Ruiny łaźni

Heidentor

Pannonia w II wieku n.e.

Plan obozu wojskowego w Carnuntum

Współczesny plan ruin

Carnuntum - rzymski obóz wojskowy oraz stolica rzymskiej prowincji Panonia , a od II wieku Górnej Pannoni (Pannonia Superior). Obecnie znajduje się w północno-wschodniej Austrii . Pierwotnie była to osada Celtów , od której Rzymianie przejęli nazwę (prawdopodobnie pochodzi od słowa Kar lub Karn, oznaczającego kamień lub kupę kamieni). Początkowo pisane było przez "K".

Historia

Pierwszy raz wspomniane w 6 n.e., kiedy w czasie wypraw przeciw Markomanom bazę miał tutaj przyszły cezar Tyberiusz . Większe wojskowe osadnictwo rzymskie datowane jest na lata 40/50 I wieku. Obóz (castra) był w pierwszym okresie drewniano-ziemny, a od czasów Wespazjana głównym budulcem został kamień. Początkowo stacjonował tutaj legion X (Legio X Gemina), później legion XV (Legio XV Apollinaris). Za czasów Trajana do obozu przeniesiono legion XIV (Legio XIIII Gemina Martia Victrix). Wkrótce obok obozu powstała osada wojskowa.

Obóz stał się ważną częścią limesu (Limes Romanus), chroniącego cesarstwo przed ludami barbarzyńskimi. Od wschodniej strony osłaniał go obóz Gerulata , znajdujący się współcześnie na przedmieściach Bratysławy . Na początku II wieku staje się stolicą nowo utworzonej prowincji Górnej Pannoni. Cesarz Hadrian podwyższył rangę znajdującej się przy obozie osady cywilnej do municypium (Municipium Aelium Carnuntum). Podczas wojen z Markomanami w latach 70. II wieku w Carnuntum przebywał cesarz Marek Aureliusz - mieściła się tutaj jego główna siedziba. W 194 Septymiusz Sewer nadał Carnuntum tytuł colonia (Colonia Septimia Aurelia Antoniniana Carnuntum), łącząc obóz oraz obie osady - cywilną i wojskową - w jeden organizm. W 260 miejscowe legiony obwołały cesarzem Regaliana , który jednak panował faktycznie tylko w Pannoni.

Od czasów Domicjana do Galienusa na południowy wschód od obozu legionowego znajdował się też mniejszy obóz jazdy, konstrukcji ziemno-drewnianej. Stacjonowała tam m.in. ala I Tungrorum Frontoniana i I Pannoniorum Tampiana, a po przekształceniu w obóz kamienny ala I Thracum victrix.

Świadectwem potęgi Carnuntum jest fakt, że w 308 odbyło się w nim spotkanie trzech cesarzy - Dioklecjana , Maksymiana i Galeriusa , na którym dyskutowano o przyszłym modelu rządów w imperium.

W IV wieku Carnuntum przeżywało ciężki okres najazdów ludów barbarzyńskich - w tym czasie stolicę przeniesiono do spokojniejszej, niedalekiej Vindobony (dzisiejszy Wiedeń ). W ciągłych odbudowach próbował je wspomagać cesarz Walentynian I , ale nigdy nie zdołało już powrócić do dawnej świetności. Cywile powoli opuszczali ośrodek, przenosząc się do Italii lub do innych prowincji. W 395 zniszczyli je Markomanowie, a ostateczny kres resztek osadnictwa przyniosły najazdy Madziarów w IX wieku.

Wykopaliska archeologiczne rozpoczęły się pod koniec XIX stulecia - austriaccy badacze odkryli do dnia dzisiejszego 3/4 dawnego kompleksu.

Osada wojskowa i cywilna

Położone na szlaku bursztynowym Carnuntum przez wiele dziesiątek lat przeżywało rozkwit gospodarczy i było silnie promieniującym centrum rzymskiej kultury. W II wieku mogło w nim mieszkać 40 tysięcy osób (Rzymian oraz przedstawicieli miejscowych ludów).

Przy obozie wojskowym istniała osada dla rodzin żołnierzy oraz osób świadczących usługi wojsku ( Canabae ). Znajdował się w niej amfiteatr na 7 tysięcy widzów, na którym można było odgrywać również bitwy morskie.

Osada cywilna (Vicus) powstała została prawdopodobnie za rządów cesarza Domicjana . Założyli ją obywatele rzymscy, głównie kupcy, którzy prowadzili interesy w Pannoni. Jak przystało na miejsce wysokiej rangi posiadało duże łaźnie , forum , świątynie (w tym najważniejszą, poświęconą Jowiszowi , ale również Wenus oraz Mitrze - mithraeum), a także amfiteatr cywilny na 13-15 tysięcy widzów, który w pierwszej połowie IV w. został zamknięty i powstał w jego miejscu kościół. Działały w niej liczne zakłady rzemieślnicze i produkcyjne; słynęła zwłaszcza z cegielni (jedna nazywała się Valeria Constantia). Pod ulicami osady znajdowała się kanalizacja .

W latach 50. IV wieku w osadzie cywilnej stanął łuk triumfalny chwalący cesarza Konstantyna II (popularnie określany jako Heidentor - Pogańska Brama). Jest to ostatnie świadectwo aktywności mieszkańców podupadającego miasta.

Carnuntum dzisiaj

Na terenie dawnej osady znajduje się Park Archeologiczny (Archäologischer Park Carnuntum).

Ruiny osady cywilnej położone są obok miejscowości Petronell-Carnuntum. Turyści mogą zwiedzać odsłonięte resztki budynków (tzw. dom Lucjusza został odbudowany techniką, jakiej używali Rzymianie), amfiteatru oraz ulic.

Z dawnej osady wojskowej pozostał tylko amfiteatr. W miejscowości Bad Deutsch-Altenburg funkcjonuje Museum Carnuntinum, w którym zgromadzono najcenniejsze pamiątki z wykopalisk.

Linki zewnętrzne

• Park Archeologiczny (kilka języków)