Bezrobocie
BezrobocieBezrobocie jest
zjawiskiem
społecznym polegającym na tym, że część ludzi zdolnych do
pracy
i deklarujących chęć jej podjęcia nie znajduje faktycznego zatrudnienia z różnych powodów. Pod pojęciem bezrobotnego można rozumieć osobę niezatrudnioną, nie prowadzącą działalności gospodarczej i nie wykonującą innej pracy zarobkowej, zdolną i gotową do podjęcia zatrudnienia (w pełnym lub niepełnym wymiarze czasu pracy). Jest to szeroka definicja. Natomiast wąską stosują państwowe
Urzędy Pracy
(powiatowe lub wojewódzkie). I tak bezrobotnym w rozumieniu przepisów Ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy[1] jest osoba poszukująca zatrudnienia, która: - ukończyła 18 rok życia (
pełnoletnia
),
- nie ukończyła 60 lat w przypadku kobiet i 65 lat w przypadku mężczyzn,
- aktualnie nie uczy się na żadnym szczeblu kształcenia lub nie jest skierowana na szkolenie przez PUP,
- jest zameldowana lub pozostaje w naszym kraju legalnie lub jej pobyt może zostać zalegalizowany (azyl polityczny, karta stałego lub czasowego pobytu, obywatele UE).
Długotrwałe bezrobocie to pozostawanie bez pracy przez okres co najmniej 12 miesięcy w ciągu ostatnich 24 miesięcy.
Stopa bezrobocia
jest to iloraz bezrobotnych przez aktywnych zawodowo w danej kategorii ludności. Aktywni zawodowo definiowani są przez
GUS
jako osoby pracujące plus osoby poszukujące pracy plus bezrobotni plus niepełnosprawni (z możliwością zatrudnienia w niektórych zawodach). Natomiast do aktywnych zawodowo cywili nie wlicza się pracowników: wojska, policji oraz służb ochrony państwa. - Faza 1Obawa utraty pracy – pobudzenie, zmiany
nastroju
,
labilność emocjonalna
;
- Faza 2Szok po utracie pracy – poczucie klęski, krzywdy, upokorzenie,
lęk
przed przyszłością, przygnębienie;
- Faza 3Wchodzenie w sytuację bezrobocia i optymizm – efekt urlopu, traktowanie sytuacji jako przejściowej, aktywność, wiara w sukces;
- Faza 4Pesymizm i rezygnacja – negatywne reakcje emocjonalne, problemy zdrowotne i finansowe;
- Faza 5
Fatalizm
i
apatia
, dopasowanie do sytuacji – poczucie beznadziejności, dążenie do izolacji społecznej, redukcja oczekiwań życiowych i zainteresowań.
Bezrobocie w rozumieniu prawaW
Polsce
, w sensie prawnym, bezrobotnym jest osoba
niezatrudniona
i niewykonująca innej pracy zarobkowej, zdolna i gotowa do podjęcia zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy, nie ucząca się w szkole w systemie dziennym, zarejestrowana we właściwym powiatowym urzędzie pracy, jeżeli: - ukończyła 18 lat, z wyjątkiem młodocianych absolwentów,
- kobieta nie ukończyła 60 lat, a mężczyzna 65 lat,
- nie nabyła prawa do
emerytury
,
renty inwalidzkiej
,
- nie jest właścicielem lub posiadaczem nieruchomości rolnej o powierzchni pow. 2 ha przeliczeniowych,
- nie jest osobą niepełnosprawną, której stan zdrowia nie pozwala na podjęcie zatrudnienia nawet w połowie wymiaru czasu pracy,
- nie jest osobą tymczasowo aresztowaną i nie odbywa kary pozbawienia wolności,
- nie uzyskuje miesięcznie dochodu w wysokości przekraczającej połowę najniższego wynagrodzenia,
- nie pobiera
zasiłku stałego
, lub
renty socjalnej
.
Podstawowym miernikiem wielkości bezrobocia jest stopa bezrobocia, czyli stosunek liczby bezrobotnych zarejestrowanych do liczby ludności aktywnej zawodowo (tj. pracującej i bezrobotnej łącznie) wyrażony w procentach. W innych krajach używa się innych kryteriów, przez co porównywanie stopy bezrobocia pomiędzy państwami jest trudne. Stopa bezrobocia nie jest szczególnie precyzyjną miarą. Można temu zaradzić na kilka sposobów, np. ustalając międzynarodowe standardy mierzenia bezrobocia, bądź używając innych mierników takich jak stosunek ilości zatrudnionych do ludności w wieku ekonomicznie czynnym. Przyczyny bezrobociaIstnieje wiele powodów, dla których osoby chcące pracować i zdolne do pracy nie znajdują zajęcia odpowiadającego ich aspiracjom i wymaganiom finansowym: - Między zakończeniem pracy w poprzednim miejscu pracy, a jej podjęciem w nowym mija pewien czas. Ten typ bezrobocia określa się mianem
bezrobocia frykcyjnego
i jest ono zazwyczaj niskie a także nie ma większego wpływu na gospodarkę.
- Osoby poprzednio pracujące mogły stracić pracę ze względu na przekształcenia gospodarcze, zmiany technologiczne czy upadek całych gałęzi przemysłu (
bezrobocie strukturalne
). W Polsce na początku lat 90. XX wieku była to bardzo duża grupa, co spowodowane było między innymi nadmiernym zatrudnieniem w okresie gospodarki planowanej a także
restrukturyzacją
przemysłu. Do tej grupy bezrobotnych należą m.in.
górnicy
,
hutnicy
, stoczniowcy, pracownicy
PGR
-ów. Duża liczba bezrobotnych, bez odpowiednich kwalifikacji, na niewielkim obszarze powoduje, że gospodarka
regionu
(często osłabiona upadkiem firm, w których bezrobotni poprzednio pracowali) nie może stworzyć wystarczająco szybko miejsc pracy i wchłonąć bezrobotnych. Bezrobocie takie utrzymuje się przez wiele lat na wysokim poziomie.
- Osoby które zakończyły edukację, ale nie mają jeszcze doświadczenia zawodowego nie są poszukiwaną grupą zawodową (z wyjątkiem niektórych specjalności). Wymagają one długiego szkolenia i nabywania doświadczenia, będąc przez ten czas mało
produktywnymi
. Z tego powodu
absolwenci
często nie mogą znaleźć pracy nawet, jeśli istnieje popyt na pracowników w danej
branży
.
- Miejsca pracy mogą znajdować się gdzie indziej, niż poszukujący pracy pracownicy. Ze względu na niewielką
mobilność
ludności (np. niechęć do przeprowadzki do miasta i trudności takiej przeprowadzki) oraz wysokie koszty dojazdu osobom takim trudno znaleźć zatrudnienie.
- Osoby potrafiące wytworzyć
wartość dodaną
na poziomie X, a których koszt zatrudnienia (
płaca minimalna
,
podatki
, składki na
ubezpieczenia społeczne
, koszty przeszkoleń i inne) są większe od X nie znajdą zatrudnienia. Obniżenie
podatków
lub płacy minimalnej może spowodować zwiększenie zatrudnienia w tej grupie, jest jednak politycznie kontrowersyjne.
-
Pracodawcy
mogą obawiać się zatrudniania osób, pomimo że aktualnie potrzebują siły roboczej, ze względu na trudność ich zwolnienia kiedy
popyt
będzie mniejszy. Sytuację tę rozwiązać mogą w pewnym stopniu inne formy zatrudniania, takie jak
umowy na czas określony
,
umowy o dzieło
, czy
zlecenia
.
Czynniki wpływające na zjawisko bezrobociaNa rozmiar zjawiska bezrobocia wpływ mają czynniki społeczne, ponieważ jest to zjawisko wytworzone w społeczeństwie. Rozmiar bezrobocia zależy od systemu gospodarczego i aktualnie prowadzonej
polityki
krajowego rynku pracy. Związane jest zwykle z poziomem nowych inwestycji i trwałym zatrudnianiem pracowników w nowo powstałych i nowoczesnych zakładach pracy sektora publicznego lub prywatnego. Istnieją problemy z zebraniem rzetelnych danych: - Osoby pracujące nielegalnie mogą rejestrować się jako bezrobotne celem osiągnięcia korzyści z systemu pomocy społecznej.
- Osoby zdolne do pracy, którym niesłusznie przyznano
zasiłki
z tytułu niezdolności do
pracy
nie pracują choć są zdolne do pracy, nie znajdują się jednak w statystykach bezrobocia. Według niektórych szacunków jest to w Polsce bardzo powszechne zjawisko.
- W gospodarce centralnie planowanej, a rzadziej w rynkowej, zatrudnienie jest niewspółmiernie duże do potrzeb firmy. Jest to tzw.
bezrobocie ukryte
. Osoby te można byłoby zwolnić nie powodując większych strat w gospodarce, nie figurują one jednak w statystykach bezrobocia.
Ekonomiczne skutki bezrobociaZgodnie z
prawem Okuna
, okresy, w których poziom bezrobocia jest wysoki, to okresy, w których faktyczny poziom
PNB
spada poniżej jego poziomu potencjalnego. A zatem wysokiemu poziomowi bezrobocia towarzyszy wysoki poziom produktu, którego wytworzenia zaniechano – zupełnie tak samo jak gdyby tę właśnie ilość zmarnotrawionych, nie wytworzonych samochodów, środków żywności i budynków po prostu utopiono w odmętach oceanu. Jak wielkie jest marnotrawstwo wynikające z wysokiego bezrobocia? Straty ponoszone w okresach wysokiego bezrobocia to największe udokumentowane marnotrawstwo we współczesnej gospodarce. Są one wielokrotnie większe od szacowanych strat wynikających z nieefektywności (zbędnych strat) w następstwie monopolu czy też marnotrawstwa wywołanego stosowaniem ceł i kontyngentów w wymianie zagranicznej. Szacuje się, że na każdy procent, o jaki faktyczna stopa bezrobocia przewyższa
naturalną stopę bezrobocia
, realny
PKB
jest niższy o 3% od PKB potencjalnego przy pełnym wykorzystaniu zdolności produkcyjnych[]. Pozytywne skutki bezrobocia- korzystny wpływ na konkurencyjność na
rynku pracy
, stymulacja wzrostu poziomu wykształcenia i kwalifikacji zawodowych wśród osób poszukujących pracy,
- wzrost motywacji do kształcenia, do zwiększania nakładów na inwestycje w kapitał ludzki, co prowadzi do przyspieszenia procesów długofalowego
wzrostu gospodarczego
kraju,
- możliwość realokacji zasobów ludzkich przy głębokich przemianach strukturalnych gospodarki z zawodów nieopłacalnych i nieefektywnych do zawodów nowoczesnych i efektywnych,
- walka z
inflacją
, wyższy poziom bezrobocia oznacza bowiem osłabienie pozycji pracowników i związków zawodowych w przetargach płacowych z pracodawcami, co z kolei prowadzi do zmniejszenia presji na wzrost płac. Wzrost bezrobocia osłabia także dynamikę
popytu
na towary, która odgrywa rolę w kształtowaniu
inflacji
,
- wzrost motywacji pracowników do bardziej efektywnej i solidnej pracy oraz ograniczenie nadmiernej fluktuacji kadr, przez co dochodzi do racjonalizacji zatrudnienia i poprawy efektywności gospodarowania'
- zainteresowanie elastycznymi formami pracy w tym
wolontariatem
jako elementem Indywidualnego Planu Działania osoby bezrobotnej zawieranym z doradcą zawodowym.
Instrumenty aktywizacji zawodowej Rodzaje bezrobociaPrzypisy Zobacz też Źródła- E. Kwiatkowski, Bezrobocie. Podstawy teoretyczne, wyd. PWN, Warszawa 2002
Linki zewnętrzne
Inne hasła zawierające informacje o "Bezrobocie":
Dwudziestolecie międzywojenne na świecie
...
Wittenberga
w 1989 kondycja gospodarcza miasta znacznie się pogorszyła. Zamknięto wiele zakładów przemysłowych, Bezrobocie stale rosło. Wiele osób zmuszonych było opuścić miasto w poszukiwaniu pracy ...
Narodowy socjalizm
...
1932
...
Adres zameldowania
...
Niezależny Samorządny Związek Zawodowy "Solidarność"
...
1933
...
Anarchizm
...
Mobilność
...
Państwo opiekuńcze
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Bezrobocie":
203 Okres międzywojenny na świecie. Postęp techniczny i kryzys gospodarczy (plansza 12)
...
216 Gospodarka II Rzeczypospolitej (plansza 10)
...
217. Struktura demograficzna Polski (plansza 17)
...
|