Cudzysłów – para znaków interpunkcyjnych , służących w języku polskim m.in. do wyodrębniania cytatów, pseudonimów, ironii.

Cudzysłów w języku polskim

W języku polskim używa się najczęściej cudzysłowu o postaci: „ ” (tzw. cudzysłów apostrofowy). W szczególnych przypadkach pojawia się cudzysłów ostrokątny: » « lub « ». Cudzysłów niemiecki » « jest używany do specjalnych wyróżnień w tekście i w przypadku, gdy występuje cudzysłów w cudzysłowie. Cudzysłów francuski « » służy głównie do wyodrębniania znaczeń (w pracach naukowych i w słownikach) oraz do wyodrębniania partii dialogowych i przytoczeń, zwłaszcza w utworach poetyckich. Niezależnie od tej reguły cudzysłów ostrokątny może być używany do wszelkich wyróżnień i mieć identyczne zastosowanie jak cudzysłów apostrofowy. Ważne jest, żeby konsekwentnie używać jednego typu cudzysłowów w danej publikacji. W publikacjach naukowych występuje też czasem cudzysłów definicyjny o formie ‘ ’ lub ‛ ’. ^[1]

Cudzysłowy zagnieżdżone

Według obowiązującej polskiej normy PN-83/P-55366 z 1983 roku Zasady składania tekstów w języku polskim można używać zarówno „zwykłych polskich cudzysłowów”, jak i «francuskich cudzysłowów» (bez odstępu) dla pierwszego poziomu oraz ‚pojedynczych polskich cudzysłowów’ albo «francuskich cudzysłowów» dla drugiego poziomu, z czego wynikają trzy style zagnieżdżenia cytatów:

1. „Cytat «wewnątrz» cytatu”
2. „Cytat ‚wewnątrz’ cytatu”
3. «Cytat ‚wewnątrz’ cytatu»

Powyższe reguły nie zmieniły się od czasu poprzedniej normy branżowej BN-76/7440-02 z 1976 roku i są prawdopodobnie znacznie starsze.

Zasady dotyczące użycia cudzysłowów zagnieżdżonych ujęte w normie PN-83/P-55366 stoją w sprzeczności z zasadami interpunkcji języka polskiego. Słowniki ortograficzne i interpunkcyjne języka polskiego, w tym rekomendowany przez Radę Języka Polskiego Wielki słownik ortograficzny PWN, podają następujące zasady użycia cudzysłowów zagnieżdżonych:

Cudzysłów o ostrzach skierowanych do środka jest używany (…) w przypadku, gdy występuje cudzysłów w cudzysłowie. ^[1]

Zgodnie z tą regułą podstawowym stylem dla cudzysłowów zagnieżdżonych jest:

1. „Cytat »wewnątrz« cytatu”

Konwencja ta jest praktycznie jedyną spotykaną w publikacjach w języku polskim.

Po wewnętrznej stronie cudzysłowu nie wstawia się odstępów, z wyjątkiem ¼ firetu pomiędzy cudzysłowami różnych poziomów nie oddzielonych innymi znakami (np „cytat »wewnątrz« ”).

Cudzysłów i publikacje elektroniczne

Dostępność cudzysłowu z klawiatury

Z klawiatury Macintosha z polskim układem klawiatury różne rodzaje cudzysłowu można uzyskać następująco:

W systemie Linux powyższe znaki uzyskać można w programach Gtk+, korzystając z kodu szesnastkowego. Przykładowo, kombinacja Ctrl+Shift+u+201e pozwoli na uzyskanie odpowiadającego symbolu.

Znaki te nie są dostępne bezpośrednio z klawiatury w systemie operacyjnym Windows. Można je natomiast uzyskać, naciskając klawisz Alt i wpisując następujące kody na klawiaturze numerycznej:

Powyższe kody działają we wszystkich europejskich wersjach Windows, a także w wersji arabskiej, hebrajskiej i wietnamskiej.

Dostępny też jest darmowy sterownik klawiatury „ Mocny Akcent ”, który umożliwia wprowadzanie znaków cudzysłowów apostrofowych bezpośrednio z klawiatury przez kombinacje AltGr + ; (otwierający) i AltGr + ' (zamykający).

HTML

W przypadku gdy wprowadzanie znaków cudzysłowów z klawiatury jest niemożliwe albo uciążliwe lub gdy używany edytor nie obsługuje tych znaków, możliwe jest użycie następujących kodów :

Znaki zastępcze

Ponieważ typograficznie poprawny cudzysłów często nie jest dostępny bezpośrednio z klawiatury i nie należał do standardu ASCII , często spotykamy użycie w charakterze cudzysłowu pary znaków " (U+0022) lub ' (U+0027).

Tak na komputerach PC, jak i Macintoshach, znaki zastępcze: " i ' można uzyskać bezpośrednio z klawiatury.

Przypisy

Zobacz też

• Użycie cudzysłowu w innych językach ( ang. )

Linki zewnętrzne

• Zasady pisowni i interpunkcji – Cudzysłów (serwis PWN)

Klawiatura komputerowa (układ QWERTY )
Esc		F1	F2	F3	F4		F5	F6	F7	F8		F9	F10	F11	F12		PtSc	ScLk	Brk
																	Ins	Home	PgUp		Num	/	*	-
																	Del	End	PgDn		7	8	9	+
																					4	5	6
																		↑			1	2	3	Ent
																	←	↓	→		0		.