Pelykozaury (Pelycosauria) –
parafiletyczna
grupa
synapsydów
(gadów ssakokształtnych), które pojawiły się w późnym
karbonie
i osiągnęły szczyt rozwoju we wczesnym
permie
. Panowały na ziemi przez wiele milionów lat. Nieliczne dotrwały do późnego permu.
Tradycyjnie pojmowane pelykozaury obejmowały wszystkie synapsydy nie należące do
terapsydów
(w tym do
ssaków
). Jednak terapsydy są potomkami tak definiowanych pelykozaurów, które – nie obejmując terapsydów – stawały się grupą parafiletyczną. Z tego powodu obecnie generalnie nie wyróżnia się tej grupy. Tradycyjnie pojmowane pelykozaury wchodzą w skład dwóch siostrzanych kladów synapsydów:
Caseasauria
, obejmującego rodziny Caseidae i Eothyrididae, oraz
Eupelycosauria
, obejmującego nie tylko wszystkie pozostałe pelykozaury (m.in. rodzaje
Dimetrodon
,
Edaphosaurus
,
Ophiacodon
czy
Varanops
), ale i wszystkie terapsydy (w tym ssaki).
Pelykozaury cechowały się masywną budową ciała, nie osiągały jednak szczególnie dużych rozmiarów – największe gatunki niewiele przekraczały 3 metry długości. Niektóre wykształciły swoisty sposób termoregulacji ciała, mianowicie miały na grzbietach wysoki żagiel z wydłużonych kręgów między którymi rozpostarta była dobrze ukrwiona skóra. Wystarczyło, że zwierzę ustawiało się bokiem do wschodzącego słońca by większą powierzchnią chłonąć ciepło a układ krwionośny rozprowadzał je po całym ciele szybko ożywiając zwierzę. Dawało to im przewagę nad innymi zwierzętami zmiennocieplnymi gdyż wcześniej stawały się aktywne. Żagiel ten mógł prawdopodobnie służyć też do oddawania nadmiaru ciepła w gorącej porze dnia.
Pod wieloma względami ich szkielety przypominały szkielety pierwotnych ssaków i z tego powodu umieszczono je w grupie gadów ssakokształtnych. Skamieniałości pelykozaurów były znajdywane głównie w
Europie
i
Ameryce Północnej
.
Systematyka
W tradycyjnej systematyce wyróżnia się podrzędy pelykozaurów:
Systematyka według BioLib[1]
Przypisy
Linki zewnętrzne
Nie znaleziono szukanej frazy! Poniżej znajduje się fraza najbardziej przypominająca szukaną.
