Boksyt – ilasta
skała osadowa
składająca się głównie z
wodorotlenków
glinu
(
hydrargilitu
,
bemitu
lub
diasporu
). Zawiera też minerały ilaste,
krzemionkę
,
tlenki
i wodorotlenki żelaza. Nazwa boksyt pochodzi od francuskiego miasta Les Beaux-de-Provence w południowej
Francji
, gdzie w
1821
roku po raz pierwszy odkryto złoża.
Boksyt jest najczęściej koloru czerwonego lub brunatnego, drobnoziarnisty, miękki, słabo spojony lub zwięzły i twardy. W największych ilościach powstaje na miejscu wietrzenia skał glinokrzemianowych w klimacie gorącym. Jest podstawową rudą glinu. Używany też w metalurgii (jako
topnik
) oraz do wyrobu materiałów ogniotrwałych i szybko twardniejących cementów. Boksyt występuje w dwóch odmianach: laterytowej (krzemianowej) i krasowej (węglanowej).
Górnictwo boksytów jest najlepiej rozwinięte w
Australii
– jej udział w
1995
roku w światowej produkcji sięgał aż 39%. Największe złoża, o dużej zawartości
tlenku glinu
(do 60%), są eksploatowane w rejonie
Weipa
nad
Zatoką Karpentaria
, a mniejsze w rejonie
Perth
. Ponad 30% światowej produkcji boksytów przypada na kraje Ameryki Łacińskiej, zwłaszcza na
Jamajkę
(9,9%) i
Brazylię
(8%), a także na
Wenezuelę
,
Surinam
i
Gujanę
. W Afryce wielkim ich producentem jest
Gwinea
(12% światowego wydobycia). Udział pozostałych państw wynosi poniżej 20%, a są wśród nich – między innymi –
Chiny
,
Indie
,
Rosja
,
Kazachstan
. W Europie najwięcej boksytów wydobywa się w
Grecji
(1,7%) i na
Węgrzech
(1%). Znikomą produkcją charakteryzuje się obecnie
Francja
, która jeszcze 10 lat temu należała do liczących się producentów tego surowca. W
Polsce
boksyt występuje m.in. koło
Nowej Rudy
na
Dolnym Śląsku
.
Światowe wydobycie i zasoby boksytów
(dane szacunkowe z 2001)
| Kraj | Wydobycie | Zasoby | Baza zasobów |
| 2000 | 2001 |
|
Australia
| 53 800 | 53 500 | 3 800 000 | 7 400 000 |
|
Brazylia
| 14 000 | 14 000 | 3 900 000 | 4 900 000 |
|
Chiny
| 9 000 | 9 200 | 720 000 | 2 000 000 |
|
Gwinea
| 15 000 | 15 000 | 7 400 000 | 8 600 000 |
|
Gujana
| 2 400 | 2 000 | 700 000 | 900 000 |
|
Indie
| 7 370 | 8 000 | 770 000 | 1 400 000 |
|
Jamajka
| 11 100 | 13 000 | 2 000 000 | 2 500 000 |
|
Rosja
| 4 200 | 4 000 | 200 000 | 250 000 |
|
Surinam
| 3 610 | 4 000 | 580 000 | 600 000 |
|
Stany Zjednoczone
| NA | NA | 20 000 | 40 000 |
|
Wenezuela
| 4 200 | 4 400 | 320 000 | 350 000 |
| Inne kraje | 10 800 | 10 200 | 4 100 000 | 4 700 000 |
| Świat - razem | 135 000 | 137 000 | 24 000 000 | 34 000 000 |
Poniżej tabela pokazująca zmiany w wydobyciu, jakie nastąpiły w kolejnych latach.
Dane obejmują lata 2007 i 2008.
Źródło:
U.S. Geological Survey, Mineral Commodity Summaries, styczeń 2009
| Kraj | Wydobycie | Zasoby | Baza zasobów |
| 2007 | 2008 |
|
Gwinea
| 18 000 | 18 000 | 7 400 000 | 8 600 000 |
|
Australia
| 62 400 | 63 000 | 5 800 000 | 7 900 000 |
|
Wietnam
| 30 | 30 | 2 100 000 | 5 400 000 |
|
Jamajka
| 14 600 | 15 000 | 2 000 000 | 2 500 000 |
|
Brazylia
| 24 800 | 25 000 | 1 900 000 | 2 500 000 |
|
Gujana
| 1 600 | 1 600 | 700 000 | 900 000 |
|
Indie
| 19 200 | 20 000 | 770 000 | 1 400 000 |
|
Chiny
| 30 000 | 32 000 | 700 000 | 2 300 000 |
|
Grecja
| 2 220 | 2 200 | 600 000 | 650 000 |
|
Iran
| - | 500 | - | - |
|
Surinam
| 4 900 | 4 500 | 580 000 | 600 000 |
|
Kazachstan
| 4 800 | 4 800 | 360 000 | 450 000 |
|
Wenezuela
| 5 900 | 5 900 | 320 000 | 350 000 |
|
Rosja
| 6 400 | 6 400 | 200 000 | 250 000 |
|
Stany Zjednoczone
| - | - | 20 000 | 40 000 |
| Inne kraje | 7 150 | 6 800 | 3 200 000 | 3 800 000 |
| Świat - razem | 202 000 | 205 000 | 27 000 000 | 38 000 000 |
Bibliografia
- W. Ryka i A. Maliszewska. Słownik petrograficzny. Wydawnictwa Geologiczne. Warszawa, 1982.
- A. Bolewski i W. Parachoniak. Petrografia. Wydawnictwa Geologiczne. Warszawa, 1982.
