Burak zwyczajny
Burak ćwikłowy (odmiana)
Systematyka wg Reveala
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	naczyniowe
Nadgromada	nasienne
Gromada	okrytonasienne
Klasa	Rosopsida
Rząd	goździkowce
Rodzina	komosowate
Rodzaj	burak
Gatunek	burak zwyczajny
Nazwa systematyczna
Beta vulgaris L.

Kwiatostany

Korzenie buraka cukrowego

Burak zwyczajny (Beta vulgaris L. ) - gatunek rośliny rocznej lub dwuletniej z rodziny komosowatych . Wszystkie znane odmiany buraka pochodzą od buraka dzikiego (Beta maritima), który rośnie do dzisiaj na Bliskim Wschodzie , między wybrzeżami Morza Śródziemnego i Czarnego, w okolicach Morza Kaspijskiego i w Indiach. W Polsce pospolita roślina uprawna .

Charakterystyka

Pokrój

Roślina prawie naga, często czerwona przebarwiona.

Liście

Dolne duże, jajowate o falistych brzegach, liście łodygowe podłużne lub lancetowate.

Kwiaty

Kwiaty są wytwarzane w drugim roku, zebrane są w dość duże wiechy . Mają zielonawy 5-krotny okwiat , 1 słupek, 5 pręcików na mięsistym pierścieniu otaczającym słupek. Posiadają podkwiatki .

Owoce

Suche, jednonasienne, pękające wieczkiem. Zrośnięte są po kilka w tzw. kłębek .

Korzeń

Spichrzowy.

Zastosowanie

• Roślina uprawna  : Od kiedy to tylko było możliwe, próbowano uszlachetnić buraka, tak by w zależności od potrzeby wytwarzał większy korzeń lub większe liście. Obecnie jest uprawiany na wszystkich kontynentach i w wielu odmianach.
  • Historia uprawy buraka : Po raz pierwszy o buraku wspomina jeden z dokumentów pochodzących z Babilonii . W roku 722 p.n.e. uprawiano go w ogrodach króla Meodaka-baladana, pod nazwą selqu. Około 400 p.n.e. uprawiano buraki w Grecji, a 200 lat później dotarły one na tereny republiki rzymskiej. W czasach Karola Wielkiego i przez resztę średniowiecza uprawiany był burak ćwikłowy jako warzywo liściaste we Francji i Italii, a w Niemczech od XII wieku. W XV wieku odmiana czerwona buraka zawędrowała do Włoch. W 1583 opisano po raz pierwszy w sposób naukowy kilka uprawianych wtedy odmian. W 1747 Andreas Sigismund Marggraf odkrył w burakach sacharozę . W 1753 Karol Linneusz opisał wszystkie gatunki i podgatunki buraków oraz nadał im nazwy łacińskie, obowiązujące do dziś. W 1801 Franz Carl Achard rozpoczął produkcję cukru buraczanego , na Śląsku. Od 1830 rozpoczęto hodowlę buraków według cech zewnętrznych takich jak wielkość korzenia i forma. Olbrzymi wpływ na produkcję buraków miała teoria mineralnego odżywiania roślin, którą ogłosił Justus von Liebig (1803-1873). W 1924 r, Austriak Waldecker rozpoczął pierwsze doświadczenia z otoczkowaniem nasion buraka. W 1934 r. w miejscowości Bordonos w ZSRR odkryto po raz pierwszy pojedyncze jednonasienne rośliny buraków.
• Uprawiany w celach spożywczych jako warzywa .
• Roślina pastewna .
• Wykorzystywany w przemyśle cukrowniczym.

Ładowarko-czyszczarka pobiera buraki z pryzmy, oczyszcza je i ładuje na pojazd

Systematyka

Odmiany hodowlane:

• burak liściowy , boćwina (Beta vulgaris ssp. vulgaris convar. vulgaris var. cicla) – uprawiany dla liści jadalnych, odmiana mało znana w Polsce.
• burak korzeniowy (Beta vulgaris ssp. vulgaris convar. crassa), w uprawie występują jego następujące odmiany:
  • burak cukrowy (Beta vulgaris ssp. vulgaris convar. crassa var. altissima) – uprawiany ze względu na korzeń, który zawiera około 20% cukru.
  • burak ćwikłowy (Beta vulgaris ssp. vulgaris convar. crassa var. conditiva) – roślina warzywna - uprawiana ze względu na korzeń.
  • burak pastewny (Beta vulgaris ssp. vulgaris convar. crassa var. rapacea) - uprawiany na paszę.

Choroby

• Zgorzel liści sercowych i sucha zgnilizna korzeni buraka - choroba wywołana niedoborem boru .

Zobacz też

Kulinaria