Cedr
Cedr atlaski
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	naczyniowe
Nadgromada	nasienne
Gromada	nagonasienne
Podgromada	nagonasienne drobnolistne
Klasa	iglaste
Rząd	sosnowce
Rodzina	sosnowate
Rodzaj	cedr
Nazwa systematyczna
Cedrus Belon ex Trew 1757

Cedr (Cedrus Belon ex Trew, 1757) – rodzaj długowiecznych (do 500 lat) drzew z rodziny sosnowatych . Cedry występują w rejonach górskich Azji i Afryki Północnej . Ich pierwotny areał to Himalaje i region śródziemnomorski. Rosną na wysokościach 1500-3200 m n.p.m. w Himalajach i 1000-2200 m w basenie Morza Śródziemnego .

W przeszłości lasy cedrowe bujnie porastały europejskie obszary basenu Morza Śródziemnego. Jednak wraz z rozwojem rolnictwa następowała ich degradacja i przekształcanie tych terenów na pastwiska dla owiec i kóz. Obecnie dąży się do odrodzenia tych zbiorowisk leśnych, co niejednokrotnie okazuje się niemożliwe.

Morfologia

Pokrój 

Okazałe drzewa iglaste osiągające wysokość do 40 m, wyjątkowo do 60 m. Gałęzie mają szerokie i rozłożyste.

Liście  

Igły osiągają długość 8-60 mm, wiecznie zielone.

Szyszki  

Szyszki są cylindryczne mają długość od 10 cm do 13 cm.

Systematyka

Wyróżnia się pięć taksonów w tym rodzaju, klasyfikowanych w zależności od podejścia do 4 lub 2 gatunków.

• cedr himalajski (Cedrus deodara (Roxburgh) G. Don) - rośnie w Himalajach , od Afganistanu aż po Nepal . Nadal dostarcza cennego drewna. Jest to gatunek najbardziej rozpowszechniony. Igły długości 25-60 mm.
• cedr libański (Cedrus libani A. Richard) - igły długości 8-25 mm.
• cedr libański typowy (Cedrus libani A. Richard var. libani A. Richard) - najbardziej znany, występuje w górach Libanu , zachodniej Syrii i w południowo-centralnej Turcji . Uważany jest za narodowe drzewo Libanu. Umieszczony jest na jego fladze państwowej oraz godle. Igły ciemnozielone do niebieskozielonych o długości 10-25 mm.
• Cedrus libani var. stenocoma (Schwarz) Davis - góry południowo-zachodniej Turcji. Igły niebieskozielone, długości 8-25 mm.
• cedr cypryjski (Cedrus libani A. Richard var. brevifolia (Hooker f.) Henry, lub Cedrus brevifolia (Hooker f.) Henry) - najmniej znany, jest niższy niż inne cedry. Przez niektórych uważany za odrębny gatunek. Igły długości 8-20 mm.
• cedr atlaski (Cedrus libani A. Richard var. atlantica (Endlicher) Manetti ex Carriere, lub Cedrus atlantica (Endlicher) Manetti ex Carriere) - występuje na terenie Maroka i Algierii (w górach Atlas ). Igły ciemnozielone do niebieskozielonych, długości 10-25 mm.

Zastosowanie

• Drewno cedrowe używane było do budowy statków, w meblarstwie oraz w budownictwie. Służyło m.in. do budowy Pierwszej Świątyni Jerozolimskiej z X w p.n.e. i Świątyni Artemidy w Efezie (jednego z siedmiu cudów świata ) z VI w p.n.e. Na skutek prowadzonej intensywnej eksploatacji gatunki te zostały bardzo wyniszczone, w wyniku czego w wielu krajach znalazły się pod ochroną. Drewno cedrowe stosuje się także na fornir , sklejkę, płyty wiórowe i pilśniowe, na deski i parkiet, na meble, do zabudowy wewnętrznej i zewnętrznej, na ramy, drzwi, okna. Dobre jest do toczenia i rzeźbienia, na pudełka do cygar, na ołówki, listwy, łódki sportowe i instrumenty muzyczne. Wykonuje się z niego również humidory .
• Roślina ozdobna : cedry są często uprawiane jako drzewa ozdobne w krajach o łagodnym klimacie. W Polsce największy cedr libański (wysokość 21 m, obwód pnia 0,6 m) rośnie w Arboretum w Wojsławicach , zasadzony w 1965 .

Drewno cedrowe

Ciekawostki

• Oferowany w handlu tzw. olej cedrowy pozyskiwany z tzw. "cedrowych orzeszków" tzw. "cedru syberyjskiego" w istocie nic z cedrami nie ma wspólnego. Jest to olej wytwarzany z nasion limby syberyjskiej (w języku rosyjskim nazywanej popularnie kедр сибирский).

Bibliografia

Zobacz też

• "Las Bożych Cedrów" - rezerwat w Libanie wpisany na listę dziedzictwa światowego UNESCO