|
Antiochia Syryjska
Antiochia Syryjska - dla odróżnienia dla innych Antiochii zwana Antiochią Syryjską, a w starożytności Antiochią koło Dafne (gr. Antiocheia, tur. Antakya) - miasto w południowo-wschodniej Turcji, nad rzeką Orontes (Asi), 40 km od brzegu Morza Śródziemnego, u podnóża góry Silpius (Habib an-Nadżar).
Ośrodek administracyjny prowincji Hatay. 180 tys. mieszkańców (szacunek z 2003), 124 tys. mieszkańców (1990). Zakłady przemysłu metalowego (złoża rud żelaza), chemicznego, spożywczego i włókienniczego, ośrodek rzemiosła garbarskiego i handlu cytrusami, węzeł drogowy.
Muzeum z unikalnym zbiorem mozaik rzymskich i bizantyjskich. Zabytki: rzymski most, pozostałości ogromnych rzymskich murów obronnych, bizantyjska cytadela, wykuty w skale kościół świętego Piotra.
Historia
Czasy Seleucydów
Antiochia nie ma tak starożytnego rodowodu, jak inne miasta Bliskiego Wschodu, co nie znaczy, że jest miastem młodym. Została założona około 300 roku p.n.e.[1] przez Seleukosa I Nikatora, który nazwał ją na cześć swego ojca Antiocha - jednego z wodzów Aleksandra Macedońskiego.
Architekt Ksenariusz bezbłędnie wybrał miejsce dla założenia miasta - na brzegu rzeki Orontes, zaraz za jej przełomem przez łączące się nieopodal pasma Libanu i Antylibanu, na żyznej równinie u stóp góry Silpius, na skrzyżowaniu szlaków handlowych z północy na południe i ze wschodu na zachód.
Wcześniej w pobliżu tego miejsca istniały inne miasta - huryckie Alalach, zniszczone około 1200 roku p.n.e. i Antygonia, stolica konkurenta Seleukosa I - Antygona, zburzona po jego klęsce w 301 p.n.e.
Seleukos osiedlił w Antiochii swoich macedońskich żołnierzy oraz grupę Żydów z Palestyny, którym zagwarantował równouprawnienie z Grekami.
Antiochia została stolicą państwa Seleucydów i niemal od razu stała się ośrodkiem handlu. Portem Antiochii było miasto Seleucja Pieria u ujścia Orontesu. Pobliskie (8 km na południowy wschód) miasto Dafne (dziś Harbiye) ze słynną świątynią Apollina stało się wkrótce podmiejskim osiedlem bogaczy.
Czasy rzymskie
W 64 p.n.e. Antiochia została zajęta przez wojska rzymskie pod wodzą Pompejusza i stała się stolicą rzymskiej prowincji Syrii. Antiochię obdarzono wówczas szerokim samorządem. Pod rządami Rzymu miasto rozkwitło i stało się największą metropolią Syrii, jej militarną, gospodarczą i kulturalną stolicą.
Miasto rozbudowało się odpowiednio do swej rangi - powstały wielkie świątynie, forum, teatr, amfiteatr, biblioteka, łaźnie, akwedukty i inne budowle użytku publicznego. Dwie główne ulice miasta, krzyżujące się pod kątem prostym, zostały ozdobione posągami i kolumnadami. Zbudowano pięć mostów przez Orontes, z których do dziś ostał się jeden. Dobrobytowi miasta nie zaszkodziły dwa katastrofalne trzęsienia ziemi w połowie I wieku ani następne w 115, podczas którego o mało nie zginął cesarz Trajan. Podczas wojen partyjskich pod koniec swego panowania uczynił on Antiochię główną bazą wypadową rzymskich wojsk. W czasach bizantyjskich powstał pałac cesarski i hipodrom.
Ogromne miasto stało się kosmopolityczne, choć zawsze dominowali w nim Grecy. W Antiochii krzyżowały się wpływy najeźdźczych kultur rzymskiej i greckiej (hellenistycznej), miejscowej kultury syryjskiej (aramejskiej) i infiltrującej ze wschodu kultury perskiej. W wyniku ożywionych kontaktów handlowych w mieście pojawiali się goście nawet z Indii i Chin. W ślad za pieniędzmi do miasta ściągali również uczeni.
W Antiochii współżyły różne religie pogańskie. Mieszkańcy miasta słynęli ze sprytu i bezczelności. W odwecie za nieprzychylne przyjęcie kolejni rzymscy cesarze często pozbawiali Antiochię jej przywilejów - np. stolicę Syrii przeniesiono na jakiś czas do Laodycei. Natomiast luksusy i zepsucie Antiochii stały się w świecie śródziemnomorskim przysłowiowe.
Według Józefa Flawiusza Antiochia stała się trzecim co do wielkości miastem imperium rzymskiego. Strabon pisał, że była niewiele mniejsza od Aleksandrii. W I wieku Diodor Sycylijski szacował ludność Antiochii na 300 tysięcy wolnych ludzi. W IV wieku święty Jan Chryzostom szacował ludność miasta na 200 tysięcy ludzi, nie licząc dzieci i niewolników. Współczesne szacunki liczby ludności Antiochii w okresie jej rozkwitu wahają się od 500 do 800 tysięcy ludzi.
W 260 Antiochia wpadła w ręce Persów, lecz Rzymianie pod wodzą Aureliana wkrótce ją odzyskali i odbudowali z wojennych zniszczeń.
Okres bizantyjski
Po podziale cesarstwa rzymskiego w 395 roku Antiochia znalazła się we wschodniej części imperium. W 525 miasto ucierpiało od wielkiego pożaru, a w 526 i w 528 - od trzęsień ziemi, jednak od razu odbudowano zniszczone dzielnice. W 540 na krótko zdobyli je i całkowicie zburzyli Persowie. Miasto odbudował cesarz Justynian I Wielki, ale już jako znacznie mniejsze. Persowie ponownie zdobyli Antiochię w 611.
Armia Bizancjum miasto ponownie odzyskała, by w 637 utracić je na rzecz Arabów. Od tego czasu zaczął się upadek miasta, które na trwale zostało odcięte granicami od dotychczasowych szlaków handlowych i spadło do roli ośrodka regionalnego. W 969 bizantyjski cesarz Nicefor Fokas odbił Antiochię, lecz miasto nie odzyskało już dawnego znaczenia.
Księstwo Antiochii
W 1085 Antiochię zdobyli podstępem Turcy Seldżuccy.
3 czerwca 1098, po oblężeniu trwającym od 20 października 1097, miasto (z wyjątkiem cytadeli) zdobyli krzyżowcy pierwszej krucjaty (przyczyniła się do tego zdrada jednego z dowódców obrony, Firuza). Już tydzień później sami zostali w nim oblężeni przez turecką armię atabega Mosulu Kurbughi. Bitwa pod murami miasta 28 czerwca 1098 przyniosła druzgocące zwycięstwo krzyżowcom, którzy przy okazji opanowali również cytadelę. W ten sposób Antiochia dostała się pod władzę normańsko-sycylijskiego wodza krucjaty Boemunda z Tarentu.
Po kampanii 1098/1099 roku Boemund wrócił do miasta i z jego okolic stworzył Księstwo Antiochii. Księstwo to, rozciągające się od Aleksandretty po Latakię, stało się najpotężniejszym z państw łacińskich w Ziemi Świętej.
Pod władzą Egiptu i Osmanów
W 1268 miasto zostało zdobyte i złupione przez wojska mameluckiego sułtana Egiptu Bajbarsa, które zburzyły wszystkie większe budynki i zmasakrowały mieszkańców. Był to morderczy cios dla miasta, które utraciło jakiekolwiek znaczenie i na kilka stuleci spadło do rangi osiedla, zwłaszcza że w 1401 kolejnych zniszczeń dokonały mongolskie wojska Tamerlana. Funkcje miejskie Antiochii przejęła pobliska Aleksandretta.
Już jako niewielkie miasto Antiochia została włączona w skład Imperium Ottomańskiego w 1516. W latach 1832-1840 miastem władał wicekról Egiptu Muhammad Ali. W 1872 Antiochia zostało mocno zniszczona przez trzęsienie ziemi. W latach 1920-1938 miasto należało do francuskiej mandatowej Syrii wraz z sandżakiem Aleksandretty, który w latach 1938-1939 tworzył efemeryczną republikę Hatay, a w 1939 został włączony do Turcji.
Antiochia i chrześcijaństwo
Antiochia Syryjska stała się drugim (chronologicznie) po Jerozolimie ośrodkiem chrześcijaństwa, jeszcze w czasach biblijnych - po ukamienowaniu świętego Szczepana diakona, rozproszeniu się gminy jerozolimskiej i zburzeniu Jerozolimy w 70 roku.
Zapewne w wyniku specyficznej sytuacji narodowościowej (liczna kolonia żydowska, która nawróciła na judaizm wielu Greków) Antiochia stała się również miejscem pierwszego ważnego przełomu doktrynalnego w chrześcijaństwie - to tam doszło do definitywnego odejścia chrześcijaństwa od mozaizmu.
W Antiochii nauczali święty Piotr Apostoł i święty Barnaba, a około roku 50 miasto było punktem wyjścia dla podróży misyjnych świętego Pawła Apostoła. W miarę rozwoju hierarchii kościelnej biskupi Antiochii szybko stali się metropolitami, a następnie patriarchami, rządzącymi kościołem całej Azji (później ich władza została terytorialnie ograniczona).
Kościół Antiochii i powstała wokół niego szkoła teologiczna odgrywały doniosłą rolę w sporach doktrynalnych w pierwszych wiekach istnienia kościoła. Do IV wieku w mieście dochodziło do sporów chrześcijańsko-żydowskich, przeradzających się nawet w zamieszki. Słynne były kościoły Antiochii - bazylika powstała jeszcze w czasach apostolskich, była pogańska świątynia Fortuny (Tychaeion) obrócona w kościół i zdobiona niesłychanie bogato bazylika cesarza Konstantyna.
Antiochia dziś
Dzisiejsza turecka Antakya nie ma nic wspólnego ze starożytną Antiochią - poza niewielką społecznością chrześcijan. Zajmuje tylko drobny fragment starożytnego miasta, którego większa część spoczywa pod osadami rzecznymi. Oprócz tego miasta na terenie tym istnieje jeszcze kilka wsi.
Inne hasła zawierające informacje o "Antiochia Syryjska":
Neoplatonizm
...
Cesarze rzymscy
...
Łukasz Ewangelista
Łukasz Ewangelista
apostoł
ewangelista
Data urodzeniaw
I wieku
(?)
Antiochia Syryjska
Data śmierci ?
Beocja
Kościół / wyznanie
katolicki
,
prawosławny
Wspomnienie
18 października
(kat.)
31 października
i
17 stycznia
...
II wyprawa krzyżowa
...
Platonizm
...
Wojna libańska
...
Historia chrześcijaństwa
chrześcijaństwa.Najważniejsze wspólnoty chrześcijańskie w tamtym okresie to – oprócz Judei –
Damaszek
,
Antiochia Syryjska
,
Cezarea
,
Ikonium
,
Efez
,
Ateny
,
Laodycea
,
Filadelfia (Bizancjum)
,
Korynt
,
Tesaloniki
,
Smyrna
, ...
Nisibis
...
Kayseri
biskupem eparchii NMP z
Nareg
(
ang.
) w Nowym Jorku[8]. Zobacz też
Park Narodowy Göreme
Antiochia Syryjska
Mopsuestia
Filadelfia
Efez
Grzegorz z Nyssy
Makryna Młodsza
Bibliografia
Catholic Encyclopedia
Przypisy↑ S. VAILHÉ:
Cesarea
(
ang.
). W: ...
Şanlıurfa
ośrodkiem przemysłu i handlu, a także centrum administracyjnym
prowincji Şanlıurfa
(
ang.
). Zobacz też
Nisibis
Antiochia Syryjska
Melchici
Peszitta
BibliografiaM. Tycner-Wolicka, Opowieść o wizerunku z Edessy. Cesarz Konstantyn Porfirogeneta ...
Inne lekcje zawierające informacje o "Antiochia Syryjska":
007. Palestyna (plansza 2)
...
012. Islam (plansza 8)
...
030a Wyprawy Krzyżowe (plansza 17)
...
|
