|
młyn
młyn - budynek wyposażony w urządzenie służące do mielenia ziarna zbóż, dla uzyskania mąki, kasz, płatków zbożowych, itp. produktów
Historia i nazewnictwo
W Europie, pierwotnie młyn, młyn zbożowy i koło wodne były synonimami. Nikt nie budował koła wodnego w innym celu niż do mielenia zboża a jeśli budował młyn to musiał być on poruszany kołem wodnym. Tak więc młyn, najmniej od I w. p.n.e. oznaczał budynek zlokalizowany nad ciekiem wodnym, wyposażony w koło wodne zwane też młyńskim, w którym siła napędzająca mechanizmy mielące ziarno czerpana była z energii spiętrzonej wody. Dopiero w XII wieku pojawiły się wiatraki i tak jak młyny służyły wyłącznie do mielenia zboża. Do dziś pracą w obu tych typach urządzeń zajmują się młynarze.
W okresie zakładania manufaktur zarówno wiatraki jak i młyny wodne zaprzężono także do innych robót (mieszania gliny, kowalstwa, piłowania drewna, foluszowania itp.) i dopiero to pociągnęło konieczność określania przedmiotu obróbki. Mówiono więc wiatrak zbożowy lub młyn zbożowy. W XIX wieku pojawiły się młyny parowe (produkowano je w USA i u nas zwano Amerykanami) i wkrótce odeszły w przeszłość, wraz z wiekiem pary. Współczesne młyny wyposażone są najczęściej w urządzenia zasilane energią elektryczną i dosyć często zajmują miejsce w budynkach po dawnych młynach wodnych. W dzisiejszych młynach nie ma konieczności dodawania określenia zbożowy gdyż młyny przemysłowe - niezbożowe, z reguły stanowią część większej fabryki. Osoby postronne nie mają tam dostępu i wcale nie muszą wiedzieć w którym budynku jest młyn kulowy, węglowy lub wapienny. Jak widać z powyższych przykładów to raczej młyny niezbożowe wymagają dodawania przymiotników precyzujących ich rodzaj. Należy też zwrócić uwagę na to, że określenia młyna wynikają ze stosowania różnych rodzajów klasyfikacji. I tak określenia młyn wodny, wiatrowy (wiatrak), parowy, elektryczny mówią o rodzaju stosowanego napędu; określenia młyn zbożowy, węglowy, wapienny mówią o rodzaju mielonego surowca. Określenie młyn kulowy zaś informuje, że surowiec jest rozdrabniany przy pomocy stalowych kul a nie jak w np. w wielu młynach zbożowych między kamieniami (tak jak w żarnach).
Zanim zaczęto budować młyny i wiatraki każda rodzina indywidualnie, korzystając z ręcznie napędzanych żaren, musiała produkować mąkę dla siebie. Rozwój miast stworzył zapotrzebowanie na usługi młynarskie a napęd wodny i wiatrowy a zwłaszcza elektryczny pozwoliły nie tylko ulżyć w pracy, ale i zwiększyć wydajność.
Młyny współczesne
Dziś czynne zbożowe wiatraki lub młyny wodne należą do rzadkości. Ze swoją niewielką wydajnością (z reguły poniżej 100 ton/rok) mają znaczenie lokalne, ewentualnie jako atrakcja turystyczna. Większość współczesnych młynów ma więc napęd elektryczny. Pracujące młyny można podzielić na gospodarcze, niewielkie młyny pracujące na potrzeby okolicznej ludności wiejskiej, przywożącej własne zboże i odbierającej z niego mąkę oraz młyny przemysłowe. Są to z reguły wielkie przedsiębiorstwa dysponujące olbrzymimi zapasami zboża, suszarniami, paczkowalniami i transportem, zdolne do przerobu dużych ilości zboża.
Inne hasła zawierające informacje o "młyn":
Sedmídolí
...
Medwiedin
...
Szpindlerowy Młyn
...
Dolina Łaby
...
Trójmiasto
...
Literatura – przegląd chronologiczny
...
Mierzeja Wiślana
...
Wejherowo
r.budynek sądu z 1880 r.stary cmentarzpark miejski im.
Aleksandra Majkowskiego
(z XVIII w.)młyn wodny nad rzeką
Cedron
z XVII w. (przebudowany po pożarze w ...
Piotr Steinkeller
które zapoczątkowały rozwój
Zagłębia Dąbrowskiego
, wybudował cegielnię w
Pomiechówku
, kupił i unowocześnił młyn parowy na
Solcu
w Warszawie. Na szeroką skalę zajął się górnictwem ...
Karol Scheibler
...
Inne lekcje zawierające informacje o "młyn":
112. Zmiany gospodarki i społeczeństwa polskiego w XVI w. (plansza 6)
...
037 Społeczeństwo i gospodarka w Polsce dzielnicowej (plansza 10)
...
˝Pan Tadeusz˝ A. Mickiewicza - spacer po Soplicowie i okolicach (plansza 15)
wody tworząc kaskadami kręty, polny strumień nad którym stoi porośnięty mchem stary młyn. Mickiewicz porównuje stawy do pary kochanków, trzymających się za ręce, młyn ...
|
