Szkic elementu do malowidła Bitwa pod Anghiari wykonany prawdopodobnie przez samego Leonardo

Szkic wykonany przez nieznanego ucznia Leonarda na podstawie kartonu swego mistrza

Szkic wykonany przez Rubensa na podstawie kartonu Leonarda

Bitwa pod Anghiari - malowidło tworzone w latach 1503 - 06 przez włoskiego artystę renesansowego Leonarda da Vinci .

Zlecenie

Malowidło zostało zlecone przez Signorię do Sali Rady w Palazzo Vecchio (Pałacu Vecchio) we Florencji. Leonardo otrzymał zlecenie dzięki znajomości z Niccolò Machiavellim .

Wykonanie

Prace rozpoczęły się w 1503 r. Leonardo nigdy nie ukończył obrazu. Powstał jedynie karton (który uległ zniszczeniu bądź zaginął). Dzieło (karton umieszczony już w swym miejscu przeznaczenia) przyczyniło się do rywalizacji Leonarda z Michałem Aniołem , który ubiegał się o zlecenie mu przez Signorię malowidła na sąsiedniej ścianie (które ostatecznie otrzymał, lecz go nie zrealizował ze względu na inne kontrakty i wezwanie go przez papieża Juliusza II do Rzymu), obok rozpoczętego już dzieła swego rywala. Gdyby Bitwa pod Anghiari jednak powstała, byłaby ostatnim dziełem Leonarda wykonanym we Florencji.

Według badań przeprowadzonych przez Irvinga Stone’a do swej książki o Michale Aniele Udręka i ekstaza (dokonanych na pod kierunkiem i dzięki pomocy naukowców takich jak Bernard Bernson, Ludwik Goldscheider, Aldo Fortuna, dr Ulrich Middledorf ) malowidło zostało zrealizowane przez Leonarda, lecz uległo zniszczeniu przez źle wykonaną eksperymentalną miksturę jaką artysta zastosował. Zmieszał on mianowicie wosk z rozpuszczalnikiem oraz gumą arabską, a następnie składniki te poddał działaniu gorąca, co spowodowało roztopienie wosku i spłynięcie farb. Była to ponoć zaprawa opisana przez Pliniusza .

Przedstawienie

Według kontraktu na malowidle przedstawione miało być istotne wydarzenie w historii Florencji, uświetniające jej wielkie zwycięstwa. Konkretne wydarzenie wybrał sam artysta. Malarz realistycznie przedstawił w swym dziele pełną dynamizmu i grozy scenę batalistyczną, w której kłębowiska ciał ludzi i koni przeplatają się we wzajemnych uściskach. W ten sposób ukazał swoją wizję wojny. Podobnie zrobił to w jednym ze swych późniejszych szkiców (wykonanym po 1503 roku), który występuje pod nazwą Pazzia bestialissima – Bestialski obłęd (tak właśnie nazywał Leonardo wojnę, co chyba najlepiej obrazującego jego do niej stosunek), który w pewnej mierze nawiązuje zapewne do Bitwy pod Anghiari.

Do naszych czasów zachowały się jedynie rysunki wykonane przez różnych malarzy na podstawie kartonu oraz jeden szkic samego Leonardo. To nie ukończone, a może i nawet nie rozpoczęte dzieło, już inspirowało wielu artystów samym swym zarysem. Najsłynniejsze dziś szkice stworzył Peter Paul Rubens .

Zobacz też

• Leonardo da Vinci
• twórczość malarska Leonarda da Vinci

Bibliografia

• Białostocki, J., Sztuka cenniejsza niż złoto, Wyd. PWN, Warszawa 1969,
• Lessing, M., Leonardo da Vinci’s Pazzia bestialissima, w: The Burlington Magazine for Connoisseurs, Vol. 64, No. 374, maj, 1934
• Rosci, M., Leonardo da Vinci, w: Sztuka świata, t.5, Wyd. Arkady, Warszawa 2006,
• Stone, I., Udręka i ekstaza, Wyd. Czytelnik, Warszawa 1990,