Banan
Bananowiec z kiśćmi owoców Bananowiec z kiśćmi owoców
Systematyka [1]
Domena :	eukarionty
Królestwo :	rośliny
Klad :	rośliny naczyniowe
Klad :	rośliny nasienne
Klasa :	okrytonasienne
Klad :	jednoliścienne
Rząd :	imbirowce
Rodzina :	imbirowate
Rodzaj :	banan
Nazwa systematyczna
Musa L. Sp. Pl. 2: 1043. 1753
Synonimy
Musella (Franch.) C.Y.Wu

Banan (Musa L. ) – rodzaj roślin z rodziny bananowatych , obejmujący około 80 gatunków. Przedstawiciele są typowymi przedstawicielami flory międzyzwrotnikowej Azji , Afryki i Australii . Część gatunków dostarcza jadalnych owoców^[2].

Kwiat banana

Kłodzina bananowca

Banany na bananowcu

Morfologia

Łodyga

Nierozgałęziona.

Liście

Gęste pokrywy liściowe pokrywają łodygę. Na szczycie znajduje się pióropusz podługowatych i dużych liści.

Kwiaty

Zebrane w szczytowy, duży, zwisający kwiatostan złożony z kwiatów grzebieniastych. Zapylane są one przez ptaki lub nietoperze .

Owoce

Żółtawa, podłużna, do 20 cm długa, mączysta jagoda z twardymi nasionami (większość bananów uprawianych do celów kulinarnych nasion jednak nie posiada).

Biologia i ekologia

Bylina . Bananowce do prawidłowego rozwoju potrzebują klimatu ciepłego i wilgotnego. Wysoka jakość owoców zależy od dużej ilości wody i wysokiej temperatury, w związku z czym zasięg ich uprawy ogranicza izoterma 20 °C. Najlepsze wyniki osiąga się przy opadach wynoszących 120-150 mm miesięcznie. Wymagania glebowe roślin nie są duże, chronią glebę przed erozją .

Systematyka

Pozycja i podział wg APWeb (2001...)

Rodzaj należący do rodziny bananowatych (Musaceae), rzędu imbirowce (Zingiberales), kladu jednoliścienne (monocots) w obrębie Klad okrytonasiennych^[1].

Pozycja w systemie Reveala (1993-1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa jednoliścienne (Liliopsida Brongn.), podklasa imbirowe (Zingiberidae Cronquist ), nadrząd Zingiberanae Takht. ex Reveal, rząd imbirowce (Zingiberales Griseb.), rodzina bananowate (Musaceae Juss.). podrodzina Musoideae Eaton, plemię Museae Benth., rodzaj banan (Musa L.)^[3].

Wybrane gatunki

• banan mały (Musa nana)
• banan ensete, enseta (Musa ensete Gmelin, syn. Ensete ventricosum)
• banan karłowaty, banan chiński (Musa acuminata Colla, synonimy : Musa cavendishii Lamb. ex Paxton, Musa chinensis Lamb. ex Paxton, Musa zebrina Van Houtte ex Planch)
• banan manilski (Musa textilis Nee)
• banan plamisty (Musa sapientum)
• banan zwyczajny , b. właściwy, b. rajski, pizang, muza (Musa x paradisiaca L. , syn: Musa ornata var. normalis Kuntze, Musa sapientum L., Musa x paradisiaca var. sapientum)
• Musa balbisiana Colla
• Musa ornata Roxb.
• Musa rubra
• Musa troglodytarum L.
• Musa velutina H. Wendl. & Drude

Zastosowanie

Niektóre gatunki, zwłaszcza banan zwyczajny są roślinami uprawianymi dla owoców. Główni producenci to: Indie , Brazylia , Ekwador , Filipiny , Chiny , Kostaryka , Izrael . Największymi krajami eksportującymi banany są: Ekwador, Kostaryka, Filipiny i Kolumbia, ich eksport stanowi w sumie ok. 2/3 światowego eksportu tych owoców.

Transport i przechowywanie

Banany wymagają dalekiego transportu z miejsca gdzie są uprawiane do miejsca sprzedaży. Aby osiągnąć jak najdłuższą trwałość skórki, której wygląd decyduje o wartości handlowej owoców, zbiór bananów następuje przed osiągnięciem dojrzałości. Owoce wymagają ostrożnego traktowania, szybkiego transportu do portów, schłodzenia i transportu w chłodniach. Celem jest powstrzymanie bananów przed wydzielaniem etylenu , naturalnego środka powodującego ich dojrzewanie. Takie postępowanie umożliwia przechowanie i transport przez 3-4 tygodnie w temperaturze 13 °C. Po przybyciu na miejsce przeznaczenia banany trafiają do dojrzewalni - miejsca gdzie umieszczane są w temperaturze 17 °C i traktowane etylenem o niskim stężeniu. Po kilku dniach banany zaczynają dojrzewać i rozprowadzane są do docelowej sprzedaży. Niedojrzałe banany nie powinny być przechowywane w domowych lodówkach, ze względu na zbyt niską temperaturę, która szkodzi owocom. Dojrzałe banany mogą być przechowane w domowej chłodziarce przez kilka dni.

Najnowsze badania sugerują, że dwutlenek węgla (który banany wytwarzają samoistnie) i sorbenty etylenu mogą wydłużyć trwałość owoców nawet w wysokich temperaturach.^[4][5][6] Efekt ten można wykorzystać pakując owoce w szczelny worek polietylenowy z dodatkiem absorbentu etylenu (np. nadmanganianu potasu). Zabieg ten wydłuża okres przechowywania do 3-4 tygodni bez potrzeby chłodzenia.

Wartość odżywcza

Zawartość składników odżywczych w 100 g części jadalnej:

• wartość energetyczna – od 81 do 103 kcal
• węglowodany – od 19 do 23,5 gramów. Zawartość węglowodanów trawionych przez układ pokarmowy człowieka jest znacznie większa w bananach niż w innych owocach. W zielonych bananach znajdują się one pod postacią łańcucha skrobi , który w miarę dojrzewania owoców rozbija się na cukry takie jak fruktoza , glukoza i sacharoza . Wysoka zawartość owych cukrów jest źródłem słodkiego smaku dojrzałych bananów.
• błonnik – ok. 2 gramów. W porównaniu z ilością błonnika zawartego w zbożach , jego ilość znajdująca się w bananach jest niewielka, jednakże ma ona istotne znaczenie dla organizmu człowieka. Zbawienny wpływ błonnika zawartego w bananach na przemianę materii sprawia, że mogą one (mimo ich wysokiej kaloryczności) być wiodącym składnikiem diet odchudzających. Wchłaniamy o 5 gramów więcej błonnika zjadając dwa małe banany (ok. 250 gramów) niż jedząc np. 100 gramów orzechów . Wg najnowszych badań, błonnik zawarty w bananach sprzyja obniżeniu poziomu cholesterolu i zmniejsza ryzyko wystąpienia chorób serca ( choroba wieńcowa ), a w konsekwencji – zawału mięśnia sercowego^[].
• woda – ok. 73,5 gramów. Dietetycy zalecają wypijanie ok. 2 litrów wody dziennie, ową dawkę można ograniczyć, gdyż banany z powodzeniem zastępują wodę (100 gramów miąższu zawiera ok. 74 gramów wody), dlatego też regularne jedzenie bananów korzystnie wpływa na gospodarkę wodną w organizmie człowieka.
• tłuszcze – od 0,2 do 0,4 grama. Banany, podobnie jak inne owoce, zawierają bardzo mało tłuszczu. Natomiast znajdujące się w bananowym miąższu kwasy tłuszczowe poprawiają stosunek kwasów nienasyconych do nasyconych, co jest niezmiernie istotne dla naszego zdrowia – stosunek 2:1 redukuje poziom cholesterolu^[].
• białko – od 1,15 do 1,3 grama (stosunkowo bogate źródło na tle innych owoców). Dietetycy uważają, że więcej niż połowa potrzebnej człowiekowi dziennej racji białka powinna być dostarczana w postaci białka roślinnego, a składające się z ośmiu podstawowych aminokwasów koniecznych do budowy komórek naszego ciała „białko bananowe” ma tutaj fundamentalne znaczenie, gdyż zawiera tryptofan ^[]
• witaminy – banany zawierają znaczne ilości beta-karotenu, witamin z grupy B, a także witaminę C. Gruba skórka bananów zapewnia im właściwą ochronę, dlatego też jedząc banany możemy być pewni tego, że witaminy nie ulegają zniszczeniu.
  • witamina B1 – ok. 0,07mg.
  • witamina B2 – ok. 0,08 mg
  • niacyna – ok. 0,7 mg
  • witamina C – ok. 17 mg
• substancje mineralne – żółta skórka bananów kryje wiele minerałów i pierwiastków śladowych. Niektóre z nich działając w pewnych związkach mają zbawienny wpływ na nasz organizm jak np. potas , magnez i selen chroniące przed chorobami serca. Ilość potasu regulującego ciśnienie krwi i gospodarkę wodną jest bardzo wysoka (393 mg na 100 gramów) a ilości magnezu, wzmacniającego mięśnie i niezbędnego dla prawidłowego funkcjonowania organizmu również nie są małe (36 mg). Ponadto banany zawierają pierwiastki śladowe takie jak miedź , cynk , selen , fluor , mangan i jod .
  • popiół – ok. 0,9 gramów
  • wapń – ok. 11 mg
  • fosfor – ok. 28 mg
  • żelazo – ok. 0,6 mg
  • sód – ok. 29 mg
  • beta-karoten – ok. 300 μg
• Aminokwas – Tryptofan – aminokwas wchodzący m.in. w skład serotoniny

Przypisy

Linki zewnętrzne

• International Banana Society