Bielmo (endosperm) – di- lub tri- lub pentaploidalna (2n, 3n, 5n zależnie od rodziny, lub w wyniku endomitoz w dojrzałym bielmie – wielokrotność tych wartości) tkanka miękiszowa w nasionach roślin okrytonasiennych powstająca w trakcie procesu podwójnego zapłodnienia po połączeniu jednego z jąder plemnikowych z wtórnym jądrem woreczka zalążkowego (typowa sytuacja – wtedy bielmo jest triploidalne). Cytoplazmę pierwszej komórki bielma stanowi pozostałość woreczka zalążkowego po utworzeniu i oddzieleniu się błonami komórki jajowej , synergid i antypod . U roślin jednoliściennych bielmo jest głównym źródłem substancji pokarmowych w dojrzałym nasieniu. U roślin dwuliściennych bielmo zostaje zużyte przez rozwijający się zarodek, który następnie gromadzi substancje pokarmowe w liścieniach .

Rodzaje bielma

• jądrowe (nuklearne) – tworzy się w wyniku podziałów mitotycznych jąder komórkowych , którym nie towarzyszą cytokinezy . Cytokinezy i tworzenie się ścian komórkowych zachodzą później. Bielmo to jest cieczą, jego przykładem jest mleko kokosowe w owocach palmy kokosowej ( kokosach );
• komórkowe (cellularne) – powstaje, gdy po mitozie jąder komórkowych zachodzi cytokineza;
• heolobialne (od nazwy Helobiae – w dawniejszych systemach określenie podklasy jednoliściennych odpowiadającej wyróżnionej w systemie Reveala podklasie żabieńcowe Alismatidae) – po pierwszym podziale mitotycznym ściana komórkowa dzieli centralną komórkę woreczka zalążkowego na dwie nierówne komórki potomne. Dalszy rozwój bielma w komórce mikropylarnej zachodzi wg typu jądrowego, a w części chalazalnej – wg typu komórkowego.

Funkcja bielma

Bielmo jest tkanką spichrzową, gromadzącą materiały zapasowe dla rozwijającego się zarodka . Substancje te powstają w częściach asymilacyjnych rośliny, następnie doprowadzane są do tkanek w sąsiedztwie woreczka zalążkowego. U wielu roślin, w celu wykorzystania tych substancji, powstają w bielmie ssawki ( haustoria ), które mogą przerastać różne części zalążka (ośrodek, chalazę, osłonki) a także ścianę zalążni i stąd czerpać materiały zapasowe. Bielmo może magazynować:

• węglowodany , głównie skrobię , gromadzoną w leukoplastach ; komórki zawierające skrobię są u większości roślin martwe. Rzadziej gromadzone są hemicelulozy w ścianach komórkowych ;
• białka , gromadzone w postaci ziaren aleuronowych w żywych komórkach lub w formie bezpostaciowych glutenów ;
• tłuszcze , występujące w formie olejów.

Bibliografia