Ałbazin ( ros. Албазино) - wioska leżąca w Rosji , nad Amurem w Syberii , na terenie obwodu amurskiego . W 2005 liczyła kilkaset osób. Stacja kolejowa kolei transsyberyjskiej .

Historia

Chińskie wojska szturmujące Ałbazin w 1685 roku

Była to pierwsza osada założona przez Rosjan nad Amurem. Powstała w 1651 założona przez Chabarowa w czasie jego wyprawy w Kraj Nadamurski. Osada kozacka powstała na miejscu wcześniejszego gródka Daurów księcia o imieniu Ałbaza. Ekspansja Rosji nad Amurem spowodowały zbrojną reakcję Chin . Od 1652 nad Amurem działały znaczne oddziały wojsk chińskich, które stopniowo zniszczyły lub zmusiły do ucieczki wszystkie garnizony rosyjskie. W 1655 do zrujnowanego i opuszczonego Ałbazinu przybyła wyprawa zbrojna Polaka Czernichowskiego , który po zabiciu wojewody carskiego szukał wraz ze swoimi ludźmi bezpiecznego schronienia. Ponieważ wojska chińskie już odstąpiły z tego rejonu Czernichowski odbudował fort, nazwał go Jaxą (od swego przydomka) i do 1669 utrzymywał praktyczną niezależność swego państewka. W tym roku przyjął powtórnie poddaństwo carskie w zamian za amnestię i pieniądze, ustanowiono też w 1672 Ałbazin stolicą województwa ałbazińskiego. Po śmierci Czernichowskiego Chiny powtórnie wysłały ekspedycję wojskową nad Amur w celu likwidacji rosyjskich osad. Od 1682 pod Ałbazinem operowały oddziały chińskie, które w marcu 1685 rozpoczęły regularne oblężenie twierdzy. 5200 Chińczyków z 25 armatami oblegało 450 Kozaków z 3 armatami. Po 11 dniach Kozacy skapitulowali i opuścili fort. Chińczycy osadę spalili i wycofali się. Jesienią do Ałbazina przybyła wyprawa rosyjska z 514 Kozakami i odbudowała twierdzę. W lipcu 1686 kolejna wyprawa chińska w sile 10 tys. żołnierzy i 40 armat obległa Ałbazin z jego garnizonem 826 żołnierzy dowodzonym przez Tołbuzina. Po półrocznym oblężeniu Chińczycy zmuszeni byli odstąpić, choć obrońców pozostało tylko 150. Jednakże negocjacje pokojowe między Chinami a Rosją w Nerczyńsku doprowadziły do zawarcia między oboma państwami traktatu nerczyńskiego w 1689 . Na jego mocy rejon Ałbazina znalazł się w obrębie państwa chińskiego, choć Chiny zobowiązały się nie zasiedlać tego obszaru, a twierdzę zburzono.

Ałbazin był więc niezasiedlony aż do połowy XIX w., kiedy to Nikołaj Murawiow podjął działania zmierzające do zajęcia całego obszaru amurskiego dla Rosji. W wyniku tego w 1858 obydwa kraje podpisały dwa traktaty ustanawiające granicę na Amurze. Wkrótce zaczęto też budować nową osadę w Ałbuzinie, która na poczatku XX w. liczyła 600 osób. Od 1891 zaczęto budować kolej transsyberyjską. Przechodziła ona przez Ałbuzin, gdzie powstała stacja kolejowa, przyczyniając się do rozwoju osady. Ałbuzin był też portem amurskim. W 1930 założono w osadzie muzeum krajoznawcze.

Pisarz Zbigniew Nienacki opublikował w 1958 w łódzkich "Odgłosach" cykl reportaży Na tropie tajemniczego Ałbazina, rozwinięty następnie w powieść dla młodzieży Pozwolenie na przywóz lwa (Pierwsza przygoda Pana Samochodzika) wydaną w 1961 . Fikcyjna akcja powieści, jak w wielu książkach tego autora, oparta jest częściowo na faktach a w treści zawarte są informacje dotyczące historii Ałbazina i biografii Czernichowskiego.

Zobacz też

• Jaxa (państwo)

Bibliografia

• Zygmunt Łukawski, 1981. Historia Syberii. Wyd. Ossolineum, Wrocław.