Talk z hematytem

Talk – minerał z gromady krzemianów . Należy do grupy minerałów pospolitych.

Nazwa pochodzi od arabskiego słowa talq oznaczającego mikę i nawiązuje do podobieństwa tych minerałów. Z kolei po łacinie talcus to tłuszcz, stąd w dawnej polszczyźnie czasem używano nazwy łojek.

Właściwości

• Wzór chemiczny: Mg₃(OH)₂Si₄O₁₀ - hydroksykrzemian magnezu
• barwa - zazwyczaj biały, czasem bezbarwny, zielonkawy lub szary
• połysk - tłusty, perłowy
• układ krystalograficzny - jednoskośny
• twardość w skali Mohsa - 1
• łupliwość - doskonała
• rysa - biała
• przełam - blaszkowy, łuskowy
• gęstość - 2,58 do 2,83 g/cm³

To najbardziej miękki z minerałów . Można go z łatwością zarysować paznokciem, a nawet skruszyć lub kroić nożem, rozpoczyna on skalę twardości Mohsa . Jego blaszki są dość giętkie. W dotyku jest tłusty, mydlany.

Nie występuje zazwyczaj w postaci wykształconych kryształów lecz w postaci skupień łuseczkowatych, blaszkowatych lub upakowanych. Kryształy spotykane są niezmiernie rzadko. Talk zbity o zielonoszarej barwie nazywany jest steatytem. Talk bardzo przypomina wyglądem pokrewny minerał, pirofyllit .

Występowanie

Talk jest pochodzenia metamorficznego, występuje głównie w skałach powstałych w średnio wysokich temperaturach (300-400 stopni Celsjusza). Powstaje także z hydrotermalnego przeobrażenia skał ultrazasadowych ( oliwiny i pirokseny ) oraz w wyniku metamorfozy marmurów dolomitowych .

Miejsca występowania to głównie: Austria (Rabenwald w Styrii, Zillertal w Tyrolu, Karyntia), Szwajcaria ( St.Gothard - w Hospental znaleziono kryształy), Niemcy (Gopfersgrun w Smreczanach), Indie (Madras) i RPA .

W Polsce występuje w Górach Sowich (w serpentynitach ) i Wieściszowicach (w łupkach talkowych ).

Zastosowanie

• jako środek osuszający (np. w sporcie, w podnoszeniu ciężarów lub skoku o tyczce)
• w przemyśle kosmetycznym (do wytwarzania pudru, dodatek do mydeł)
• w przemyśle farmaceutycznym (maści, puder)
• w przemyśle gumowym i papierniczym (jako masy wypełniające)
• jest ważnym nośnikiem magnezu i używany jest jako spoiwo w produkcji ceramiki kordierytowej
• do produkcji materiałów ognioodpornych
• do wyrobu rzeźb i galanterii ozdobnej, szczególnie stosuje się tu tzw. kamień mydlany, czyli zbite, masywne nagromadzenia steatytu, przeważnie o zielonkawej barwie

Bibliografia

• "Leksykon Przyrodniczy Minerały i kamienie szlachetne", Horyzont, 2002 r.
• G.G. Gormaz, J.J. Casanovas, "Atlas mineralogii", Wiedza i życie, 1992 r.
• O. Medenbach, C. Sussieck–Fornefeld, "Minerały", Świat Książki, 1996 r.
• R. Hochleitner, "Minerały i kryształy", Muza SA, 1994 r.
• W. Heflik, L. Natkaniec–Nowak, "Minerały Polski", Wydawnictwo Antykwa, 1998 r.