Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Bet Szean

Bet Szean

Na mapach: 32°30'N 35°30'E / 32.5, 35.5

Bet Szean
בית שאן
Herb
Herb Bet Szean
Państwo   Izrael
Dystrykt Dystrykt Północny
Powierzchnia 7,1 km²
Położenie32° 30' N
35° 30' E
Wysokość-120 m n.p.m.
Ludność (2007)
•  liczba ludności
•  gęstość

16 500[1]
2 324 os./km²
Nr kierunkowy +972 4
Kod pocztowy 19150
Położenie na mapie Izraela

Bet Szean
בית שאן
Scytopolis (Bet Szean) w Dekapolu.
Ruiny Bet Szean.
Panorama Doliny Bet Sze'an.

Bet Szean ( hebr. בית שאן; arab. بيسان) - miasto położone w Dystrykcie Północnym w Izraelu . Z powodu swojego geograficznego położenia na skrzyżowaniu szlaków handlowych Doliny Jordanu i Doliny Jezreel odegrało ważną rolę historyczną. Na przestrzeni wielowiekowej historii było nazywane: Scytopolis, Nysa i Beisan. We współczesnych czasach również odgrywa ważną rolę, będąc regionalnym centrum w Dolinie Bet Szean.

Spis treści

Historia

Położenie geograficzne miasta Bet Szean decydowało o jego strategicznym znaczeniu. Miasto kontrolowało skrzyżowanie najważniejszych dróg w Dolinie Jordanu i Dolinie Jezreel. Przejęcie kontroli nad tym miejscem, pozwalało najeźdźcom dotrzeć do wybrzeża Morza Śródziemnego , a także do Galilei i Jerozolimy .

Pierwsze wzmianki o Bet Szean pochodzą z XV wieku p.n.e. . Zostało ono wówczas wymienione w liście miast zdobytych przez faraona Tutmozisa III ( świątynia Amona w Karnaku ) oraz w listach z Amarny [2]. Biblia wspomina o jego istnieniu w 1 Księdze Królewskiej , gdy opisuje, że na murach tego kananejskiego miasta zawieszono ciało izraelskiego króla Saula po nieudanej bitwie z Filistynami [3]. Miasto zostało zdobyte przez Izraelitów dopiero za czasów podbojów króla Dawida i włączone w granice jego królestwa. W okresie panowania Salomona był to ważny ośrodek administracyjny, którego budynki zostały zniszczone podczas asyryjskiego podboju dokonanego przez Tiglatpilesara III [4].

Scytopolis

W epoce hellenistycznej zmieniono nazwę miasta na Scytopolis, która prawdopodobnie pochodziła od Scytów , którzy zatrudniali się jako najemnicy. Część z nich prawdopodobnie osiedliła się jako wojskowi weterani właśnie w Bet Szean i dlatego nastąpiła zmiana nazwy miasta. W mitologii greckiej założycielem miasta był Dionizos i opiekunka jego dzieci, Nysa, która została właśnie tam pochowana. Stąd miasta było powszechnie znane jako Nysa-Scytopolis.

Za panowania Antiocha IV ( 175 - 164 przed Chr. ) Scytopolis uzyskało prawa miejskie. W tym okresie szczególnie silny był tutaj kult pogańskiego boga Dionizosa. Miasto rozbudowano w czasach Ptolemeusza II . W 107 p.n.e. zdobył je żydowski władca, Jan Hirkan I , zmuszając całą ludność do obrzezania . Mieszkańcy, którzy odmówili przejścia na judaizm , musieli opuścić miasto. Ich dobra zostały wówczas skonfiskowane[4]. Rodziny mogły odzyskać swoje mienie po 63 p.n.e. , kiedy rzymski generał Pompejusz włączył miasto do Dekapolu - "dziesięciu miast" Samarii , które były centrami kultury greko-rzymskiej. Pax Romana gwarantował miastu rozwój, o czym poświadcza wspaniała architektura budowli wzniesionych w tym okresie. Rzymianie wznieśli teatr, hipodrom, cardo i inne charakterystyczne rzymskie budowle. Ciemne bloki bazaltu dostarczano z odległych o 7 km wzgórz Gilboa . Stamtąd docierała także woda, specjalnie w tym celu wybudowanym akweduktem . Wiele z tych budowli zostało zniszczonych przez trzęsienie ziemi z 363 roku[4]. W czasie powstania 66 roku żydowscy obywatele miasta stanęli po stronie Rzymian. Nie uchroniło ich to jednak od tragedii, która dotknęła wszystkich zamieszkujących Ziemię Świętą Żydów.

Największe lata swojej świetności miasto przeżywało w II w. oraz w wiekach następnych. W jego pobliżu stacjonował wówczas VI legion rzymski . Było jednym z centrów włókienniczych cesarstwa rzymskiego . W jednym z edyktów o cenach maksymalnych cesarza Dioklecjana ( 284 - 305 ), tkaniny tutaj wytwarzane sklasyfikowane zostały jako pierwszej jakości. Po edykcie mediolańskim w mieście wzrosły wpływy społeczności chrześcijańskiej . Pod koniec IV w. Scytopolis stało się stolicą rzymskiej prowincji Palæstina Secunda.

W okresie od IV do VII wieku Scytopolis wchodziło w skład Bizancjum . O wielkości wpływów chrześcijańskich najlepiej świadczy ilość kościołów wzniesionych w tym czasie. Pogańskie świątynie zniszczono, ale rzymskie łaźnie odnowiono. O bogactwie mieszkańców świadczą piękne zdobienia w licznych luksusowych willach. W VI wieku miasto osiągnęło swoją maksymalną wielkość, osiągając liczbę 40 tys. mieszkańców[4]. Do najsławniejszych obywateli Scytopolis zalicza się chrześcijańskiego historyka Cyryla Scytopolitańskiego z VI wieku. Przebywali w nim na wygnaniu: Euzebiusz z Vercelli oraz święty Gaudencjusz w czasie schizmy ariańskiej . Do upadku miasta przyczynił się wyzysk urzędników bizantyjskich, którzy doprowadzili do zapaści tutejsze rzemiosło włókiennicze.

Beisan

W 634 arabski kalif Umar ibn al-Chattab zdobył miasto i zmienił jego nazwę na Beisan. Dzień zajęcia miasta był świętowany jako "Dzień Beisan"[5]. Pod arabskim panowaniem miasto zaczęło stopniowo chylić się ku upadkowi, a zabytki architektury zostały zaniedbane. Na ulicach budowano prowizoryczne budowle, w których powstawały stragany i sklepy. Dewastacja osiągnęła swoje maksimum w VIII wieku , gdy zaczęto usuwać z budowli marmur w celu pozyskiwania wapna. Po potężnym trzęsieniu ziemi w 749 miasto już nigdy nie odzyskało swojej poprzedniej świetności.

W latach 1099 - 1291 Palestyna znajdowała się pod panowaniem Krzyżowców , którzy około 1140 wybudowali w pobliżu Beisan zamek Belvoir (położony 15 km od współczesnego Bet Szean).

W 1250 władzę nad Palestyną objęli Mamelucy . Pod ich panowaniem Beisan było głównym miastem postojowym dla poczty kursującej pomiędzy Damaszkiem a Kairem [5]. W okolicy miasta uprawiano i przetwarzano trzcinę cukrową . W tym okresie wybudowano most łukowy Jisr al-Maqtua. W XIV wieku w Beisan osiedlili się Żydzi powracający z diaspory . Tamtejszy rabin , Esztori ha-Parhi, napisał w 1322 traktat Kaftor wa-Ferah ( hebr. Pączek i kwiat) o geografii Palestyny , opublikowany w Wenecji w 1599 [6].

Mapa linii kolejowej Hejaz łączącej Damaszek z Medyną .

W 1517 Palestyna została podbita przez Turków osmańskich . Pod ich panowaniem Beisan utraciło swoje regionalne znaczenie i mocno podupadło. Lokalna społeczność mocno zubożała uciskana przez osmański system feudalny, który wynajmował ziemię dzierżawcom i ściągał następnie od nich wysokie podatki[6]. Szwajcarsko-niemiecki podróżnik Johann Ludwig Burkhart opisał w 1812 roku Beisan jako "wieś złożoną z 70 do 80 domów, których mieszkańcy byli w żałosnym położeniu"[6].

Pewne ożywienie nastąpiło dopiero po 1900 roku, kiedy to wybudowano tutaj odnogę linii kolejowej Hejaz, która łączyła Damaszek z Medyną . Odnoga przebiegająca przez Beisan łączyła główną linię kolejową z miastem Hajfa . Powstanie stacji kolejowej w Beisan spowodowało niewielkie ożywienie gospodarcze okolicy, w której uprawiano wówczas oliwki, winogrona, figi, migdały, morele i jabłka.

XX wiek

We wrześniu 1918 Beisan został zajęty przez brytyjskie wojska i wszedł w skład Brytyjskiego Mandatu Palestyny .

W 1921 w pobliżu Beisan powstał pierwszy kibuc Ejn Harod Meuchad. Został on założony przez grupę 35 młodych żydowskich pionierów, którzy z wielkim poświęceniem zajęli się rozwojem rolnictwa w tym regionie. Przed 1928 rokiem w rejonie Beisan powstał kibuc Hefziba. Na jego terenie odkryto synagogę Bejt Alfa z VI wieku . Najcenniejszym znaleziskiem w tej synagodze okazała się wspaniała mozaikowa posadzka ukazująca 12 znaków Zodiaku w nazwami hebrajskimi i aramejskimi. Posadzkę odkryto przypadkowo, podczas prac przy kopaniu kanałów nawadniających w 1928 .

W latach 1936 - 1939 żydowskie osiedla w Beisan i jego okolicy stały się celem licznych arabskich napaści. Początkowo Żydzi byli wobec nich całkowicie bezbronni i dlatego w grudniu 1936 w jednym z tutejszych kibuców Tel Amal (obecnie nazywa się on Nir Dawid) wybudowano wieżę strażniczą i podwójną palisadę obronną. Wypracowane rozwiązania obronne stały się wzorem dla 57 innych żydowskich osiedli, które powstały w Palestynie w latach 1936-39[7].

Zgodnie z danymi brytyjskich władz mandatowych, w Beisan żyło 5 080 Arabów , stanowiąc 92 % ogółu mieszkańców. W 1945 w "regionie Beisan" spisano 16 660 muzułmanów (67%), 7 590 Żydów (30%) i 680 chrześcijan (3%). Arabowie posiadali 44% ziemi, Żydzi posiadali 34% i 22% stanowiło tereny publiczne[5].

Izrael

W 1947 roku ONZ podjęła decyzję o podziale Palestyny . Według tego planu Beisan miało znaleźć się w żydowskim państwie[8]. Podczas wojny domowej w Palestynie doszło do licznych starć żydowskich milicji z miejscowymi Arabami. W końcu 4 maja 1948 ważny syjonistyczny przywódca Josef Weitz napisał w swoim dzienniku: "Dolina Beit Sze'an jest bramą naszego państwa w Galilei ... jego usunięcie jest potrzebą godziny."[5]. To z tego powodu żydowskie oddziały Hagany wkroczyły do Beisan już 12 maja 1948 . Większość arabskich mieszkańców uciekła z miasta, zanim do niego wkroczyli żydowscy żołnierze. Nielicznych pozostałych wysiedlono do Nazaretu , a nazwę miasta Beisan zmieniono na Bet Szean.

Ataki na miasto

W przededniu wybuchu wojny sześciodniowej , 4 czerwca 1967 miasto Bet Szean zostało ostrzelane ze strony Jordanii .

Podczas drugiej Intifady w 2002 roku terroryści z Al-Fatah ostrzelali lokal wyborczy izraelskiej partii Likud zabijając 6 osób i raniąc 35 innych[9].

Podczas drugiej wojny libańskiej 2006 Bet Szean ucierpiało od ostrzału rakietowego Hezbollahu :

  • 3 sierpnia 2006 w rejonie miasta spadły 3 rakiety Khaibar-1 raniąc 7 osób z wiosek Fakua i Jalboun[9].

Demografia

W 1999 Bet Sze'an otrzymało prawa miejskie i stało się ważnym ośrodkiem administracji w Dolinie Bet Sze'an.

Zgodnie z danymi Izraelskiego Centrum Danych Statystycznych w 2001 roku w mieście żyło 15,7 tys. mieszkańców, z czego 99,6 % Żydzi a reszta Arabowie[10].

Populacja miasta pod względem wieku (dane z 2006 ):

Wiek (w latach)Procent populacji w %
0-49,8%
5-99,2%
10-149,1%
15-199,4%
20-2917,8%
30-4417,8%
45-5917,1%
ponad 609,8%

Źródło danych: Central Bureau of Statistics .

Edukacja i Kultura

Zgodnie z danymi Izraelskiego Centrum Danych Statystycznych w Bet Szean jest 16 szkół: 10 szkół podstawowych, w których uczy się 2 tys. uczniów i 6 szkół licealnych z 1,8 tys. uczniów.

Z wydarzeń kultury masowej w 1973 w Bet Szean nakręcono film Jesus Christ Superstar [11].

Sport

W mieście od 1958 roku działa piłkarski klub sportowy Ha-Poel Bejt Szean. Jest to drużyna amatorska, która od 2007 roku działa bez prezesa. Zawodnicy sami ustalają skład i taktykę gry na kolejne mecze. Grają w drugiej lidze. Mecze rozgrywane są na lokalnym stadionie Beit Shean Lane.

Fenomen walki klubu o utrzymanie się w lidze i zaangażowanie kibiców został zarejestrowany na filmie "Underdog: A War Film". Pokazał on emocjonalną wojnę, jaką toczyli mieszkańcy Bet Szean przeciwko całej reszcie kraju w sezonie rozgrywek 1995 / 1996 [12].

Komunikacja

Przed I wojną światową w Bet Szean istniała stacja kolejowa. Przebiegała tędy linia kolejowa Hejaz łącząca Damaszek z Medyną . Jednak obecnie miasto nie posiada żadnego połączenia kolejowego, pomimo że są plany utworzenia takiej linii do 2010 roku[13].

Głównym środkiem transportu w Bet Szean są autobusy - linie korporacji Egged i Kavim.

Kilka kilometrów na południe od Bet Szean znajduje się niewielka baza izraelskich sił powietrznych Revaya (Shachar 13). Właściwie jest to awaryjne lądowisko, na którym w przypadku wojny mogą stacjonować lekkie samoloty bojowe i helikoptery. W pobliżu Bet Szean znajduje się także przejście graniczne izraelsko-jordańskie Nehar ha-Yarden (Sheikh Hussein).

Przemysł

Bet Sze'an jest ważnym ośrodkiem przemysłu bawełnianego w Izraelu. Wielu mieszkańców miasta jest zatrudnionych w okolicznych kibucach, w których działają zakłady włókiennicze i odzieżowe.

Zgodnie z danymi Izraelskiego Centrum Danych Statystycznych w Bet Szean w 2000 było 4 980 zatrudnionych pracowników i 301 pracujących na własny rachunek. Pracownicy otrzymujący stałe pensje zarabiali w 2000 średnio 4 200 NIS , i otrzymali w ciągu roku podwyżki średnio o 3,3 % . Przy czym mężczyźni zarabiali średnio 5 314 NIS (podwyżka o 5,1 % ), a kobiety zarabiały średnio 2 998 NIS (obniżka o -0,1 % ). W przypadku osób pracujących na własny rachunek średnie dochody wyniosły 6 106 NIS . W 2000 roku w Bet Szean było 470 osób otrzymujacych zasiłek dla bezrobotnych i 1 409 osób otrzymujących świadczenia gwarantowane.

Zabytki

Miasto słynie z pozostałości z okresu rzymsko-bizantyjskiego. Odnowiono wspaniałe zabytkowe ulice z kolumnami, na których w przeszłości opierał się dach przykrywający chodniki ze stoiskami handlowymi. Do najsłynniejszych należą ulice Palladiusa oraz Silvanusa. Na północnym krańcu ulicy Palladiusa wznosi się monumentalna brama z trzema wejściami. Z tego miejsca stroma droga ze schodami prowadzi na wzgórze górujące nad miastem. U stóp wzgórza odnaleziono ołtarz poświęcony Zeusowi . Do czasów bizantyjskich na wzgórzu wznosiła się świątynia Zeusa, później w miejscu tym stanął kościół.

W centrum miasta wznosi się bazylika (długość 70 m i szerokość 30 m ) ze wspaniałą agorą z jońskimi kolumnami. Przy ulicy Silvanusa znajduje się publiczna fontanna nimfeum , do której woda była doprowadzana akweduktem . Przy skrzyżowaniu głównych ulic znajdują się pozostałości rzymskiej świątyni , prawdopodobnie poświęconej Dionizosowi, tradycyjnemu założycielowi i patronowi miasta. Po zniszczeniach z okresu bizantyjskiego do czasów współczesnych zachowała się jedynie wspania fasada świątyni.

Na wschód od bazyliki zachowała się bizantyjska łaźnia, która obejmuje kwadratową salę (20x20 m ) służącą jako basen kąpielowy. Ściany pokoju i podłoga są wyłożone marmurowymi płytkami. W jednej ze ścian znajdowała się fontanna. U podnóża łaźni znaleziono liczne kawałki posągów, zniszczonych prawdopodobnie w okresie bizantyjskim.

Stojący w południowej części miasta monumentalny teatr jest najlepiej zachowanym teatrem rzymskim. Scena ma średnicę 110 m . Widownia mogła pomieścić 7 tys. osób. Kolejną atrakcją jest amfiteatr , który wybudowano w południowej części centrum miasta. Owalny amfiteatr (102x67 m ) otaczał arenę o długości 82 m i szerokości 47 m . Arena była otoczona ścianami o wysokości 3,2 m . Widownia mogła pomieścić 5-7 tys. widzów. Niestety, do czasów współczesnych z widowni zachowały się jedynie trzy rzędy siedzeń. W amfiteatrze odbywały się pojedynki gladiatorów , polowania na dzikie zwierzęta i zawody sportowe. Na północny zachód od teatru wybudowano duży kompleks publicznych łaźni (długie 100 m i szerokie 90 m ), które składały się z ośmiu sal z otwartym basenem kąpielowym i fontannami. Sale były podgrzewane przez hypocaustum .

Ważnym narodowym zabytkiem jest tutejsza synagoga , w której odkryto mozaikową posadzkę - w jej centrum znajduje się menora z napisem szalom (pokój). Interesujące są także pozostałości Klasztoru Najświętszej Maryi Panny z 567 roku z ozdobną mozaiką przedstawiającą kalendarz , w którym dwanaście miesięcy tworzy krąg dookoła Słońca i Księżyca . Miesiące symbolizują postacie mężczyzn trzymających narzędzia lub inne przedmioty charakterystyczne dla prac na roli w danym miesiącu[14].

Galeria

Przypisy

  1. Centralne Biuro Statystyki Izraela , Population of localities numbering above 1,000 residents and other rural population on 30/09/2007 ( ang. ). [dostęp 6 lutego 2008].
  2. The Encyclopedia of El Amarna Research Tool ( ang. ). [dostęp 2 lutego 2008].
  3. 4,12 Biblia Tysiąclecia ( pol. ). [dostęp 2 lutego 2008].
  4. 4,0 4,1 4,2 4,3 Jewish Virtual Library: Beit She'an ( ang. ). [dostęp 2 lutego 2008].
  5. 5,0 5,1 5,2 5,3 Mariam Shahin: Palestine:A Guide.. Interlink Books, 2005, ss. 159-165. . 
  6. 6,0 6,1 6,2 Encyklopedia Britannica: Beit She'an ( ang. ). [dostęp 2 lutego 2008].
  7. Virtual Israel Experience: Beit She'an ( ang. ). [dostęp 2 lutego 2008].
  8. A Survey of Palestine: Prepared in December, 1945 and January, 1946 for the Information of the Anglo-American Committee of Inquiry.. Institute for Palestine Studies, 1991, ss. 12-13. . 
  9. 9,0 9,1 The Israel Project: Background Information on Cities Affected by Rocket Attacks ( ang. ). [dostęp 13 lutego 2008].
  10. Israel Central Bureau of Statistics ( ang. ). [dostęp 2 lutego 2008].
  11. Youtube: Szymon Zelota ( ang. ). [dostęp 6 lutego 2008].
  12. Judiska Teatern: Underdog: A War Film ( ang. ). [dostęp 6 lutego 2008].
  13. Plan rozwoju Israel Railways ( hebr. ). [dostęp 5 lutego 2008].
  14. Jewish Virtual Library: Beit She'an ( ang. ). [dostęp 5 lutego 2008].

Zobacz też

Linki zewnętrzne


Inne hasła zawierające informacje o "Bet Szean":

Świadkowie Jehowy ...

Olsztyn ...

Kalendarz żydowski ...

Tarnów ...

Język łotewski ...

Autostrada 1 (Izrael) ...

Jerozolima Biblijne ZOO ...

Stacja kolejowa Jerozolima Malha ...

Israel Railways godz. i 50 min. ).W 1904 nastąpiła inauguracja połączenia kolejowego z Hajfy do Bet Szean , gdzie przebiegała słynna linia Hejaz, łącząca Damaszek z Medyną . W ...

Kabała ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Bet Szean":

Trzeci okres warunkowy - The Third Conditional (plansza 10) ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie