Franz Marc: Wieża błękitnych koni, 1913
Błękitny Jeździec (
niem.
Der Blaue Reiter) – ugrupowanie artystów-ekspresjonistów, założone w
Monachium
w grudniu
1911
. Nazwa ugrupowania pochodzi od tytułu almanachu, wydawanego przez
Wasilija Kandińskiego
(Василий Васильевич Кандинский) i
Franza Marca
.
Kandinski porzuciwszy w wyniku sporu monachijskie „Nowe Stowarzyszenie Artystyczne” (Neue Künstlervereinigung München) stworzył wraz z Franzem Marcem nowe ugrupowanie, mające na celu uwolnienie sztuki od konserwatywnej tradycji malarstwa akademickiego.
19 czerwca
1911
zaproponował Kandinski Marcowi wydanie almanachu z reprodukcjami i artykułami o nowej sztuce.
Do Kandińskiego i Marca przyłączyli się inni artyści o podobnych poglądach, wśród nich
August Macke
,
Gabriele Münter
,
Marianne von Werefkin
(Марианна Владимировна Верëвкина),
Alexej von Jawlensky
(Алексей Георгиевич Явле́нский),
Alfred Kubin
.
Paul Klee
i
Hanns Bolz
. Przyłączył się też kompozytor i malarz
Arnold Schönberg
. Członków grupy łączyło zainteresowanie sztuką prymitywną i średniowieczną oraz
fowizmem
i
kubizmem
.
Pierwsza wystawa grupy odbyła się od
18 grudnia
1911
do
1 stycznia
1912
w Moderne Galerie Heinrich Thannhauser w Monachium. Obejmowała 49 dzieł
Hansa Arpa
,
Alberta Blocha
,
Heinricha Campendonka
,
Roberta Delaunaya
,
Wasilija Kandińskiego
,
Henri Matissa
,
Augusta Mackego
,
Gabrieli Münter
,
Emila Noldego
,
Pabla Picasso
i
Henri Rousseau
. Wystawie towarzyszyła muzyka
Albana Berga
,
Arnolda Schönberga
i
Antona Weberna
. Wystawę pokazano również w
Kolonii
i w
Berlinie
.
Druga i ostatnia wystawa odbyła się od
12 lutego
do
18 marca
1912
w monachijskiej księgarni Hansa Goltza. Obejmowała wyłącznie grafikę, także
Paula Klee
,
Georges Braque
'a,
Hansa Arpa
,
Roberta Delaunaya
,
Andre Deraina
,
Kazimierza Malewicza
,
Natalii Gonczarowej
i
Michaiła Łarionowa
oraz grupy
Die Brücke
.
Almanach Błękitny Jeździec
Grupa przyjęła nazwę od drzeworytu Kandińskiego pod tym samym tytułem, zamieszczonym w roku 1912 na okładce almanachu. Sponsorami almanachu byli kolekcjoner sztuki Bernhard Koehler i wydawca Reinhard Piper. Almanach został wznowiony w roku 1914, ukazały się także wydania w innych językach.
Członkowie grupy spotykali się w domu Kandińskiego i Gabrieli Münter w
Murnau
oraz w niedalekim
Sindelsdorf
, gdzie mieszkali Franz Marc i Heinrich Campendonk.
Niestety między członkami grupy doszło do sporów i niesnasek. Po wybuchu
I wojny światowej
1914
rosyjscy członkowie grupy: Kandiński, Jawleński i Werewkina musieli opuścić Niemcy. Marc i Macke polegli na froncie we Francji, Hanns Bolz powrócił z wojny okaleczony i wkrótce zmarł. Grupa zakończyła działalność.
W roku 1920 doszło do procesu sądowego o zgromadzoone w Murnau obrazy, wygranego przez Gabrielę Münter. W dniu swoich 80. urodzin
1957
Gabriela Münter zapisała znaczną część kolekcji miastu
Monachium
. Obrazy są zgromadzone w Miejskiej Galerii Lenbachhaus.
Bibliografia
- Brigitte Salmen (wydawca): Der Almanach 'Der Blaue Reiter'. Bilder und Bildwerke in Originalen. Murnau 1998,
- Norbert Göttler: Der Blaue Reiter. Rowohlt Verlag, Reinbek 2008,
- Wassily Kandinsky: Über das Geistige in der Kunst. Insbesondere in der Malerei. (O duchowości w sztuce, szczególnie w malarstwie), Wznowienie oryginału z roku 1912. Benteli Verlag Bern 2004,
Linki zewnętrzne
August Macke:
Jasny dom, 1914 | August Macke: Portret Franza Marca, 1910 | August Macke: Portret Bernharda Koehlera | August Macke:
Balet rosyjski, 1912 |
Marianna Werewkina: Autoportret | Franz Marc:
Żółta krowa, 1911 | Wasilij Kandinski:
Bez tytułu | Hanns Bolz:
Portret Alfreda Flechtheima |
