Azotany(III) (nazwa zwyczajowa: azotyny) -
sole
lub
estry
kwasu azotowego(III)
(azotawego).
Budowa azotanów(III)
Wszystkie azotany(III) zawierają jon NO2-. Jon ten jest
izoelektronowy
(ma tę samą ilość elektronów i ich rozmieszczenie) z cząsteczką
ozonu
. Od anionu NO3- występującego w
azotanach(V)
różni się tym, że trzeci ze zhybrydyzowanych orbitali sp² nie tworzy wiązania z atomem
tlenu
- zostaje zajęty przez niewiążącą parę elektronową. Obydwa wiązania N-O są więc równocenne, a cząsteczka ma kształt trójkąta.
W wyniku przyjęcia przez jon NO2- kationu (np.
wodoru
czy metalu), na utworzenie wiązania jest zużywana jedna z niewiążących par elektronowych któregoś z atomów tlenu. W przypadku reakcji jonu NO2- np. z atomem
węgla
powstają zarówno estry kwasu azotowego(III), jak i
związki nitrowe
.
Właściwości
Nieorganiczne azotany(III) są substancjami krystalicznymi. Rozpuszczają się w wodzie. Mogą wykazywać zarówno właściwości
redukujące
, np. wobec
nadmanganianu potasu
w kwaśnym środowisku:
- 2KMnO4 + 5KNO2 + 3H2SO4 → 2MnSO4 + 5KNO3 + K2SO4 + 3H2O
czyli jonowo:
- 2MnO4- + 5NO2- + 6H+ → 2Mn2+ + 5NO3- + 3H2O,
jak i
utleniające
, np. wobec
wodorków
niemetali
.
Otrzymywanie
Azotany(III) można otrzymać przez wprowadzenie mieszaniny
tlenku azotu(II)
i
tlenku azotu(IV)
do roztworów
wodorotlenków
lub
węglanów
metali alkalicznych, np.
- 2NaOH + NO + NO2 → 2NaNO2 + H2O
Inną metodą jest redukcja stopionych
azotanów(V)
metalicznym
ołowiem
, np.
- NaNO3 + Pb → NaNO2 + PbO
Niektóre azotany(V) redukują się do azotanów(III) w wyniku podgrzania, np.
- 2KNO3 → 2KNO2 + O2
Ważniejsze azotany(III)
Zobacz też