Cesarstwo Nicejskie (
gr.
Βασίλειον τῆς Νίκαιας) – greckie państwo istniejące w latach
1204
–
1261
na zachodnich obszarach
Azji Mniejszej
.
Powstanie Cesarstwa
W wyniku zdobycia
Konstantynopola
w
1204
przez
IV krucjatę
tereny
Cesarstwa Bizantyjskiego
zostały rozbite na kilka mniejszych organizmów politycznych. Najsilniejszym z nowo powstałych greckich państw okazało się Cesarstwo Nicejskie. Jego twórcą był
Teodor I Laskarys
, zięć cesarza
Aleksego III Angelosa
, panującego w latach
1195
–
1203
. W
1208
Teodorowi udało się doprowadzić do uznania Michała Autorejana za patriarchę, rezydującego teraz w
Nicei
, gdyż łacinnicy wypędzili z Konstantynopola wyższe greckie duchowieństwo. Michał Autorejan koronował Teodora na cesarza. Łacinnicy zawarli sojusz z
sułtanem Ikonium
– wschodnim sąsiadem państwa Teodora. W
1211
cesarz pobił wojska sułtana, a w
1214
zawarto pokój w Nymfaion. Nawet
Wenecja
, która pomogła krzyżowcom w zdobyciu Konstantynopola, uznała nowe państwo, a jego władca nadał kupcom weneckim prawo prowadzenia bezcłowego handlu (
1219
).
Walki o przywrócenie Cesarstwa Bizantyjskiego
W
1222
roku tron nicejski objął
Jan III Dukas
. W roku
1225
rozgromił armię
Cesarstwa Łacińskiego
pod Poimanenon. Przegrani oddali Cesarstwu Nicei swoje małoazjatyckie posiadłości. Cesarz zawarł układ z
Bułgarią
i w
1236
roku rozpoczął oblężenie
Konstantynopola
, ale nieporozumienia z bułgarskim sojusznikiem uniemożliwiły mu zdobycie miasta. W
1246
roku Janowi III Dukasowi udało się pokonać
Despotat Epiru
i zdobyć
Saloniki
. Cesarz zawarł przymierze z
cesarzem rzymskim
Fryderykiem II
i rozpoczął negocjacje z papieżem o unii między kościołem rzymskim a
cerkwią
. Jan III Dukas zmarł w
1254
roku. Jego następcą został
Teodor II Laskarys
, który jednak zmarł już w roku
1258
, pozostawiając małoletniego
Jana IV Laskarysa
. Wkrótce
regentem
w imieniu Jana IV został
Michał Paleolog
, który wkrótce odsunął małoletniego cesarza i sam objął tron.
Przeciw Michałowi zawiązała się koalicja, na czele z
Manfredem
– następcą
Fryderyka II
na
Sycylii
, w której uczestniczyły również
Despotat Epiru
i
Księstwo Achai
, rządzone przez ród Villehardouin. Nawet
Serbia
, która nie była w koalicji, zagarnęła kilka miast. W
1259
roku armia Cesarstwa pobiła koalicję pod
Pelagonią
. 15 lipca
1261
roku
Michał VIII Paleolog
wkroczył do Konstantynopola, a 25 lipca, wraz z synem
Andronikiem
, został koronowany. W ten sposób odrodziło się
Cesarstwo Bizantyjskie
.
