rozdroże pod Lelkową – Polana YMCA – Szosa Stu Zakrętów – Karłów

Niektóre oznakowane cyklotrasy w Republice Czeskiej

  • nr 4001 Trasa widokowa (27 km), niebieski znak
  • nr 4003 Droga Pana (5 km)

Trasy rowerowe w Polsce

  • Trasa Szczeliniec biegnie w całości na terenie Parku Narodowego Gór Stołowych, tworząc pętlę o długości 24 km. Jej przebieg: Karłów – Pasterka – Droga nad Urwiskiem – Skalne Grzyby – Batorów – Karłów.
  • – żółte szlaki rowerowe są w Górach Stołowych łącznikami między trasami innych znaków.
Przejście graniczne Machovska Lhota – Ostra Góra

Dawne przejścia graniczne

  • Golińsk - Meziměstí (międzynarodowe, czynne non-stop)
  • Kudowa SłoneNáchod (międzynarodowe, czynne non-stop)
  • Otovice koło BroumovaTłumaczów (międzynarodowe, czynne non-stop)
  • Pasterka – Machovsky Křiž (turystyczne, czynne 1.04-30.09 w godz. 8.00-20.00, 1.10-31.03 w godz. 8.00–18.00)
  • CzermnaMalá Čermná (międzynarodowe, mały ruch graniczny, czynne od 6.00-22.00)
  • RadkówBožanov (turystyczne, czynne 1.04-30.09 w godz. 8.00-20.00, 1.10-31.03 w godz. 8.00-18.00)
  • Ostra GóraMachovská Lhota (turystyczne, czynne 1.04-30.09 w godz. 8.00-20.00, 1.10-31.03 w godz. 8.00-18.00)
  • Chełmsko Śląskie (turystyczne, czynne 1.04-30.09 w godz. 8.00-20.00, 1.10-31.03 w godz. 8.00-18.00)
  • Pstrążna – Žďárky (turystyczne,czynne 1.04-30.09 w godz. 8.00-20.00, 1.10-31.03 w godz. 8.00-18.00)

Bibliografia

  • Staffa M. (red.), Słownik geografii turystycznej Sudetów. 13. Góry Stołowe. Wyd. PTTK "Kraj", Warszawa-Kraków, .
  • Koźmiński A., Góry Stołowe.
  • Gonciarek S., Szarkowski M., Szczepanik M., Hejszowina – przewodnik wspinaczkowy, Łódzki Klub Wysokogórski, Łódź, Pasterka, 2000, 2004.
  • Zgorzelski M. (red.), Góry Stołowe, Dialog, Warszawa.

Przypisy

Linki zewnętrzne


Inne hasła zawierające informacje o "Góry Stołowe":

Wag ...

Trzcina cukrowa ...

Tampere ...

Uznam ...

Jura ...

Zugspitze ...

Michałowice (powiat jeleniogórski) ...

Teatr Nasz ...

Flins ...

Sedmídolí ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Góry Stołowe":

19 Sygnały na drodze. Hierarchia sygnałów i znaków (plansza 17) ...

23 Pierwsza pomoc (plansza 7) ...

211a Rzeczpospolita na arenie międzynarodowej w dwudziestoleciu międzywojennym (plansza 9) ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie