Bitwa koło wyspy Savo II wojna światowa , Wojna na Pacyfiku
USS Quincy w smudze reflektora japońskiego krążownika
Data	9 sierpnia 1942
Miejsce	wody przybrzeżne wyspy Savo, pomiędzy Guadalcanalem a Floridą, archipelag Wysp Salomona
Przyczyna	przeciwdziałanie amerykańskiemu lądowaniu na Guadalcanalu
Wynik	zdecydowane taktyczne zwycięstwo japońskie
Terytorium	Pacyfik
Strony konfliktu   Japonia   Stany Zjednoczone   Australia Dowódcy Gun'ichi Mikawa Richmond Turner Siły 5 ciężkich krążowników 2 lekkie krążowniki 1 niszczyciel 6 ciężkich krążowników 2 lekkie krążowniki 9 niszczycieli Straty lekkie uszkodzenia 38 zabitych 4 krążowniki zatopione 1 krążownik uszkodzony 2 niszczyciele uszkodzone 1023 zabitych

Bitwa koło wyspy Savo - pierwsze ze starć morskich podczas walk o Guadalcanal w czasie II wojny światowej , stoczone w nocy 9 sierpnia 1942 pomiędzy okrętami japońskimi a alianckimi ( amerykańskimi i australijskimi ).

Przed bitwą

O świcie 7 sierpnia oddziały amerykańskie, wspierane przez marynarkę wojenną, wylądowały na uprzednio zajętej przez Japończyków wyspie Guadalcanal w archipelagu Wysp Salomona , spychając oddziały japońskie w głąb wyspy. Dowództwo japońskiej 8. Floty natychmiast podjęło decyzję kontrakcji. W dniach 7-8 sierpnia okręty amerykańskie były atakowane przez lotnictwo z bazy Rabaul, które zatopiło transportowiec USS "George F. Elliot" i uszkodziło niszczyciel "Jarvis". Japończycy stracili 36 samolotów, Amerykanie 19, w tym 14 myśliwców pokładowych.

Już po południu 7 sierpnia zespół okrętów japońskich, pod dowództwem samego dowódcy 8. Floty, wiceadmirała Gunichi Mikawy , wypłynął z bazy w Rabaulu . Zespół składał się z 5 krążowników ciężkich : flagowego " Chokai ", uzbrojonego w 10 dział kalibru 203 mm oraz 4 mniejszych " Furutaka ", " Kako ", " Aoba " i "Kinugasa" z 6 działami 203 mm każdy. W skład zespołu wchodziły też 2 krążowniki lekkie : " Yūbari " i "Tenryū" i 1 niszczyciel "Yunagi". W sumie wiceadmirał Mikawa rozporządzał 34 działami 203-milimetrowymi, 10 działami 140-milimetrowymi, 27 działami 127-milimetrowymi i 120-milimetrowymi oraz ponad 60 wyrzutniami torpedowymi, z czego 48 stanowiły wyrzutnie największego kalibru 609 mm.

Amerykanie w tym czasie w dalszym ciągu prowadzili wyładunek oddziałów i sprzętu ze statków transportowych, osłanianych bezpośrednio przez zespół okrętów Task Force TF-62 kontradmirała Richmonda Turnera . Zespół ten składał się z 6 krążowników ciężkich, 2 lekkich oraz kilkunastu niszczycieli, z czego 3 krążowniki były australijskie. W dalszej osłonie znajdowały się między innymi pancernik i 3 lotniskowce . Amerykanie dowiedzieli się od samolotu rozpoznawczego o zbliżającym się zespole nieprzyjaciela już wieczorem 8 sierpnia, jednak przypuszczali, że Japończycy zaatakują dopiero rano za pomocą lotnictwa, zwłaszcza, że z błędnego meldunku samolotu wynikało, że w zespole znajdują się także transportowce wodnosamolotów. W obawie, żeby nieprzyjaciel nie zagroził najcenniejszym lotniskowcom, admirał Frank Jack Fletcher wycofał amerykańskie lotniskowce na południe.

Bitwa

Admirał Mikawa, zbliżając się z dużą szybkością od zachodu, postanowił zaatakować natychmiast w nocy, obawiając się amerykańskiego lotnictwa w dzień. Niezauważeni przez dwa amerykańskie dozorujące niszczyciele, Japończycy w szyku torowym wpłynęli w przesmyk pomiędzy Guadalcanalem a małą wysepką Savo.

Po minięciu Savo z lewej burty, około godziny 1.37 w nocy 9 sierpnia, Japończycy natknęli się w odległości 4,5 km na południowy zespół patrolujących alianckich okrętów, w składzie dwóch ciężkich krążowników i dwóch niszczycieli. Japończycy, wciąż niedostrzeżeni, wystrzelili torpedy, które okazały się jednak niecelne, po czym ok. godziny 1.42 otwarli ogień. W ciągu 2 minut wyłączony został z walki australijski krążownik HMAS "Canberra", trafiony 24 pociskami. Trafienie w mostek zabiło między innymi dowódcę okrętu kmdr. F.E. Gettinga, trafienie w maszynownię zatrzymało płonący okręt i odcięło dopływ prądu. Działa "Canberry", pomimo, że zostały zwrócone na burtę, nie zdążyły otworzyć ognia - oddano tylko jeden strzał^[1]. Ostrzał japońskich okrętów podjął natomiast od razu niszczyciel USS "Patterson", który dostrzegł je jako pierwszy, lecz nie zdołał odpalić torped, a sam został uszkodzony przez lekkie krążowniki "Yubari" i "Tenryu". Uszkodził jednak lekko krążownik "Kinugasa"^[1]. Niszczyciel USS "Bagley" zdołał odpalić 4 torpedy, które nie miały jednak szans trafić japońskich okrętów (nie jest jednak wykluczone, że część tej salwy trafiła krążownik "Canberra)^[1]. Japoński zespół podążał dalej, natykając się na płynący w pewnej odległości za "Canberrą" i prawie niezaalarmowany krążownik USS "Chicago". Po wymanewrowaniu kilku zauważonych torped, około 1.47 kolejna torpeda (najprawdopodobniej z niszczyciela "Yunagi") trafiła z lewej burty i urwała krążownikowi część dziobu , jeszcze jedna trafiła, lecz nie wybuchła^[1]. Uszkodzony okręt, ostrzelany dodatkowo przez japońskie krążowniki, starał się kontynuować bój, oddając kilka mało skutecznych strzałów do zauważonego w świetle reflektorów ostatniego w szyku niszczyciela, lecz japoński zespół już wówczas odpłynął na północ. Zaskoczony i nie do końca zorientowany w sytuacji dowódca "Chicago" komandor Howard Bode popełnił następnie błąd, nie alarmując o ataku pozostałych okrętów.

Tymczasem amerykański północny zespół, składający się z 3 ciężkich krążowników typu New Orleans: USS "Astoria", "Quincy" i "Vincennes", patrolował pomiędzy Savo a północną wyspą Florida. Amerykanie wprawdzie usłyszeli w oddali wystrzały i wybuchy podwodne, lecz zignorowali je jako odgłosy artylerii przeciwlotniczej lub wybuchów bomb głębinowych. Około godziny 1.53, japoński zespół, płynąc na północ, zauważył amerykańskie okręty i oświetlając reflektorami kompletnie zaskoczonego przeciwnika, otworzył do nich ogień. W ciągu kilkunastu minut wszystkie trzy krążowniki amerykańskie zmieniły się w płonące wraki. "Quincy" i "Vincennes" zostały ponadto trafione torpedami i oba zatonęły przed godziną 3. "Quincy" zdołał przy tym uszkodzić lekko krążownik " Chokai ".

Podsumowanie

Amerykańskie niszczyciele zdejmują załogę z uszkodzonej "Canberry"

Po godzinie 2 zespół japoński opuścił bez strat pole boju, odpływając na zachód i uszkadzając jeszcze patrolujący niszczyciel USS "Ralph Talbot". Następnego dnia zatonęły ciężko uszkodzone "Astoria" i "Canberra", ten ostatni musiał być dobity torpedami. Na skutek bitwy zginęło 1023 marynarzy amerykańskich i australijskich (709 zostało rannych) oraz 38 japońskich (33 rannych). Zatopione zostały 4 krążowniki alianckie, a jeden uszkodzony oraz uszkodzono dwa niszczyciele.

Wśród przyczyn amerykańskiej klęski były zaniedbania w komunikacji między okrętami, zlekceważenie zbliżania się wykrytego japońskiego zespołu, niedocenienie możliwości i umiejętności przeciwnika, a także znużenie załóg, połączone ze świetnym wyszkoleniem w nocnych walkach i śmiałym dowodzeniem po stronie japońskiej.

Błyskotliwy sukces japoński nie został jednak wykorzystany, gdyż Japończycy, chcąc ujść spod ewentualnych ataków lotnictwa, nie zniszczyli bezbronnych już statków transportowych u brzegów Guadalcanalu. 9 sierpnia w dzień japońskie lotnictwo zatopiło uszkodzony wcześniej niszczyciel USS "Jarvis". Z kolei podczas powrotu japońskich okrętów do bazy, 10 sierpnia krążownik " Kako " został zatopiony przez amerykański okręt podwodny S-44 (zginęło 34 marynarzy, 48 rannych).

W nocy z 11 - 12 października doszło na tym samym akwenie do bitwy koło przylądka Esperance .

Zestawienie sił

• † - okręty zatopione
• # - okręty uszkodzone, ## - poważnie
• kursywa - okręty, które nie brały żadnego udziału w starciu

Japończycy - 8. Flota

Dowódca - wadm. Gunichi Mikawa

• krążownik ciężki " Chokai "# (okręt flagowy)
• 6. dywizjon krążowników (kadm. Aritomo Goto)
  • krążowniki ciężkie: " Aoba " (okręt flagowy), " Furutaka ", " Kako ", "Kinugasa"#

• 18. dywizjon krążowników (kadm. Mitsuharu Matsuyama)
  • krążowniki lekkie: "Tenryū" (okręt flagowy), " Yūbari "

• osłona - niszczyciel "Yunagi" (typ Kamikaze)

Alianci - Task Force 62

Dowódca - kadm. Richmond Turner

• Task Group 62.6 - osłona zachodnia (kadm. Victor Crutchley)
  • Dozór radarowy
    • niszczyciele: USS "Blue", "Ralph Talbot"
  • Grupa południowa (kadm. Victor Crutchley)
    • krążowniki ciężkie: HMAS "Australia" (okręt flagowy), HMAS "Canberra"†, USS "Chicago"#
    • niszczyciele: USS "Bagley", "Patterson"#
  • Grupa północna (kmdr Frederick Riefkohl)
    • krążowniki ciężkie: USS "Vincennes"† (okręt flagowy), "Astoria"†, "Quincy"†
    • niszczyciele: USS "Helm", "Wilson"

• Task Group 62.4 - osłona wschodnia (kadm. Norman Scott)
  • krążownik przeciwlotniczy USS "San Juan" (okręt flagowy)
  • krążownik lekki HMAS "Hobart"
  • niszczyciele: USS "Monssen", "Buchanan"

• bez przydziału (uszkodzony)
  • niszczyciel USS "Jarvis"

Przypisy

Bibliografia