Czynnik rakotwórczy
Czynnik rakotwórczyCzynnik rakotwórczy, karcynogen, kancerogen – czynnik, który powodując
mutację
materiału genetycznego
, przyczynia się do rozwoju choroby
nowotworowej
. Podział Karcynogeny fizyczne Karcynogeny chemiczne-
arsen
(→ rak wątroby i oskrzeli),
-
azbest
(→ rak oskrzeli i śródbłoniak),
- aminy aromatyczne (→ rak pęcherza),
-
benzen
(→ białaczki),
-
nikiel
(→ rak oskrzeli i zatok przynosowych),
-
chlorek winylu
(→ rak wątrobowokomórkowy),
-
alkohol
(→ rak jamy ustnej, przełyku i krtani),
- alkilowane cytostatyki (→ białaczki),
- stilbestrol - DES (→ gruczolak wątroby, rak pochwy),
- oxymetholon - syntetyczny androgen (→ rak wątroby),
-
thorotrast
- kontrast do analizy rentgenowskiej (→ naczyniomięsak),
- związki powstające w czasie niepełnego spalenia (niekoniecznie papierosów), wskutek zbyt małej ilości tlenu:
-
dioksyny
-
aflatoksyna
– wytwarzana przez
pleśń
z rodzaju
Aspergillus
Karcynogeny biologiczneZwiększone ryzyko zachorowania na nowotwory, nie wynikające z ingerencji w materiał genetyczny jest związane z takimi patogenami jak: -
HIV
– sam nie jest wirusem onkogennym, ale zwiększa ryzyka wystąpienia różnych nowotworów z powodu obniżenia odporności organizmu, który słabiej zwalcza komórki nowotworowe, a także w związku z transaktywacją innych, onkogennych wirusów (HPV i Epsteina-Barr)
-
Schistosoma haematobium
– zwiększone ryzyko raka pęcherza moczowego (ze względu na zwiększoną proliferację nabłonka
urotelialnego
)
-
Helicobacter pylori
– prawdopodobnie (niepotwierdzone) zwiększone ryzyko chłoniaka żołądka z komórek B, a także raka żołądka
Wirusy onkogenne
Spożycie alkoholuSpożywanie
alkoholu
zwiększa ryzyko wystąpienia różnych rodzajów raka, ale mechanizm, przez jaki etanol miałby zwiększać to prawdopodobieństwo, nie jest znany. Jednym z mechanizmów może być zwiększenie proliferacji komórek wskutek uszkodzenia nabłonka. W 2005 roku wykazano na modelach eksperymentalnych, że pod wpływem etanolu dochodzi w nowotworach do zwiększenia produkcji śródbłonkowego czynnika wzrostu naczyń (
VEGF
) oraz czynnika angiogennego[4], co wskazuje dodatkowy mechanizm przyczyniający się do lepszego wzrostu nowotworów. W Polsce obowiązuje
rozporządzenie
Ministra Zdrowia z dnia
28 września
2005
roku w sprawie wykazu substancji niebezpiecznych wraz z ich klasyfikacją i oznakowaniem[5]. Zobacz teżPrzypisy- ↑ YQ. Huang, JJ. Li, WG. Zhang, D. Feiner i inni. Transcription of human herpesvirus-like agent (HHV-8) in Kaposi's sarcoma.. „J Clin Invest”. 97 (12), ss. 2803-6 (Jun 1996).
doi:10.1172/JCI118735
.
PMID 8675691
.
- ↑ MM. Kennedy, SB. Lucas, RR. Jones, DD. Howells i inni. HHV8 and Kaposi's sarcoma: a time cohort study.. „Mol Pathol”. 50 (2), ss. 96-100 (Apr 1997).
PMID 9231158
.
- ↑ D. Rimar, Y. Rimar, Y. Keynan. Human herpesvirus-8: beyond Kaposi's .. „Isr Med Assoc J”. 8 (7), ss. 489-93 (Jul 2006).
PMID 16889165
.
- ↑ JW. Gu, AP. Bailey, A. Sartin, I. Makey i inni. Ethanol stimulates tumor progression and expression of vascular endothelial growth factor in chick embryos.. „Cancer”. 103 (2), ss. 422-31 (Jan 2005).
doi:10.1002/cncr.20781
.
PMID 15597382
.
- ↑
Rozpozrządzenie ministra zdrowia z dnia 28 września 2005 r. w sprawie wykazu substancji niebezpiecznych wraz z ich klasyfikacją i oznakowaniem
(
pol.
). W: Dziennik Ustaw z 2005 r. Nr 201 poz. 1674 [on-line]. abc.com.pl. [dostęp 2009-12-04].
Inne hasła zawierające informacje o "Czynnik rakotwórczy":
Oddychanie komórkowe
...
Autorytet
...
Niedokrwistość Addisona-Biermera
...
Agent
...
Ewolucja
...
Arystoteles
...
Austro-Węgry
...
Wielka piątka
...
Niezależny Samorządny Związek Zawodowy "Solidarność"
...
Hemofilia
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Czynnik rakotwórczy":
128. Ruchy roślin i ich przyczyny (plansza 15)
...
Budowa i funkcja DNA (poprawiona) (plansza 3)
...
Krew i choroby układu krwionośnego (plansza 8)
...
|