Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Bursztyn

Bursztyn

Bursztyn
Szkatuła wykonana z kilku rodzajów bursztynu

Bursztyn także: jantar, amber ( łac. sucinum, czasem także elektrum z gr. ἤλεκτρον - elektron) – kopalna żywica drzew iglastych, a w rzadszych przypadkach żywicujących liściastych drzew z grupy bobowców .

Znanych jest około 60 odmian (gatunków). Najstarsze z nich pochodzą z utworów dewońskich (stwierdzono je w Kanadzie); najmłodsze, nie zaliczane zasadniczo do bursztynów są znajdowane w Ameryce Południowej, Afryce, Australii i Nowej Zelandii ( kopal ).

Spis treści

Nazwy

Nazwa "bursztyn" pochodzi od niemieckiego bernstein (kamień, który się pali). Znany był od dawna pod różnymi nazwami:

  • sukcynit – nazwa geologiczna, pochodzi od succinum – sok, żywica drzewna;
  • Grecy nazywali ten kamień elektron (ηλεκτρον), co oznacza świecący i błyszczący;
  • Rzymianie nazywali bursztyn lyncurium, czyli mocz rysia , albowiem według legendy złocisty kamień powstał ze skamieniałego moczu tego drapieżnika;
  • succinum to łacińska nazwa bursztynu używana w farmacji . Powstała od łac. succus – sok;
  • Egipcjanie nazywali bursztyn sokal;
  • Arabowie anbar, ponieważ zapach pocieranego bursztynu kojarzył się z zapachem ambry ;
  • Persowie nazywali kamień karuba – złoty rabuś;
  • Słowiańska nazwa jantar została przejęta od Litwinów , a ta od fenickiej nazwy jainitarżywica morska.

Właściwości

inkluzja w bursztynie - owady

Tworzy nieregularne bryłki. Największa znaleziona bryła bursztynu bałtyckiego waży 9,75 kg. Najczęściej spotykany jest bursztyn żółty , rzadsze są odmiany bezbarwne, czerwone , zielonkawe , a ich przejrzystość zależy od zawartości drobnych pęcherzyków powietrza . Bryłki bursztynu zawierają niekiedy pochodzące z okresu kredy i trzeciorzędu szczątki zwierząt lub roślin, tzw. inkluzje . Inkluzje stałe są reprezentowane przez różne minerały np. piryt , żelazo , kwarc , oraz owady, rzadziej pajęczaki, drobne płazy i gady, rośliny i ich szczątki. Inkluzje stanowią cenny materiał badawczy dla biologów i paleontologów .

Odmiany

  • birmit
  • bursztyn bałtycki
  • aikait – odmiana bursztynu znajdowana na Węgrzech i we Francji
  • bursztyn dominikański – odmiana bursztynu znajdowana w osadach trzeciorzędowych w Dominikanie na wyspie Haiti
  • bursztyn japoński – odmiana bursztynu wydobywanego w północnej części wyspy Honsiu , nad brzegiem Oceanu Spokojnego
  • bursztyn libański – odmiana bursztynu znajdowana w osadach kredowych ( kreda dolna) w Libanie na Bliskim Wschodzie
  • bursztyn meksykański – odmiana bursztynu znajdowana w osadach trzeciorzędowych ( oligocen górny – miocen dolny) w Meksyku
  • bursztyn tajmyrski
  • cyberyt
  • keflachit
  • keuperyt
  • rumenit – odmiana spotykana w Rumunii
  • symetyt – charakteryzuje się wyraźną opalescencją ), spotykany we Włoszech
  • walchowit – całkowicie nieprzezroczysty, barwy beżowej; występuje na Morawach
  • krancyt – odmiana spotykana w Saksonii [1]

Występowanie

zielony bursztyn z rejonu Karaibów
  • Występuje w utworach trzeciorzędowych : b. bałtycki, dominikański, birmański (birmit) – odmiana spotykana w Tajlandii, Wietnamie, Malezji, Myanmarze, chilijski, meksykański, australijski – spotykany w Australii, grenlandzki (szraufit) – spotykany na Grenlandii , sachalinski, sycylijski;
  • W utworach kredowych : b. libański, jakucki, willeryt, retynit – odmiana spotykana w Chinach, cedaryt – spotykany w Kanadzie, walchowit i neudorfit – odmiany spotykane w Czechach.

Najbardziej znany – sukcynit jest znajdowany w utworach trzeciorzędowych Polski, Litwy, Łotwy, Rosji, Danii, Niemiec, Szwecji. Inne żywice kopalne są spotykane w Argentynie (ambryt), w Afryce, na Madagaskarze.

Zastosowania

bursztyn szlifowany i matowy
Pierścień z bursztynem

Najbardziej ceniony w jubilerstwie bursztyn bałtycki , znany od pradziejów, po raz pierwszy włączony do wykazów mineralogicznych przez Breithaupta w XIX wieku , inaczej zwany jest sukcynitem.

W medycynie ludowej dym bursztynowych kadzidełek zabijał zarazki, a noszone na szyi korale zapobiegają bólom gardła i głowy oraz wzmacniają tarczycę. Ogrzane grudki bursztynu stosowało się do wyciągania z oczu ciał obcych (muszek, pyłków). Utłuczony proszek zażywano jak tabakę , co miało oczyścić zatoki i pomóc w pozbyciu się kataru .

Współczesna litoterapia stosuje bursztyn jako nalewkę w leczeniu chorób tarczycy , gardła, przy chrypce i reumatyzmie.

Wielkość

Największe bryły osiągają wagę kilku, a wyjątkowo kilkunastu kilogramów.

Bibliografia

  • Bukowski Zbigniew "Znaleziska bursztynu w zespołach z epoki brązu i z wczesnej epoki żelaza z dorzecza Odry oraz Wisły"
  • Franaszek Krystyna "Bursztyn – podstawowe wiadomości"
  • Gierłowska Gabriela "Przewodnik po imitacjach bursztynu"
  • Jastrzębski Jerzy "Bursztyniarstwo na Kurpiach"
  • Kosmowska-Ceranowicz Barbara, Konart Tomasz "Tajemnice Bursztynu"
  • Kriegseisen Jacek "Słupskie bursztynnictwo"
  • Mierzwińska Elżbieta "Dzieje bursztynu: historia sztuki bursztynniczej i przewodnik po wystawie malborskiej"
  • Pęczalska Anna "Złoto Północy: opowieści o bursztynie"
  • Świerzowska Agata "Bursztyn, koral, gagat: symbolika religijna i magiczna"
  • Grabowska Janina "Polski bursztyn", Interpress, Warszawa 1982,

Zobacz też

Przypisy

  1. Barbara Kosmowska-Ceranowicz: Bursztyn i inne żywice kopalne świata. Krancyt . RynekJubilerski.pl. [dostęp 2010-03-27].


Inne hasła zawierające informacje o "Bursztyn":

I wiek ...

Obwód iwanofrankowski administracyjny obwodu iwanofrankowskiego na rejony Największe miasta Miasto ukraińska nazwaZaludnienie5 grudnia 2001 Iwano-Frankowsk Івано-Франківськ (Iwano-Frankiwśk)218.359 Kałusz Калуш67.902 Kołomyja Коломия61.989 Nadwórna Надвірна (Nadwirna)20.932 Dolina Долина (Dołyna)20.906 Bursztyn Бурштин15.298 Bolechów Болехів (Bołechiw)10.633 Śniatyń Снятин (Sniatyn)10.479 Horodenka Городенка9.794 Tyśmienica Тисмениця (Tysmenycia)9.790 Tłumacz Тлумач8.831 Rohatyn Рогатин8.607 Kosów Косів (Kosiw)8.301 Źródła i linki zewnętrzne oficialna strona rejonu iwanofrakowskiego http://www.jewishgalicia.net ...

Gubernia wołyńska ...

Tales z Miletu ...

Republika Komi ...

Elektrostatyka filozof i matematyk Tales z Miletu (620-540 p.n.e.) spostrzegł, że potarty suknem Bursztyn przyciąga drobne, lekkie ciała jak np. drewniane wiórki. Nazwa elektryczność pochodzi ...

Kultura unietycka ...

Konin ...

Szlak bursztynowy ...

Kamienie szlachetne ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Bursztyn":

117 Gospodarka folwarczno-pańszczyźniana (plansza 12) wszystkim: piwo, zboża, bydło, konie, skóry i futra, len, chmiel, drewno i Bursztyn. Wisła była najważniejszym szlakiem transportowym, więc dlatego wzdłuż niej rozwijały się ...

Geologiczne dzieje Polski (plansza 8) e height=380 width=770 > Gubałówka zbudowana z fliszu podhalańskiego Bursztyn trzeciorzędowy z inkluzją jaszczurki sprzed 40 milionów lat Era kenozoiczna Najmłodsza era w ...

010b. Rzym (plansza 14) zawsze znajdowały się statki kupieckie. Głównym towarem było zboże, prócz tego handlowano Bursztynami, drewnem, kością słoniową, futrami, a także niewolnikami. Rozwój handlu sprawił, że ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie