Denudacja (etym.
łac.
denudare, ogołacać, odkrywać; inaczej: degradacja, etym.
łac.
degradatio, obniżenie) – jest to ciągły proces
erozyjny
polegający na przemieszczaniu okruchów skalnych (efektów dezintegracji blokowej i ziarnowej) z terenów wyżynnych na nizinne, powodujące wyrównanie terenu (peneplenizacja). Zazwyczaj transportowany materiał trafia ostatecznie do oceanów, gdzie jest deponowany w postaci
skał okruchowych
jak
piaskowce
.
Składają się na nią:
erozja
,
wietrzenie
,
ruchy masowe
(np.
lawiny
, spływy błotne). Średnia prędkość "zdzierania
kontynentów
" wynosi około 6 mm/1000 lat. Po odciążeniu terenu przez denudację zwykle następują ruchy tektoniczne, które wynoszą obniżony teren.
Wyróżnia się cztery stadia denudacyjne:
- najmłodsze, początkowe – tworzy się sieć rzek, przeważa wietrzenie mechaniczne
- młodociane – rozwijają się dopływy większych rzek, liczne osuwiska, główne znaczenie ma wietrzenie mechaniczne
- dojrzałe – zanikają osuwiska, zaczyna odgrywać rolę
spełzywanie
, powierzchnia pierwotna obszaru nie istnieje, rzeki mają w miarę wyrównane profile
- starcze –
peneplena
, szerokie doliny,
twardziele
,
ostańce
Rodzaje ruchów masowych:
Osuwiska dzielą się na:
- zwarte – to te które masa skalna podczas ruchu zachowuje swoją dotychczasową budowę
- zwałowe, które cechuje się bezwładnością przemieszczanego materiału;
Spełzywanie – proces bardzo powolny, niewidoczny bezpośrednio; powoduje w skali długookresowej przemieszczenie mas zwietrzelinowych i w konsekwencji obniżenie stoków;
Odpadanie – przemieszczanie się fragmentów skał odspojonych od podłoża w wyniku wietrzenia fizycznego, prowadzącego do rozpadu ziarnistego i blokowego;
Spływy błotne – lawiny błotne – polega na przemieszczaniu utworów luźnych i jednocześnie bardzo silne przesiąkniętych wodą.
Spłukiwanie – woda opadowa i roztopowa częściowo wsiąka w podłoże. Jej nadmiar spływa po nachylonej powierzchni cienka warstwą, powodując wymywanie drobnych cząstek gleby czy zwietrzeliny.
Zobacz też
